[Bookademy] Đánh Giá Sách “Con Trai Kẻ Khủng Bố': Lựa Chọn Của Bạn Nói Lên Bạn Là Ai

Cuộc sống xung quanh luôn tồn tại sự lựa chọn, nhưng có những trường hợp đặc biệt. Ví dụ, không ai có quyền chọn cha mẹ của mình khi sinh ra. Tuy nhiên, đôi khi, việc có cha mẹ 'không như mong muốn' có thể là động lực để tạo ra sự thay đổi. Hãy để tôi kể cho bạn một câu chuyện như vậy. Đó là Zak Ebrahim (Z) khi ông chia sẻ câu chuyện đặc biệt của mình.

Sống suốt tuổi thơ dưới danh xưng 'Con trai kẻ khủng bố', Z lớn lên trong môi trường bạo lực và cực đoan, phải đối mặt với sự căm ghét và phân biệt đối xử, sống trong nỗi lo sợ và tuyệt vọng... Cuốn tự truyện của Z kể về hành trình từ một cậu bé e dè, mà bây giờ đã tự do khỏi sự kiểm soát của cha mình, trở thành một biểu tượng cho hòa bình và cuộc chiến chống lại căm hận và bạo lực.

Khi Z lên bảy tuổi

Cha của Z là Sayyid Nosair - một người theo đuổi lý tưởng chiến tranh thánh Hồi giáo đầu tiên trên đất Mỹ. Ông đã được hỗ trợ bởi một nhóm khủng bố nước ngoài, là tiền thân của tổ chức khủng bố nổi tiếng Al Qaeda. Ông cũng là người đã bị kết án vì ám sát Giáo sư Meir Kahane - người sáng lập Liên minh Bảo vệ người Do Thái và đã phải nhận án tù vì tội lỗi của mình.

Những việc xấu xa mà người cha đã làm dường như đã phá hủy hoàn toàn cuộc sống gia đình hạnh phúc của Z. Gia đình họ bị cuốn vào cơn ác mộng, phải đối mặt với sự đe dọa của cái chết và sự theo dõi của truyền thông, và phải chịu đựng việc di chuyển nhà nhiều lần sau khoảng 20 lần bị ép buộc.

“Chúng tôi luôn sống trong sự đe dọa từ hàng xóm nguy hiểm, không ai trong số họ là Hồi giáo. Tôi bị đánh ở trường vì tôi khác biệt, vì tôi mập, thấp, và ít nói. Mẹ tôi bị chế nhạo khi cô ấy đi ra phố... Tin đồn về gia đình Nosair đã lan truyền. Sự sợ hãi và nhục nhã đã khiến chúng tôi phải di chuyển nhà một lần nữa.”

Ở trường cũng vậy, không ai chào đón, không ai thông cảm, Z lúc đó chỉ là một cậu bé 7 tuổi phải tự mình đối mặt với những lời đe dọa, những lời ác ý từ những người bạn học:

“Khi tôi xuất hiện, mọi ánh mắt đều quay về phía tôi. Mọi hoạt động đều tạm dừng. Và sau đó, tất cả trẻ em như bay ra khỏi ghế của mình. Họ đẩy ghế lùi lại, gây ra tiếng kêu lớn khi nó va chạm với sàn nhà, và nhanh chóng đổ về phía tôi... Bây giờ, trẻ em bắt đầu la hét, những tiếng la hét lớn dần lên. Tất cả họ đều hỏi cùng một câu hỏi: ‘Bố mày giết Giáo sư Kahane phải không?’ Dường như họ mong muốn câu trả lời là có, và họ sẽ thất vọng nếu tôi trả lời là không.”

Tuy nhiên, giữa cuộc sống lộn xộn, giữa những lần chuyển nhà và sự bắt nạt, hình ảnh của người cha vẫn hiện hữu trong tâm trí của cậu bé. Sự nhớ nhà không bao giờ tắt, đặc biệt trong những thời điểm như vậy, và sự vắng mặt của người cha càng trở nên rõ ràng hơn.

Cha không còn ở đó để đùa giỡn bóng đá cùng tôi. Cha không còn ở đó để dạy tôi cách đối phó với sự bắt nạt từ bạn bè. Cha không còn ở đó để bảo vệ mẹ tôi khỏi những kẻ xấu xa trên đường phố.

Khi Z đã bước sang tuổi mười

Khi đã đủ mười tuổi và phải chịu đựng sự bắt nạt từ bạn bè suốt nhiều năm, Z không thể tự dối lòng rằng việc bị bắt nạt là do họ biết cha của Z là ai. Cậu bé giống như một nam châm thu hút những kẻ hành hạ, điều này khiến cho nỗi sợ hãi vượt quá tầm kiểm soát của cậu bé. Và ngay lúc này, khi quá khứ đen tối vẫn chưa qua đi, một biến cố mới lại tiếp tục xảy ra. Dù bị giam giữ trong nhà tù Attica, cha của Z vẫn tham gia vào kế hoạch tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới.

“Vào đầu năm 1993, từ căn phòng giam giữ ở Attica, cha tôi đã tham gia vào kế hoạch đặt bom nhằm tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới... tạo ra một vụ nổ làm đất đai nứt nẻ thành một hố sâu khoảng 30m, xuyên qua bốn lớp bê tông dày. Hậu quả là hơn một nghìn người vô tội bị thương, sáu người chết và trong số họ có một phụ nữ đang mang thai bảy tháng.”

Bi kịch đã xảy ra và án chung thân mà không được ban cho sự khoan dung là điều không thể tránh khỏi, Z đã mất đi tất cả hy vọng vào một tương lai hạnh phúc trong những năm chờ đợi cha tự do và gia đình tái hợp.

“Sau khi Kahane qua đời, tôi tự an ủi bản thân rằng cha tôi không bị buộc tội giết người và, tối thiểu nhất, ông sẽ được tự do và quay về nhà vào năm 2012 (sau 20 năm tù). Nhưng với âm mưu tấn công Trung tâm Thương mại Thế giới, cha tôi không chỉ tham gia vào một hành động tàn bạo, mà còn đảm bảo rằng chúng tôi sẽ không bao giờ là một gia đình nữa. Cha tôi sẽ không bao giờ chơi bóng đá cùng tôi nữa. Và mọi điều đó là do ông tự chọn. Ông chọn khủng bố thay vì tình thương cha con, ông chọn thù hận thay vì yêu thương.”

Cảm thấy đau lòng trước hình ảnh của một đứa trẻ “ngoan ngoãn, nhút nhát, tuân thủ” khi cố gắng che giấu sự thất vọng của mình khi không thể hiểu được toàn bộ nỗi kinh hoàng mà cha khủng bố đã gây ra.

“Mất nhiều năm để tôi có thể thừa nhận sự tức giận và đau đớn của mình đối với cha, về những gì ông đã làm cho gia đình mình. Lúc đó, thực sự khó khăn để đối mặt với sự thật. Trong tôi, nỗi sợ hãi, tức giận và kinh tởm tồn tại, nhưng không đủ dũng cảm để tiêu hóa chúng. Sau vụ đánh bom đầu tiên vào Trung tâm Thương mại Thế giới, tôi mới 10 tuổi. Về mặt cảm xúc, tôi lúc đó như một chiếc máy tính mất nguồn.”

“Thực ra, trong tâm trí tôi vẫn luôn tồn tại một cảm giác khó diễn tả đối với cha, sự kết hợp giữa nuối tiếc và tội lỗi, dù cảm giác đó có thể mong manh như sợi tơ nhện. Rất khó khăn để chấp nhận người từng là cha đang bị giam giữ và ông biết rằng vợ con mình phải đổi tên vì sợ hãi và xấu hổ.”

Z - Thiếu niên 13 tuổi

Tâm tự trọng của chàng thiếu niên bị bó buộc nặng nề. Lời thổn thức nghẹn ngào bất chợt trỗi dậy khi em nhận ra người cha mà mình luôn yêu thương đã chọn lối khủng bố thay vì tình cha con, cộng thêm sự đau khổ khi bị bắt nạt và bị xa lánh hàng ngày, sống chung với một người cha dượng tàn bạo, thích tra tấn bằng bạo lực... tất cả đã gây dao động tâm hồn của một thiếu niên 13 tuổi và nhiều lần anh đã suy nghĩ đến việc tự tử.

Tất cả những gì anh đã trải qua đều làm cho sự tức giận và hận thù ngày càng tràn ngập trong Z. Mọi người đều suy đoán rằng, một ngày nào đó, chắc chắn anh sẽ đi theo con đường mà cha đã chọn, trở thành một tên khủng bố đáng sợ khác. Tuy nhiên, chàng thiếu niên 13 tuổi sớm nhận ra rằng, phi bạo lực mới là con đường duy nhất có tính nhân văn đối với mọi xung đột, dù đó là bạo lực xảy ra tại các hành lang của trường học hay bất cứ nơi nào trên trái đất này.

Khi Z trưởng thành

18 tuổi và bắt đầu đi làm để thoát khỏi sự kiểm soát của người cha dượng độc ác, đó cũng là lúc hàng trăm con người, hàng trăm điều tuyệt vời của thế giới bất ngờ tràn vào cuộc đời của Z. Và chính lúc đó, Z nhận ra rằng, cha mình đã lạc lối trên con đường mà ông chọn, nhưng điều này không thể ngăn cản Z khám phá con đường riêng cho mình - một con đường khiến mọi người tự hào về anh.

Z chia sẻ về việc anh sẵn sàng dành cả đời để tìm hiểu vì sao cha mình lại chọn con đường khủng bố, và lòng đau xót khi nhận ra mình mang trong mình dòng máu của “kẻ sát nhân” ấy. Qua câu chuyện của mình, Z muốn gửi đi một thông điệp xây dựng: vẽ nên một hình ảnh về một thiếu niên được nuôi dưỡng trong thù hận bởi hai người cha (một người cha ruột cuồng tín và một người cha dượng thích tra tấn tàn bạo) nhưng lại trưởng thành với tinh thần phản đối bạo lực. Từ đó, Z muốn truyền đi một thông điệp rằng, ai cũng có lựa chọn. Ngay cả khi bạn được dạy rằng phải hận thù ai đó, bạn vẫn có thể chọn tha thứ, bạn vẫn có thể chọn sự đồng cảm.

Dấu vết của mẹ

Trong truyện, hình bóng của một người mẹ hiện lên, người phụ nữ suốt cuộc đời ước mơ về hạnh phúc. Bà mẹ đó cố gắng che chở cho con cái trước những sự thật kinh hoàng về tội ác của cha chúng.

“Cuộc sống của mẹ từ bình thường bỗng trở nên rối loạn, từ riêng tư chuyển thành sự quan sát, phải tránh né truyền thông, phải liên quan đến chính phủ, đến FBI, đến cảnh sát, đến luật sư, đến các hoạt động tôn giáo. Như thể một ranh giới đã bị vượt qua. Mẹ bước ra khỏi giới hạn ấy, và sống một cuộc sống hoàn toàn khác. Mẹ không biết tương lai sẽ gặp phải những khó khăn gì.”

Khi quyết định bước vào một cuộc hôn nhân mới, bà không tính toán hạnh phúc cho chính bản thân mình. Bà muốn mang lại cuộc sống hạnh phúc hơn, một tổ ấm ấm áp hơn cho con cái, để thoát khỏi ánh nhìn căm ghét từ mọi người xung quanh, để đảm bảo rằng con cái có một tương lai tươi sáng hơn. Tuy nhiên, có lẽ bà cũng không ngờ rằng, quyết định vội vàng ấy lại gây ra thêm bi kịch cho các con. Chính người cha dượng “nghiện tập thể hình, nhỏ mọn và tưởng tượng” và những hành vi tra tấn độc đáo của hắn càng làm cho tuổi thơ của các con trở nên đáng thương hơn.  

Hình ảnh của người cha

Hình ảnh của người cha trong câu chuyện cũng hiện lên trong dòng ký ức tuyệt vời của tác giả. Trước khi phạm những tội ác không thể tha thứ, ông ta chỉ là một người cha yêu thương gia đình như bao người cha khác:

“Một người đàn ông mạnh mẽ trong đạo đức. Một người đàn ông tự do và giàu lòng yêu thương. Một người cha yêu quý chị (con riêng của vợ) ngay từ lúc gặp mặt đầu tiên, sẵn sàng quỳ xuống sàn để chơi cùng chị ngay lần đầu tiên. Cha tôi là một người đàn ông nổi bật, nhưng đầy mảnh khảnh vì sống trong một khu nhà trọ không cho nấu ăn. Anh ta nói tiếng Anh gần như hoàn hảo, có chút trầm tư quá mức. Anh ta có giọng điệu đậm chất Ả Rập. Đôi khi anh ta nói lầm, nhưng mọi người luôn cười vui vẻ với những lỗi lầm đó.”

“Khi kết thúc công việc, cha tôi thường dẫn cả gia đình đi dã ngoại ở công viên. Ông thích chơi bóng đá và bóng chày cùng tôi trên sân trường mẫu giáo. Cuộc sống yên bình hạnh phúc dường như không bao giờ chấm dứt.”

“Lúc tôi ba tuổi, cha tôi đưa tôi đến công viên giải trí Kennywood. Chúng tôi cùng ngồi trên những chiếc ly lớn và quay quanh với trò Dizzy Dynamo, sau đó cưỡi trò Grand Carousel, chúng tôi cùng cưỡi những chú ngựa sơn màu rực rỡ: cha tôi chọn một con ngựa đực màu vàng lướt lên và xuống, trong khi tôi ôm chặt một chú ngựa nâu nhỏ luôn đứng yên. Cuối cùng, trên một chiếc tàu lượn nhỏ gọi là Lil’ Phantom, cha tôi giả vờ sợ hãi đến mức gào lên ‘Ôi Allah, xin hãy bảo vệ con và dẫn con về an toàn!’ Tôi biết ông làm vậy để làm cho tôi quên rằng tôi mới là người sợ hãi. Tôi sẽ không bao giờ quên ngày đó.”

Đó là những kỷ niệm đẹp mắt mà người cha để lại cho con trai. Thậm chí cả những thời kỳ đen tối sau này cũng không thể làm mờ đi chúng.

Tuy nhiên, có lẽ vì đã quen với hình ảnh của một người cha yêu thương và luôn vui vẻ bên cạnh, đến nỗi đứa trẻ ngây thơ không thể hiểu hết về những tội ác khủng khiếp mà ông đã gây ra. Trước cáo buộc làm hại đến những người vô tội, ông từ chối mạnh mẽ và luôn bảo vệ trước con mình. Cho đến khi nhận ra rằng những lời nói đó chỉ là sự dối trá, chàng trai đã quyết định tự giải thoát khỏi ảnh hưởng của cha.

Mối ràng buộc của người cha với đất nước Mỹ không phải là điều xảy ra trong một ngày hay hai. Sự đau khổ của ông dần dần tích tụ, được kích thích bởi những cuộc gặp gỡ ngẫu nhiên với sự thù địch và nỗi đau. Theo Z, mọi chuyện có thể bắt đầu từ việc ông bị một phụ nữ vu oan tội cưỡng hiếp. Mặc dù đã được chứng minh là vô tội, nhưng với Sayyid Nosair, cảm giác xấu hổ khi bị mọi người nghi ngờ, bị tra hỏi ngay tại nơi ông thường cầu nguyện hàng ngày, khiến trái tim ông tan vỡ, giống như có một khối u ác tính đang phát triển bên trong ông. Nỗi xấu hổ kinh hoàng đến nỗi làm ông cảm thấy thất vọng và kiệt sức, không thể đối diện hoặc giao tiếp với bạn bè, chỉ cô đơn cầu nguyện trên tấm thảm trong phòng khách và chịu đựng nỗi đau.

Cuộc sống khiến ông đau khổ hơn. Khi ông dần quên đi những ngày nặng nề cầu nguyện sau vụ vu oan tội cưỡng hiếp, ông gặp tai nạn tại nơi làm việc. Đối với một người đàn ông, đặc biệt là một người theo đạo Hồi, việc nuôi dưỡng gia đình có ý nghĩa rất lớn. Cảm giác xấu hổ và tủi nhục âm thầm làm đau lòng ông.

Khi xã hội trở nên quá bất công, và ông cảm thấy bất lực, ông bị 'cuốn hút' bởi những lời kích động tham gia vào cuộc nổi loạn và hỗ trợ chiến tranh Hồi giáo ở Afghanistan. Ông cảm thấy rằng đã đến lúc thực hiện sứ mệnh của mình và coi đó là minh chứng lớn nhất cho sự tôn kính của ông dành cho Allah.

Trước đây, gia đình là ưu tiên hàng đầu và vĩnh viễn của ông, nhưng bây giờ, gia đình phải cạnh tranh với tình yêu của ông dành cho những tín đồ Hồi giáo trên toàn thế giới.

Nhân vật Sayyid Nosair xuất hiện trong câu chuyện với hai phương diện hoàn toàn trái ngược nhau. Ông bị kết án vì ám sát giáo sư Do Thái Meir Kahane và tham gia vụ đánh bom Trung tâm Thương mại Thế giới năm 1993. Nhưng ông cũng là một người cha ấm áp, yêu thương con cái, luôn cố gắng chăm sóc và bảo vệ hạnh phúc gia đình. Tất nhiên, không ai có quyền lựa chọn cha mẹ. Không ai có thể trách Z, không ai có thể đổ lỗi cho Z vì anh ta đã sinh ra là con của một tên khủng bố nổi tiếng. Nếu được lựa chọn, tôi tin chắc rằng anh ta chỉ mong muốn có một người cha tử tế và đầy tình thương.

Kết luận

Tác giả, một cách có chủ đích, đã tài tình tạo ra một bức tranh đơn giản nhưng sắc nét về cuộc chiến tranh khốc liệt tại Afghanistan, về mâu thuẫn chủng tộc giữa người Hồi giáo cực đoan và người Do Thái, về mối quan hệ giữa Mỹ và các lực lượng thánh chiến...

Như tôi đã từng nói, mọi người đều có quyền lựa chọn con đường cho riêng mình: trở thành ai và thế nào, hoàn toàn phụ thuộc vào quyết định của họ. Vì con người là kết quả của suy nghĩ của bản thân họ. Họ sẽ trở thành những gì họ nghĩ. Z đã quyết định không đi theo bước chân của người cha, không bao giờ sống để trả thù vô nghĩa và tàn bạo, bởi vì 'hận thù làm cho cuộc sống mệt mỏi'. Thay vào đó, anh ấy biến cuộc sống của mình trở nên ý nghĩa hơn bằng cách đóng góp vào việc chống lại khủng bố.

Chỉ trong 150 trang sách, đó là một dung lượng quá ngắn để kể một câu chuyện dài! Nhưng ẩn trong đó là một ý tưởng lớn được tác giả khéo léo khám phá. Bằng cách kể câu chuyện của mình, Zak đã tìm ra cách hiệu quả nhất để truyền đi thông điệp về một thế giới đầy yêu thương, không có thù hận và bạo lực.

Nguyễn Nhiên - Bookademy