'Thêm một mùa gió bấc nữa, chị Hảo vẫn chưa kết hôn. Mọi người đều hỏi, chị đợi ai vậy. Chị nói rằng chờ đợi người nào đó xoa bóp vào vết thương tâm hồn của mình, chờ đợi ai đó đánh cờ trong cuộc đời mình nhưng trong tâm trí thì vẫn luôn mang theo câu chuyện mơ hồ cứu rỗi và hi vọng, chờ đợi ai đó để dừng lại sự buồn phiền khi vượt qua khó khăn.'
Nhưng đến bao giờ thì kết thúc?
Chẳng ai biết.
Mùa gió bấc lại đến.'
(Tiếng gió bấc u u)
Đây là một đoạn trích từ những truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư trong cuốn sách Cánh Đồng Bất Tận. Cuốn sách này gồm 14 truyện ngắn với các nội dung đa dạng nhưng đều xoay quanh chủ đề những người bất hạnh tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống và tình yêu. Mặc dù tập truyện này đã xuất bản từ năm 2005, nhưng mỗi khi đọc lại, vào bất kỳ thời điểm nào, cái hay vẫn hiện hữu trong mỗi từ ngữ. Giọng văn mềm mại, đậm chất Nam Bộ cùng với những chi tiết đầy cảm xúc và sâu sắc, tình cảm của con người và đất đai nơi sông nước. Mỗi trang sách của Cánh Đồng Bất Tận đều gợi lên nỗi buồn sâu thẳm trong lòng độc giả, khiến mỗi người đọc đều cảm nhận được nỗi đau không thể nào quên. Cuốn sách được đánh giá như một viên ngọc quý trong văn học đương đại Việt Nam.
Câu chuyện xúc động về tình thân gia đình
Dù đã có không ít cuốn sách về tình thân gia đình, nhưng trong những truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư, người đọc vẫn cảm nhận được sự độc đáo, sâu sắc trong cách xây dựng tình huống, nhân vật và cốt truyện.
'Cải ơi' kể về cuộc tìm kiếm của ông Hai để tìm lại đứa con gái mất tích suốt gần mười hai năm:
'Ông đã đi tìm con nhỏ suốt gần mười hai năm, đi qua chợ qua đồng, đi đến nhiều nơi khác nhau. Khi con nhỏ Cải mười ba tuổi một lần chơi mê nó đã làm mất đôi trâu, sợ bị phạt nên nó đã bỏ nhà đi. Sau đó con nhỏ không quay lại, vợ ông khóc rất nhiều, nói rằng có lẽ ông từng làm tổn thương con nên bị nó bỏ đi, ông đã cầu nguyện với trời đất, các vị thần, thậm chí cả kiếp sau (mặc dù không biết rằng nó sẽ trở về như thế nào) nhưng bà không tin, giận và không muốn nhìn ông, cũng không muốn nói chuyện với ông. Mọi người còn đồn rằng ông đã giết con nhỏ và chôn ở một nơi nào đó, họ đổ về xem nhưng ông đã quyết định rời đi, với niềm tin sẽ tìm được con Cải trở về.' Và ông Năm Nhỏ đi tìm con Cải cuối cùng nhưng vẫn chưa tìm ra, ông vẫn cố gắng để được xuất hiện trên truyền hình, để nói chuyện với con gái của vợ, dù ông phải chịu cái tiếng là kẻ ăn trộm 'Cải ơi, ba là Năm Nhỏ đây, nhà chúng ta ở Cỏ Cháy đó, nhớ không? Về nhà đi con, mẹ con buồn lắm, con là trọng vì đôi trâu không làm gì được... Về nhà đi con, Cải ơi...'.
Tuy nhiên, ở nhà truyền hình không phải là chợ nên không thể dễ dàng gọi 'Cải ơi!', hôm đó trên đài truyền hình đã có tin nhưng chỉ thấy ông già mắt u buồn...
Những mối tình không trọn vẹn
Trong tác phẩm Cánh Đồng Bất Tận, Nguyễn Ngọc Tư viết nhiều về các mối tình, các duyên phận giữa con người trong cuộc sống nhưng hầu hết các mối tình đều không trọn vẹn. Chúng không phải là mối tình tan vỡ nhưng cũng không hoàn toàn trọn vẹn. Cách kết thúc không trọn vẹn khiến cho nhiều người cảm thấy buồn phiền, băn khoăn, và tiếc nuối, vì khi suy ngẫm lại thì không ai chịu trách nhiệm...
'một mái nhà sớm chiều khói bay, buổi sáng nó rang cơm cho Thi đi dạy, trưa đón Thi về nấu nồi canh chua bông súng ăn cùng cá sặc kho khô''nghe giọng thanh của Thi di chuyển cùng với con gái của trưởng phòng giáo dục huyện, cô ấy đã mang thai và chuẩn bị kết hôn...''vừa hiền lành vừa thông minh, và lại thương tôi như vậy''Ánh mắt đầy buồn phiền''để đợi người ta','vẫn đang chờ đợi bà ấy quay lại'Những mối tình dang dở của thanh niên đã kết thúc, Nguyễn Ngọc Tư cũng viết về nỗi đau của tuổi già khiến người ta đọc và cảm thấy thương ông Chín (Cuối mùa nhan sắc) nhiều lắm! Ông yêu đào Hồng từ khi bà mới hai mươi mốt, yêu đến mức bỏ cả nhà, bỏ phú quý để đi theo đoàn hát dù không bao giờ được đóng vai chính, chỉ để được nhìn đào Hồng ra vào, nhìn đào Hồng hát. Yêu đến mức đứa con trong bụng của đào Hồng không phải của ông nhưng ông vẫn chấp nhận để đào Hồng không bị đuổi khỏi đoàn hát, và sau này, ông đều bồng đứa con đó của đào Hồng. Nhưng ông biết rằng đào Hồng vẫn yêu người khác nhiều lắm, 'Những nỗi nhớ và nỗi thương chắc vẫn còn trong lòng, khiến cho bà quắt queo, tàn héo'. Đối với ông, việc đi theo đoàn hát cả đời cũng không hề uổng vì 'Lần đầu tiên ông được đóng vai chính, mọi người hỏi vai gì, ông trả lời là vai con của đào Hồng, phút lâm chung của người phụ nữ ông yêu thương suốt đời, ông gọi 'Má ơi!' và thấy bà mỉm cười. Chỉ vậy thôi à. Ừ chỉ vậy thôi...'
Và không thể quên những cuộc tìm kiếm tình yêu cam go của con người
Bên cạnh những câu chuyện về tình thân gia đình và tình yêu của đôi lứa (mặc dù không hoàn toàn trọn vẹn), Nguyễn Ngọc Tư cũng đề cập đến những hành trình tìm kiếm tình yêu cam go của các nhân vật trong sách.
'Quá nhiều tình cảm đắng cay' 'Không gì sâu sắc hơn tình yêu giữa con người và con người'.Nỗi ám ảnh, nỗi lo sợ kéo dài đến từng trang cuốn sách cuối cùng
Nỗi buồn đeo bám đến cả những trang sách cuối cùng, và hơn nữa, truyện ngắn Cánh Đồng Bất Tận gửi gắm một cảm xúc lo sợ kinh hoàng khi bạn gấp lại quyển sách. Kể về cuộc sống đầy khổ của ba cha con là ông Tư, hai đứa trẻ Điền và Nương trên mảnh đất sông nước với người phụ nữ tên Sương, dường như Cánh Đồng Bất Tận chỉ viết về cuộc sống vật chất, nhưng không, họ đang tìm kiếm tình thương. Trên cánh đồng hoang vu ấy, tác giả đã dạy cho hai đứa trẻ của mình về tình thương bằng cách cho chúng yêu thương bầy vịt trong quá trình chăn nuôi. Khi lấy trứng, hai đứa trẻ đã hát cho bầy vịt nghe, và cô bé Nương bất ngờ nhận ra...
'...Chị em tôi học cách yêu thương đàn vịt (hy vọng sẽ không đau như khi yêu thương một con người). Nhưng đôi khi nhìn thằng Điền lắng tai nghe những gì con vịt nói, tôi bất ngờ và nuốt một cục đắng, tự hỏi đã đến lúc này rồi, đã đến lúc chơi với người cảm thấy buồn bã, nên chuyển qua chơi cùng vịt'.
'Ước gì đây là đất của tôi'.'...Làm sao thì ông này là ông nội của tôi, thì việc ông thương tôi chắc sẽ ít khổ sở hơn ông Hai...''Tối hôm nay cô vui phải không? Họ chắc nghĩ cô là vợ tôi nên hứng thú lắm phải không? Hãy để họ nghĩ như vậy.' Chị ngó trân vào cha tôi, sau đó chuyển ánh mắt sang tôi, chị phủ nhận từng lời: 'Má cưng ác một, nhưng người cha này của cưng ác mười...''Cánh Đồng Bất Tận'Cánh Đồng Bất Tận'Nguyễn Ngọc Tư đã đặt ra vấn đề về cách cứu vớt, về hậu quả của việc trả ác bằng ác. Tác phẩm truyền đạt thông điệp, rằng trước lỗi lầm, chỉ có thể cứu vớt bằng sự khoan dung, tha thứ, và lòng nhân từ… Từ câu chuyện về gia đình và cách con người đối xử, Nguyễn Ngọc Tư miêu tả một cách chân thực sự đau đớn, vật vã của cuộc sống bằng tất cả tình yêu thương con người. Dòng chảy nhân văn này đã thu hút sâu sắc lòng độc giả từ mọi tầng lớp.' (Hữu Thỉnh).Không gào thét, không ồn ào nhưng Cánh Đồng Bất Tận của Nguyễn Ngọc Tư đã để lại trong lòng người đọc những cảm xúc rối ren như từng đợt sóng về những suy tư về cuộc sống, về số phận. Đối với những ai yêu thích mảnh đất sông nước Nam Bộ; quan tâm đến những số phận nghèo khó đang phải chịu đựng cuộc sống khó khăn, vất vả; đam mê những câu chuyện bình dị mộc mạc không phải hoa mỹ nhưng vẫn chứa đựng triết lý và tinh thần nhân văn, thì Cánh Đồng Bất Tận của Nguyễn Ngọc Tư là cuốn sách dành cho họ. Đọc và suy ngẫm về những mảnh đời, tự nhìn nhận lại bản thân để nhận ra rằng ngoài kia vẫn còn biết bao nhiêu số phận khốn khổ, gian nan như vậy, nhưng họ vẫn kiên cường, vẫn chưa từ bỏ tìm kiếm tình thương...
Tác giả: Thái Hà - Bookademy