Bối cảnh sáng tác của tác phẩm Người lái đò sông Đà của Nguyễn Tuân

Vai trò quan trọng của hoàn cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà trong việc định hình nội dung và ý nghĩa của tác phẩm văn học.

Thời điểm và ngữ cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà là yếu tố then chốt quyết định nội dung và tư tưởng tác phẩm văn học. Việc nắm vững hoàn cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà giúp học sinh học cách viết văn hay. Ngoài ra, học sinh cũng nên tham khảo: phân tích bài thơ Đất nước và 9 câu đầu của bài thơ Đất nước.

Bối cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà - Mẫu 1

Tác phẩm 'Người lái đò sông Đà' được viết trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc Việt Nam, là kết quả của những chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân tới vùng Tây Bắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là chuyến đi vào năm 1958. Trải qua những trải nghiệm này, ông đã thấy bản thân được truyền cảm hứng bởi cuộc sống ở vùng cao.

Tác phẩm này miêu tả sự hoang dã và nền nã của sông Đà. Sông Đà không chỉ là một dòng sông mà còn là biểu tượng của vẻ đẹp tự nhiên, sự hùng vĩ và thơ mộng của Việt Nam. Nguyễn Tuân đã kết hợp khéo léo cảnh thiên nhiên và con người để tạo nên một tác phẩm ấn tượng.

Bối cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà - Mẫu 2

Tác phẩm là kết quả của chuyến đi vào miền Bắc vừa thỏa mãn niềm đam mê khám phá vừa để tìm kiếm vẻ đẹp thiên nhiên và nét đẹp tinh túy đã trải qua những thử thách nặng nề trong tâm hồn của những người lao động và chiến đấu trên miền sông núi hùng vĩ và thơ mộng đó.

Đoạn trích này xuất hiện ở giữa tác phẩm Người lái đò Sông Đà, được đăng trong tập Sông Đà (1960).

Bối cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà - Mẫu 3

Tùy bút “Người lái đò sông Đà” được in trong tập tuỳ bút “Sông Đà” (1960), gồm 15 bài tuỳ bút và một bài thơ ở dạng phác thảo. Tác phẩm được viết trong thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc. Đây là kết quả của chuyến đi thực tế của nhà văn đến Tây Bắc trong cuộc kháng chiến chống Pháp, đặc biệt là chuyến đi thực tế năm 1958. Nguyễn Tuân đến với nhiều vùng đất khác nhau, sống cùng bộ đội, công nhân và đồng bào các dân tộc. Thực tế xây dựng cuộc sống mới ở vùng cao đã mang đến cho nhà văn nguồn cảm hứng sáng tạo.

Ngoài phong cảnh Tây Bắc uy nghiêm, hùng vĩ và tuyệt vời thơ mộng, Nguyễn Tuân còn khám phá những điểm quý báu trong tâm hồn con người mà ông gọi là “thứ vàng mười đã được thử lửa, là chất vàng mười của tâm hồn Tây Bắc.”

Qua “Người lái đò sông Đà”, Nguyễn Tuân với lòng tự hào của mình đã mô tả những nét thơ mộng, hùng vĩ nhưng cũng khắc nghiệt của thiên nhiên đất nước qua hình ảnh con sông Đà hung bạo và trữ tình. Đồng thời, nhà văn cũng phát hiện và ca ngợi chất nghệ sĩ, sự tài ba trí dũng của con người lao động mới: chất vàng mười của đất nước trong xây dựng chủ nghĩa xã hội qua hình ảnh người lái đò sông Đà. Từ đó nhà văn ca ngợi sông Đà, núi rừng Tây Bắc vừa hùng vĩ vừa thơ mộng, đồng bào Tây Bắc cần cù, dũng cảm, rất tài tử, tài hoa.

Hoàn cảnh ra đời Người lái đò sông Đà - Mẫu 4

- Tùy bút Người lái đò sông Đà: In trong tập 'Sông Đà' (năm 1960)

- Tác phẩm đại diện cho phong cách sáng tác của Nguyễn Tuân sau Cách mạng tháng Tám 1945. Trước Cách mạng, ông tìm kiếm những giá trị 'vang bóng một thời', những giá trị tốt đẹp của một thời xưa đã qua bằng một cái Tôi 'ngông nghênh'; sau Cách mạng, Nguyễn Tuân đã mở lòng hơn, hòa nhập cùng với nhân dân đại chúng.

- Hoàn cảnh lịch sử: Giai đoạn 1958 - 1960, đất nước bị chia cắt thành hai miền Nam - Bắc, miền Nam anh hùng chiến đấu chống Mĩ ngụy, miền Bắc tiến hành xây dựng chủ nghĩa xã hội. Ở miền Bắc, Đảng và Nhà nước tiến hành chủ trương vận động nhân dân miền xuôi lên vùng Tây Bắc để xây dựng kinh tế mới.

- Hoàn cảnh ra đời Người lái đò sông Đà: Theo chủ trương của Nhà nước, giới văn nghệ sĩ hướng lên Tây Bắc để khám phá cuộc sống mới và tìm kiếm nguồn cảm hứng sáng tác. Nguyễn Tuân, người thích sự di chuyển, đã đến nhiều vùng đất, cùng sống với bộ đội và bà con dân tộc để khám phá cảnh thiên nhiên và tìm 'thứ vàng mười' trong người nơi đây. Tùy bút Người lái đò sông Đà là kết quả của chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của người nghệ sĩ này.

- Nội dung chính: Những khám phá độc đáo và tinh tế của Nguyễn Tuân về vẻ đẹp thiên nhiên Tây Bắc, đặc biệt là dòng sông Đà. Ông cũng ca ngợi sự cần cù, chăm chỉ lao động, tài hoa và chất nghệ sĩ, 'thứ vàng mười' ẩn chứa trong những con người lao động ở đây.

Hoàn cảnh sáng tác Người lái đò sông Đà - Mẫu 5

Tình hình xuất hiện tác phẩm 'Người lái đò sông Đà' của Nguyễn Tuân là một phần của diễn biến lịch sử và văn hóa của Việt Nam trong thập niên 1950.

Chính trị và xã hội vào thập niên 1950: Trong giai đoạn này, Việt Nam chứng kiến sự chia rẽ và xung đột trong cuộc chiến tranh Đông Dương (hay còn gọi là Chiến tranh Đông Dương), khi cuộc chiến này lan rộng và kéo dài từ cuối thập niên 1940. Nước ta đã triển khai chính sách vận động quân dân để chống lại thực dân Pháp và sau đó là xâm lược của Mỹ.

Văn nghệ và văn hóa trong thời kỳ này: Trước bối cảnh chiến tranh và biến động chính trị, văn nghệ và văn hóa ở Việt Nam đang trải qua một giai đoạn đặc biệt quan trọng. Các tác phẩm văn học và nghệ thuật thường mang thông điệp về tình yêu quê hương, sự hy sinh của người dân và binh sĩ, cùng những nghị lực và tinh thần đoàn kết.

Nguyễn Tuân và hành trình đến Tây Bắc: Như đã đề cập, Nguyễn Tuân là một nhà văn nổi tiếng và tài hoa của Việt Nam. Cuộc hành trình đến Tây Bắc của ông là một phần của phong trào vận động và sáng tạo của giới văn nghệ sĩ trong giai đoạn đó. Ông đến vùng núi cao, sống cùng bộ đội và bà con dân tộc, trải qua những trải nghiệm đầy màu sắc và đôi khi gian khổ.

Tác phẩm 'Người lái đò sông Đà': Tác phẩm này là kết quả của chuyến đi thực tế của Nguyễn Tuân. Nó mang trong mình tinh thần của cuộc sống và tình yêu quê hương, thể hiện tinh thần kiên trì, hy sinh và lòng yêu nước của người dân Việt Nam trong hoàn cảnh chiến tranh và biến động.

Tóm lại, tác phẩm 'Người lái đò sông Đà' của Nguyễn Tuân bắt nguồn từ hoàn cảnh lịch sử và xã hội đặc biệt, nơi mà các văn nghệ sĩ như ông đã đóng góp vào việc thể hiện và tôn vinh tinh thần của người dân Việt Nam trong cuộc chiến tranh và trong cuộc sống hàng ngày.

Nội dung và nghệ thuật của Người lái đò sông Đà

a. Nội dung

Người lái đò sông Đà là một tác phẩm văn học tuyệt vời được thể hiện từ tình yêu đất nước sâu sắc, mặn nồng của một con người mong muốn sử dụng văn chương để tôn vinh vẻ đẹp kì vĩ, hùng vĩ và trữ tình, thơ mộng của thiên nhiên cũng như của con người lao động bình dị ở miền Tây Bắc.

b. Nghệ thuật

Tác phẩm mang đầy đủ thông tin và tinh tế thời sự. Tác giả đã sử dụng kiến thức chuyên môn từ nhiều lĩnh vực văn hóa và nghệ thuật khác nhau.

• Lối so sánh độc đáo và tưởng tượng.
• Ngôn ngữ phong phú, hiện đại tinh tế, giàu cảm xúc, sắc sảo trong tạo hình.

→ Tác phẩm thể hiện một số đặc điểm cơ bản của phong cách văn của Nguyễn Tuân: cảm hứng đặc biệt từ những sự kiện tác động mạnh mẽ đến giác quan của nghệ sĩ, tiếp cận con người từ góc nhìn tài hoa nghệ sĩ, sử dụng tùy bút và pha bút kí một cách phóng túng.