[Bookademy] Đánh Giá Sách 'Ba Ơi Mình Đi Đâu?': Vì Sao Những Nỗi Mất Mát Cha Chỉ Giữ Mãi Riêng Mình

Gần đây, có thể nói, sự kết hợp 'hoà nhạc' giữa bố Quốc Tuấn và bé Bôm đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng người. Dù bản nhạc đã dứt, nhưng những giọt nước mắt vẫn nóng hổi trên khuôn mặt của người xem, người nghe và những ai đã biết đến câu chuyện của hai cha con.

Câu chuyện này được truyền tải trên sóng truyền hình với hy vọng lan tỏa những điều tốt đẹp đến với cộng đồng, đó là tình thân cha con 'kiệm lời', giản dị nhưng thiêng liêng, là ngọn lửa của đam mê và sự cố gắng vượt qua khó khăn. Ở góc nhìn khác, chúng ta cũng hiểu được những khó khăn, nỗi đau của những đứa trẻ mang theo bệnh tật, những khiếm khuyết kèm theo nỗi thất vọng, gian truân mà gia đình họ phải đối mặt và vượt qua.

Câu chuyện mà Jean-Louis Fournier kể trong: 'Ba ơi, mình đi đâu?' mà tôi sẽ giới thiệu đến bạn đã đụng đến phần đó. Cuốn sách mở ra một thế giới nơi bóng tối trỗi dậy: thế giới của bệnh tật, nỗi đau, của nỗi lo sợ và thất vọng. Cuốn sách sẽ khiến chúng ta cười, khóc, đôi khi suy tư nhưng chắc chắn không để lại dấu vết tiêu cực.

Jean-Louis Fournier sinh năm 1938 tại Arras (Pháp) trong một gia đình có bố là bác sĩ, mẹ là biên tập viên. Ông là một nhà văn nổi tiếng, đồng thời là một đạo diễn phim truyền hình với những tác phẩm nổi tiếng như Grammaire francaise et impertinente (1992), Il a jamais tué personne, mon papa (1999), Les mots des riches, les mots des pauvres (2004), Mon dernier cheveu noir (2006)... 'Ba ơi, mình đi đâu?' là tác phẩm ông viết khi đã ở độ tuổi 70. Đây cũng là lần đầu tiên ông chia sẻ câu chuyện về hai đứa con khuyết tật của mình, là món quà ông dành cho họ - Mathieu và Thomas.

Người cha và hai chú chim bé dễ thương

Nhân vật 'tôi' - người cha đã dẫn dắt bạn đọc qua những sự kiện hàng ngày của ba cha con, chia sẻ về suy nghĩ của 'tôi' về cuộc sống của các con và cũng là của chính mình.

'Những ai chưa từng lo lắng về việc có một đứa con bất thường hãy giơ tay lên. ...

Không ai giơ tay lên cả. Mọi người đều nghĩ về điều đó, như nghĩ về một trận động đất, như nghĩ về ngày tận thế, một sự kiện chỉ xảy ra một lần.

Mathieu ra đời trong niềm tin và hy vọng, nhưng tin từ bác sĩ cho biết em sẽ không bao giờ phát triển bình thường đã làm mất đi những tia sáng mong manh đó. “Mathieu chậm phát triển, thằng bé sẽ mãi chậm phát triển, dù có cố gắng thế nào đi nữa thì cũng vô ích, em tật nguyền, cả về thể chất lẫn tinh thần”. Đó là một cậu bé không thể giữ đầu thẳng, cơ thể mềm như cao su. Mắt Mathieu đáng thương “mờ nhạt, xương yếu, chân mong manh và em nhanh chóng bị gù”... điều đó khiến ta cảm thấy u buồn và nghe thấy âm thanh “brừm-brừm” liên tục từ miệng em.

Thomas ra đời hai năm sau Mathieu. Những khoảnh khắc đầu tiên chào đón đứa con thứ hai được Fournier mô tả: “đứa bé thật tuyệt vời, tóc vàng, mắt đen, ánh nhìn linh hoạt, miệng luôn nở nụ cười. Dường như đứa bé là “một vật thể quý giá và mong manh”, giống như một thiên thần được gửi từ trên cao xuống. Thế nhưng, niềm hạnh phúc đó không kéo dài được khi bác sĩ cho biết về tình trạng sức khỏe của Thomas: đứa bé cũng bị tật nguyền, giống như anh trai của mình. Cảm xúc của bố mẹ lúc đó như mất địa vị, như lạc từ thiên đường xuống địa ngục, hoặc như cách mà tác giả diễn tả, đó là “ngày tận thế thứ hai” trong cuộc sống của họ.

“Ba ơi, mình đi đâu?”

Câu hỏi mà Thomas thường xuyên đặt ra, với vẻ mặt ngây thơ. Cuộc sống của bố và hai con trai xoay quanh việc hằng ngày, những câu chuyện trong gia đình, hay những lúc bố đến và đón hai con từ trường và điều trị. Fournier thường tự hỏi liệu ông cùng hai đứa con có thể đi đến đâu?

Ba cũng không biết chúng ta sẽ đi đến đâu, Thomas ơi. Chúng ta bước đi vô định, chúng ta đâm đầu vào tường.

Một đứa trẻ mang trọng khuyết, sau đó là hai đứa. Tại sao không phải là ba....

....Tôi lưu thông ngược chiều trên đường cao tốc.

....Tôi sẽ dạo chơi trên bãi cát trượt. Tôi sẽ bước vào bùn đất. Tôi sẽ lạc xuống vực sâu.

Những câu trả lời đó, nhân vật “tôi” chỉ có thể giữ trong lòng, bởi hai đứa trẻ, họ không thể hiểu và giao tiếp với ông như những người bình thường được. Chúng ta đọc được biết bao nỗi thất vọng, bao nỗi “ấm ức” với số phận. Người cha thật sự đau lòng. Với lối viết hài hước, bi kịch được thể hiện qua lối viết hài hước, Fournier cũng có lúc tâm sự những lời có phần chát chua, và “tàn nhẫn” như thế này:

“Khi cùng Thomas và Mathieu trên xe ô tô, đôi khi tôi lại nảy ra những ý tưởng lạ lùng. Tôi sẽ mua hai chai rượu...và uống sạch cả hai chai đó. Tôi tự nhủ nếu một tai nạn xe hơi nghiêm trọng xảy ra với tôi, có lẽ mọi thứ sẽ tốt hơn. Đặc biệt là đối với vợ tôi....”

Tuy nỗi đau càng sâu, càng tuyệt vọng, nhưng tình yêu của ông dành cho hai đứa con lại càng tràn đầy và sâu sắc hơn. Là một người cha, Fournier luôn mong muốn con mình được như những đứa trẻ bình thường, xinh xắn, dễ thương, sẽ thành công trong học tập và cuộc sống. Sau đó, chúng tôi sẽ đi đến khách sạn lộng lẫy, dùng bữa tối ở những nhà hàng sang trọng, uống rượu sâm banh, trò chuyện với nhau về nhiều điều, về ô tô, sách, âm nhạc, phim ảnh và cả phụ nữ.

 Nhân vật “tôi”, giống như nhiều người cha khác, mong đợi khi con cái lớn lên, với muôn vàn câu hỏi và nỗi băn khoăn cần phải được giải đáp. Có thể nói, Fournier đã đợi chờ trong tuyệt vọng.

Tôi bất giác nghĩ về những dòng nhạc:

Ngày mai con sẽ mạnh mẽ hơn nhiều

Ngày mai con sẽ chứa chấp biết bao điều

Để thực hiện ước mơ của mẹ, để chia sẻ nỗi đau của mẹ

Thay mẹ chăm sóc con nghe....

(Mẹ kể con nghe - Nguyễn Hải Phong)

Mathieu và Thomas, thật đáng thương, không có khả năng tự bảo vệ và đứng vững cho bản thân. Hai đứa trẻ lớn lên nhưng vẫn còng lưng, và chúng không thể nhận biết được những gì xảy ra xung quanh hoặc giao tiếp với thế giới bên ngoài ngoài những âm thanh “brừm brừm” và câu hỏi: “Mẹ ơi, chúng ta đang đi đâu?”. Chúng là “những người du hành đến Trái Đất này chỉ để chịu đựng nỗi đau”

Mathieu, Thomas - Các con đang làm gì trên bầu trời?

Với Mathieu, anh cả của họ, niềm đam mê duy nhất là âm nhạc và bóng đá. Anh có thể gắn kết với ba mẹ bằng cách ném bóng xa và nhờ họ giúp tìm lại. Việc Mathieu ra đi được mô tả nhẹ nhàng: “Giờ thì Mathieu đã ra đi tìm bóng một mình. Nó ném bóng đi quá xa. Đến một nơi mà chúng tôi không thể giúp nó lấy lại bóng nữa.”

Thomas, ở tuổi mười tám, những gì cậu bé có thể làm là dành tình cảm cho mọi người bằng cách ôm họ, đối thoại bằng tay và đặt ra những câu hỏi cho ba mẹ.

Fournier tự hỏi, liệu ở trên thiên đường, các con có cuộc sống tốt hơn không, liệu các con có khỏe mạnh. Ngay cả khi các con đã ra đi, ông vẫn lo sợ, vì ông đã thua cuộc trong trò xổ số mang tên “di truyền học”.

“Ba ơi, mình đi đâu” là một câu chuyện đau lòng. Fournier viết với ngòi bút mãnh liệt nhưng cảm xúc rất thật, thấm đẫm trong những nỗi đau của hai đứa trẻ tật nguyền và việc cha phải đối mặt với đau khổ của các con qua nhiều năm. Bi kịch, nỗi đau và mất mát được tác giả thể hiện qua cảm xúc dồn nén, với những lời kể ngắn nhưng đầy ý nghĩa.

“Đừng nghĩ rằng cái chết của một đứa trẻ tật nguyền ít đau đớn hơn. Nó cũng đau như với một đứa trẻ bình thường.”

Thật khủng khiếp, cái chết của một người chưa bao giờ mang lại hạnh phúc. Họ đến với Trái Đất chỉ để chịu đựng nỗi đau khổ”

Jean-Louis Fournier đã không bỏ rơi hai đứa con của mình mà nuôi dưỡng chúng bằng lòng tận tụy và kiên nhẫn suốt cuộc đời. Ông đã làm những việc mà chỉ có các thiên thần mới có thể chịu đựng. Ông đã tự nhủ chế giễu bản thân mình “không thể sinh ra những đứa con bình thường”, chế giễu cả hai đứa trẻ tật nguyền đáng thương.

 “Mỗi khi đi dạo với hai cậu con trai của tôi, tôi cảm thấy như đang cầm trên tay những con búp bê vải hoặc con rối. Chúng nhẹ nhàng, xương chúng mong manh, chúng không phát triển, không tăng cân, ở tuổi mười bốn, chúng trông như ở tuổi bảy, như những linh hồn nhỏ bé. Chúng không nói tiếng Pháp, chúng nói tiếng linh hồn, hoặc đôi khi chúng kêu rên, gầm gừ, ăng ẳng, ríu rít, thét tiếng, rên rỉ, gào lên hay kêu khóc. Không phải lúc nào tôi cũng hiểu chúng.”

Nhưng sau tất cả, là ý chí sống, ý chí vươn lên, như muốn chiến đấu với số phận, với tạo hóa. Cuốn sách đã giành giải Fémina 2008 và được Christine Jordis, trưởng ban Giám khảo đánh giá là: “Một cuốn sách dạy con người hướng tới điều tốt lành”. Ta sẽ không bao giờ quên được Thomas và Mathieu

Kết

“Đi khắp thế gian không ai tôn trọng bằng mẹ

Gánh nặng cuộc đời không ai đau khổ bằng cha...”

Thật vậy, cha mẹ và gia đình luôn là nguồn năng lượng vô tận của mỗi người. Dù ta là ai, hay sẽ trở thành ai trong cuộc đời này, mẹ cha sẽ luôn ở đây, dõi theo và bảo vệ... Với cha, ông luôn là người sâu sắc, kín đáo, lặng lẽ quan sát và bảo vệ con trước mọi gian nan, thử thách. Những nỗi buồn, những mất mát chỉ làm cho cha trở nên mạnh mẽ hơn và ôm con trong lòng nhiều hơn. Tôi tin rằng Fournier là một người cha như vậy.

Trong cuộc sống, không ai mong muốn gặp phải những điều không may mắn, xấu xa đối với bản thân hay những người thân yêu. Nhưng theo một quy luật không thể đoán trước, những “ngày tận thế” vẫn đến. Fournier đã chấp nhận và đối mặt với nó. Với ông, Mathieu và Thomas không thể làm cho ông tự hào như đứa trẻ khác, nhưng tình yêu ông dành cho họ không bao giờ giảm bớt, ngược lại, càng trở nên sâu đậm, đầy đủ và để lại nhiều dấu ấn trong lòng.

“Ba ơi, mình đi đâu?” - Chúng ta sẽ đi đến nơi nơi ánh sáng yêu thương sẽ làm lành mọi vết thương và nhen nhóm lên hy vọng mãi mãi.

Người viết: Mai Phương - Bookademy