Bonsai là gì? Khám phá ý nghĩa và vẻ đẹp nghệ thuật đặc biệt ít ai biết đến

Bonsai là gì? Trồng cây Bonsai đang trở thành xu hướng phổ biến tại các quốc gia Đông Nam Á. Xét về phong thủy, loài cây này mang lại may mắn và thịnh vượng. Cùng Mytour khám phá những câu chuyện thú vị về cây Bonsai qua bài viết này!

Bonsai là gì?

Bonsai là tên gọi chung cho các cây được trồng trong chậu hoặc khay, được các nghệ nhân tỉ mỉ chăm sóc, cắt tỉa và tạo dáng một cách độc đáo. Loại cây này không chỉ mang nét đẹp nghệ thuật mà còn chứa đựng vẻ hoài cổ đặc trưng.

Để tạo ra một cây Bonsai đẹp, nghệ nhân phải trải qua một quy trình tỉ mỉ và đầy thử thách. Chính vì vậy, mỗi tác phẩm Bonsai được coi là một kiệt tác sống, và giá trị của một chậu Bonsai thường không hề rẻ.

Lịch sử và nguồn gốc của Bonsai

Theo truyền thuyết, người Nhật Bản từ lâu đã phát hiện ra những cây nhỏ mọc hoang dại trên núi khi đi hái thuốc. Mặc dù nhỏ bé, chúng lại sở hữu vẻ đẹp tự nhiên tuyệt vời. Chính vì vậy, người Nhật đã mang chúng về trồng, chăm sóc và tạo hình, từ đó hình thành nên nghệ thuật Bonsai như ngày nay.

Từ “Bonsai” có nguồn gốc từ Nhật Bản, mang ý nghĩa là “trồng cây trong chậu để đem lại sự thư giãn và niềm vui cho người chiêm ngưỡng”.

So sánh Bonsai và cây cảnh thông thường

Cây Bonsai có nhiều điểm khác biệt so với các loại cây cảnh thông thường:

• So với chi phí nuôi trồng, giá bán, Bonsai thường có giá cao hơn nhiều so với cây cảnh thông thường. Ví dụ, một cây hoa sứ và Bonsai 3 năm tuổi có giá lần lượt là 300.000 VNĐ/gốc và 2,5 triệu VNĐ/gốc.
• Bonsai đòi hỏi kỹ thuật trồng riêng biệt, không chỉ đơn giản là tưới nước và bón phân như các cây khác.
• Tuổi thọ của cây cảnh (khi được chăm sóc đúng cách) thường không quá 30 năm, trong khi một số cây Bonsai có thể sống hơn 1000 năm.

Cấu tạo cơ bản của cây Bonsai

Cấu tạo chính của cây Bonsai bao gồm các bộ phận như thân, rễ và cành. Điều đặc biệt ở Bonsai là các bộ phận này đều có thể được uốn nắn, tạo hình để tạo thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo.

Các cách phân loại cây Bonsai

Sau khi đã hiểu rõ về cây Bonsai, Mytour sẽ hướng dẫn bạn cách phân loại loại cây này. Hiện nay, người chơi Bonsai có thể phân biệt chúng qua 3 cách chính, bao gồm:

Dựa vào kích thước và trọng lượng của cây

• Bonsai loại 1 tay (hay bonsai mini): Chiều cao dưới 15cm. Một số ví dụ như Shito Bonsai, Shonin Bonsai, Komono Bonsai,…
• Bonsai loại 2 tay: Chiều cao dao động từ 15cm đến 70cm, dễ di chuyển và được nhiều người trồng lựa chọn. Các dòng phổ biến gồm Chumono Bonsai và Katade – Mochi Bonsai.

• Bonsai loại 4 tay hay còn gọi là bonsai sân vườn: Chiều cao dao động từ 70cm đến hơn 180cm, vì có kích thước lớn nên cần nhiều người khiêng khi di chuyển. Loại này thường được các nhà hàng, khách sạn và doanh nghiệp lựa chọn mua hoặc thuê. Một số đại diện nổi bật là Dai Bonsai, Omono Bonsai,…

Dựa vào hình dáng cây

Dựa vào sự sáng tạo của người trồng, mỗi cây Bonsai sẽ được tạo hình một cách tự nhiên. Hiện nay, rất khó để liệt kê đầy đủ tất cả các loại dáng cây, nhưng có thể dựa vào một số đặc điểm cơ bản để phân loại như:

• Dáng trực
• Dáng huyền
• Dáng xiên (siêu)/nghiêng
• Dáng hoành

Dựa vào trạng thái cây

Khi phân loại dựa trên trạng thái cây, Bonsai được chia thành 3 nhóm chính, bao gồm:

• Cây nguyên liệu: Là cây chưa qua quá trình uốn tỉa, vẫn giữ hình dáng tự nhiên
• Cây sơ chế: Là cây đã được uốn tỉa qua một lần, nhưng chưa định hình rõ ràng
• Cây thành phẩm: Là cây đã hoàn thiện hình dáng, có thể đem trưng bày hoặc bán

Ý nghĩa phong thủy của cây Bonsai là gì?

Ý nghĩa chung của Bonsai

Về cơ bản, Bonsai mang trong mình ý nghĩa tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc, phú quý và thịnh vượng. Tuy nhiên, mỗi dáng cây Bonsai lại mang một thông điệp riêng, tùy vào hình dáng mà chúng thể hiện nhiều ý nghĩa khác nhau. Mytour sẽ chia sẻ chi tiết hơn về ý nghĩa từng dáng cây Bonsai.

Ý nghĩa của Bonsai theo dáng cây

Bonsai tam đa

Dáng cây Bonsai tam đa được hình thành từ một cây có ba phần chính: hai cành và một ngọn. Những cây có ba thân chung từ một gốc cũng được gọi là Bonsai tam đa. Tán lá của cây được cắt tỉa theo hình tròn, giống như một chiếc đĩa xôi, biểu thị sự phúc đức theo quan niệm truyền thống.

Ý nghĩa: Bonsai tam đa mang đến thông điệp về ba điều quan trọng trong cuộc sống:

• Đa phúc (may mắn và thịnh vượng);
• Đa lộc (sự giàu có và tài lộc);
• Đa thọ (sự sống lâu và trường thọ).

Bonsai tam đa là biểu tượng cho những ước nguyện sâu sắc của con người từ xưa đến nay. Nó truyền tải mong muốn về sự thịnh vượng, sự hài lòng trong cuộc sống và là biểu trưng cho những điều tốt đẹp sẽ đến trong tương lai.

Bonsai thác đổ

Bonsai thác đổ mang hình dáng như một dòng thác nước đổ từ trên cao xuống. Thân cây nằm sát mặt đất, vươn dài qua miệng chậu, trong khi tán lá rũ xuống dưới, tạo thành hình ảnh mạnh mẽ của một thác nước hùng vĩ.

Ý nghĩa: Bonsai thác đổ tượng trưng cho sự mềm mại, linh hoạt trong từng đường cong. Nó cũng thể hiện sức sống mãnh liệt, khả năng vượt qua thử thách và mang đến năng lượng mới, tươi trẻ, giống như dòng thác mãnh liệt.

Bonsai ngũ phúc

Bonsai ngũ phúc là tên gọi chỉ những cây bonsai có cấu trúc đặc biệt với một thân chính và năm tán lá (bao gồm bốn cành và một tán chính), hoặc một gốc cây có năm thân, thường được trồng ghép lại với nhau.

Để tạo ra hình dáng này, năm cây sẽ được đặt trong một chậu lớn, tạo thành một khung cảnh giống như núi rừng, mỗi cây có một hình dáng riêng biệt, có thể đứng thẳng, nghiêng ngả hoặc cong queo. Sự đa dạng trong kích thước và hình dáng của các cây góp phần tạo nên vẻ đẹp tựa như một bức tranh thiên nhiên hoàn mỹ.

Ý nghĩa: Bonsai ngũ phúc tượng trưng cho năm yếu tố quan trọng: phúc, lộc, thọ, an, khang. Dáng cây này thường được chọn làm biểu tượng cho sự thịnh vượng, may mắn và hạnh phúc trong gia đình, với niềm tin rằng nó sẽ mang lại sự trọn vẹn trong đời sống. Mỗi yếu tố đều đại diện cho một giá trị cốt lõi và mang đến điềm lành cho gia chủ.

Bonsai thất hiền

Bonsai dáng thất hiền là cây bonsai có hình dáng đặc biệt với một thân trụ vững chãi, cùng bảy nhánh cây được xếp tầng từ trên xuống dưới. Các nhánh này có kích thước dần lớn hơn khi hướng về phía gốc, tạo nên hình ảnh của bảy người hiền nhân kiên định và an nhiên.

Ý nghĩa: Thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời và khả năng sống hòa hợp với mọi thử thách, không bị khuất phục trước khó khăn. Dáng bonsai này cũng mang trong mình thông điệp về tư duy tích cực, sống bình an giữa những biến động của cuộc sống xô bồ và khắc nghiệt.

Bonsai đại trượng phu

Cây bonsai đại trượng phu có thân cây to khỏe, vươn cao và đứng vững. Cành cây chắc khỏe, lá dày, tán lá xanh rậm, thể hiện sức sống mãnh liệt. Rễ cây phát triển mạnh mẽ, bám sâu vào đất, tạo nên một hình ảnh vững vàng như một người đàn ông cường tráng, tự tin và quyết đoán.

Ý nghĩa: Bonsai đại trượng phu là biểu tượng cho phẩm chất thẳng thắn, kiên định, sự trung thành và trí tuệ sáng suốt. Nó đại diện cho sức mạnh nội tâm và sự vững vàng trong mọi tình huống.

Bonsai song thụ

Bonsai song thụ là hình thức bonsai gồm hai cây được trồng cùng một gốc, tạo thành một đôi cây quấn quýt vào nhau, hoặc đứng sát nhau và giao hòa thân cây, như một sự liên kết vững chắc và đầy sức sống.

Ý nghĩa: Bonsai song thụ tượng trưng cho sự gắn kết và tình yêu thương vô bờ. Hai cây này không chỉ chăm sóc mà còn bảo vệ lẫn nhau, thể hiện tình cảm gia đình, tình yêu vợ chồng, hoặc tình bạn bền chặt và đầy sự đồng điệu.

Bonsai long trầu hổ phụng

Dáng bonsai long trầu hổ phụng thể hiện sự khiêm nhường và tôn kính nhưng vẫn giữ được vẻ uy nghiêm, giống như hình ảnh của một bậc vua chúa. Đây là một trong những dáng cây đặc trưng được yêu thích trong cộng đồng yêu bonsai.

Ý nghĩa: Dáng cây này gắn liền với hình ảnh rồng và hổ, biểu tượng cho quyền lực, sự trang trọng và đẳng cấp trong xã hội, thể hiện sự thịnh vượng và sức mạnh tối thượng.

Bonsai đại lâm mộc

Dáng bonsai đại lâm mộc, hay còn gọi là “dáng rừng già”, tái hiện hình ảnh của một khu rừng tự nhiên. Những cây cao thấp được sắp xếp xen kẽ, tạo thành một cảnh quan đầy sự sống. Thân cây có lớp rêu mốc bao phủ, gốc cây được trang trí với thảm thực vật, tạo cảm giác hoang sơ, kỳ bí.

Ý nghĩa: Dáng cây này biểu tượng cho sự bền vững và đoàn kết trong gia đình. Các cây cao thấp tượng trưng cho sự hòa hợp giữa các thế hệ, thể hiện sự đoàn kết, hạnh phúc và sự thịnh vượng của gia đình qua từng thời kỳ.

Bonsai dáng bạt phong

Dáng bonsai bạt phong mang hình ảnh của cành lá uốn cong về phía sau, tạo thành một vòng bán nguyệt, tượng trưng cho sự chịu đựng và kiên cường giữa thiên nhiên khắc nghiệt. Đây là hình dáng đặc trưng của sự mạnh mẽ đối mặt với nghịch cảnh.

Ý nghĩa: Dáng cây bạt phong biểu tượng cho sức mạnh vượt qua mọi thử thách, bất chấp phong ba bão táp. Cây tượng trưng cho nghị lực, sự bền bỉ và không bao giờ chịu khuất phục trước khó khăn trong cuộc sống.

Bonsai tiên nữ

Bonsai tiên nữ có dáng vẻ thanh thoát, nhỏ nhắn với thân cây uốn cong mềm mại, tạo ra những đường cong duyên dáng tựa như vẻ đẹp huyền bí của những nàng tiên nữ. Đó là sự kết hợp hoàn hảo giữa sự mong manh và sự quyến rũ.

Ý nghĩa: Biểu tượng cho vẻ đẹp tinh tế, thuần khiết và cao quý. Bonsai tiên nữ mang lại cảm giác thanh tao, nhẹ nhàng và uyển chuyển, đại diện cho sự duyên dáng và sự sang trọng trong cuộc sống.

Chia sẻ cách trồng và chăm sóc bonsai tại nhà dễ dàng

Cách chăm sóc bonsai hiệu quả là gì? Mytour sẽ bật mí một số bí quyết trồng bonsai đơn giản, dễ thực hiện ngay tại ngôi nhà của bạn, giúp cây phát triển mạnh mẽ và tươi tốt.

Hướng dẫn trồng bonsai chuẩn

Có 4 phương pháp trồng bonsai tại nhà mà bạn có thể áp dụng, bao gồm:

Gieo hạt giống

Đây là cách trồng bonsai đơn giản và thích hợp cho người mới bắt đầu. Bạn chỉ cần chọn hạt giống tốt, không có dấu hiệu sâu bệnh, và ngâm hạt trong nước ấm khoảng 3 – 4 tiếng để giúp chúng nảy mầm nhanh chóng.

Chiết cành

Phương pháp này sử dụng một cành khỏe từ cây mẹ, cắt bỏ và ghép vào cây khác. Sau đó, cành sẽ phát triển rễ, và khi đủ mạnh, sẽ được tách ra để trồng riêng vào chậu mới.

Giâm cành

Đây là phương pháp trồng bonsai trực tiếp từ cành cây khỏe mạnh của cây mẹ, mà không cần qua quá trình chiết cành. Trước khi trồng cành vào chậu hay lũa, bạn nên ngâm chúng vào dung dịch kích thích rễ để giúp cây dễ dàng phát triển hơn.

Chiết rễ

Ở giai đoạn này, bạn cần phải có sự tỉ mỉ và kỹ thuật cao, giống như một nghệ nhân thực thụ. Mặc dù mức độ khó rất cao, nhưng kết quả cuối cùng sẽ rất xứng đáng. Nếu bạn là người mới bắt đầu với Bonsai, đừng vội thử phương pháp này vì tỷ lệ cây héo và chết sẽ rất cao.

Ngoài ra, nhiều bạn đọc cũng có thắc mắc về “anubias bonsai là gì” hay “anubia nana bonsai là gì”, thì đây cũng là một dạng bonsai, và cách trồng cũng tương tự như những gì Mytour đã chia sẻ ở trên.

Cách chăm sóc bonsai

Lượng nước

Với Bonsai, nước đóng vai trò vô cùng quan trọng. Cây chỉ cần lượng nước vừa đủ, vì vậy nếu bạn tưới quá nhiều hoặc phun trực tiếp lên rễ, cây sẽ dễ bị úng và thối rễ. Để đảm bảo hiệu quả, bạn nên tưới nước theo cách phun sương, mỗi ngày vào sáng hoặc chiều để cây dễ dàng hấp thụ.

Phân Bón

Bổ sung phân hữu cơ là yếu tố quan trọng giúp cây phát triển khỏe mạnh. Khi mới mua Bonsai về, bạn nên bón phân trực tiếp xuống đất để rễ cây dễ dàng hấp thụ. Sau khoảng 4 tuần, bạn có thể chuyển sang sử dụng phân NPK hoặc phân dinh dưỡng qua lá để cây hấp thụ nhanh hơn.

Ánh Sáng

Để Bonsai phát triển mạnh mẽ và khỏe khoắn, việc cung cấp ánh sáng mặt trời vào buổi sáng là vô cùng quan trọng. Thời gian lý tưởng để cây hấp thụ ánh sáng tốt nhất là từ 7h đến 9h sáng.

Cắt tỉa

Cắt tỉa là công việc không thể thiếu trong quá trình chăm sóc Bonsai. Việc này giúp cây có được hình dáng đẹp, loại bỏ các cành dư thừa hoặc khô héo, đồng thời tạo nên vẻ đẹp hoàn thiện cho cây.

Giải đáp một số vấn đề liên quan đến bonsai

Thế nào là một cây bonsai đẹp và có giá trị cao?

Để đánh giá một cây Bonsai đẹp và có giá trị, cần phải xét đến một số yếu tố quan trọng như:

• Tuổi đời và loại giống của cây Bonsai
• Độ uốn lượn của thân cây, có sự sáng tạo nhưng vẫn đảm bảo vẻ tự nhiên.
• Khả năng tạo sự cân đối và hài hòa tổng thể của cây.

Thời điểm lý tưởng để tạo hình và uốn nắn bonsai là khi nào?

Theo các chuyên gia Bonsai, thời điểm tốt nhất để tiến hành uốn nắn cây là vào cuối mùa hè hoặc đầu tháng 8, khi cây đang trong giai đoạn phát triển mạnh mẽ và những chồi non bắt đầu xuất hiện, rất thích hợp để tạo hình cho cành cây.

Lũa bonsai mang lại những lợi ích gì?

Lũa Bonsai hiện đang trở thành một xu hướng nổi bật trong các nhà vườn. Vậy lũa Bonsai là gì? Lũa Bonsai là khái niệm chỉ việc sử dụng các khúc gỗ đã chết, chuyển hóa chúng thành nơi trú ngụ cho các cây sống, giúp cây hấp thụ dưỡng chất từ gỗ để phát triển mạnh mẽ hơn.

Phương pháp trồng Bonsai này mang lại ý nghĩa tâm linh sâu sắc, tượng trưng cho sự tái sinh và bắt đầu một chu kỳ sống mới đầy hy vọng.

Mai Bonsai có nên được trồng không?

Mai Bonsai là gì? Đây là một dạng Bonsai có kích thước nhỏ gọn, thường từ 15cm đến 20cm, rất thích hợp để trang trí trên bàn tiếp khách, bàn làm việc hoặc đầu tủ trong dịp Tết Nguyên Đán.

Giá của một cây mai Bonsai thường dao động từ 600.000 VNĐ trở lên. Nếu bạn có đủ điều kiện tài chính, việc sở hữu một cây mai Bonsai sẽ là sự lựa chọn tuyệt vời để trang trí không gian.

Bonsai có đắt không?

Hiện nay, giá của các loại Bonsai vô cùng phong phú và đa dạng, tùy thuộc vào giống và chất lượng cây. Ví dụ, Ficus Bonsai là dòng có giá rẻ nhất, chỉ từ 50 – 75 USD/cây, trong khi Pine Bonsai, đặc biệt là thông trắng, có giá cao đến 1,5 triệu USD mỗi cây.

Những cây Bonsai nổi tiếng trên thế giới

Phong trào trồng Bonsai đã xuất hiện từ lâu và được nhiều tạp chí, báo chí nổi tiếng viết về, giới thiệu rộng rãi đến công chúng.

Cây Bonsai cổ nhất trên thế giới

Các chuyên gia đã nghiên cứu và thông báo về cây Bonsai thuộc giống Ficus retusa Linn, được trồng tại bảo tàng Bonsai Crespi (Ý). Cây này đã có hơn 1000 năm tuổi, hiện tại vẫn phát triển mạnh mẽ với chiều cao 3 mét và bộ rễ vươn sâu hơn 2 mét. Mỗi năm, cây lại tham gia đấu giá, tuy nhiên giá trị thực tế của nó vẫn chưa được xác định.

Bonsai có công trình tạo hình phức tạp nhất thế giới

Được trưng bày tại Vườn quốc gia Hoa Kỳ ở Washington DC từ năm 1948, tác phẩm Bonsai mang tên “Goshin – Người bảo vệ tinh linh” là tác phẩm nổi tiếng của nghệ nhân Bonsai John Naka, người chăm sóc nó trong suốt thời gian dài.

Bonsai đắt đỏ nhất thế giới

Loại cây thông trắng này ở Nhật Bản đã tồn tại hơn 300 năm. Các chuyên gia về Bonsai ước tính giá trị của cây Bonsai này vào năm 2020 lên đến 1,5 triệu USD, một con số ấn tượng cho một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời.

Bonsai nhỏ nhất thế giới

Được biết đến là giống Bonsai nhỏ nhất với chiều cao chỉ từ 3cm đến tối đa 8cm. Với kích thước này, người ta có thể dễ dàng cầm cây chỉ bằng vài ngón tay.

Bonsai lớn nhất thế giới

Theo sách kỷ lục Guinness, cây Bonsai lớn nhất thế giới hiện nay là giống thông đỏ Imperial Bonsai, được trồng tại vườn thảo mộc Akao ở Nhật Bản. Cây này có chiều cao tối thiểu 2m và có thể vươn tới hơn 4m với tán lá dày đặc. Tuổi thọ của nó được ước tính lên đến hơn 1000 năm.