[Bookademy] Đánh Giá Sách 'Lẽ Phải Của Phi Lý Trí': Những Lợi Ích Bất Ngờ Khi Phá Bỏ Những Quy Tắc Logic Trong Công Việc Và Cuộc Sống

Buzz

Đọc tóm tắt

- Tác phẩm 'Lẽ phải của phi lý trí' của Dan Ariely khám phá ảnh hưởng của việc bỏ qua lý trí trong cuộc sống hàng ngày.
- Sử dụng dữ liệu từ thí nghiệm, Ariely đưa ra kết luận về lý do và cách thức hành động của con người.
- Phần I: Những lợi ích khi bỏ qua quy tắc logic trong công việc.
- Chương 1: Tiền thưởng cao không luôn kích thích hiệu quả làm việc.
- Chương 2: Ý nghĩa của lao động và cách động viên nhân viên.
- Phần II: Lợi ích của việc phá bỏ quy tắc logic trong cuộc sống.
- Chương 6: Con người có khả năng thích nghi với mọi tình huống.
- Chương 7: Hiệu ứng nạn nhân cụ thể và cách chúng ta cảm thông.
- Chương 8: Thất bại của thị trường hẹn hò trực tuyến và học hỏi từ sự độc đáo.

Lẽ phải của phi lý trí – Những Lợi Ích Không Ngờ Khi Loại Bỏ Những Quy Tắc Logic Trong Công Việc Và Cuộc Sống

Trong tác phẩm cơ bản của mình 'Phi lý trí', nhà khoa học xã hội Dan Ariely đã đề cập đến những ảnh hưởng phức tạp dẫn đến quyết định thiếu khôn ngoan của con người. Bây giờ, trong cuốn sách 'Lẽ phải của phi lý trí', ông tiếp tục khám phá những ảnh hưởng đầy bất ngờ của việc bỏ qua lý trí, cả tích cực và tiêu cực, mà 'phi lý trí' có thể gây ra trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta. Bằng cách tập trung vào nghiên cứu hành vi ở nơi làm việc và trong các mối quan hệ, ông đã đưa ra những hiểu biết mới và những sự thật đáng kinh ngạc về những điều đang thúc đẩy chúng ta hành động, cũng như cách chúng ta học cách yêu thương những người xung quanh.

Sử dụng dữ liệu từ những thí nghiệm thú vị và độc đáo, Ariely đã đưa ra những kết luận hấp dẫn về lý do và cách thức chúng ta hành động. 'Lẽ phải của phi lý trí' sẽ làm thay đổi cách chúng ta nhận thức về bản thân trong công việc và cuộc sống. Việc nghiên cứu các hành vi phi lý trí của chúng ta dưới góc nhìn mới mẻ sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về bản thân.

Mở đầu bằng câu chuyện cá nhân, ông đã minh chứng rằng thông qua việc hành động không theo lý trí, ông đã chiến thắng căn bệnh với hy vọng một ngày nào đó bác sĩ sẽ nói rằng ông đã hoàn toàn khỏe mạnh. Ý nghĩa của điều này là khi đứng trước những công việc nhàm chán, những nhiệm vụ quan trọng mà chúng ta muốn tránh, chúng ta chỉ cần ngồi suy nghĩ, so sánh những niềm vui hiện tại, nhận ra rằng sẽ có lợi ích lâu dài khi chúng ta chấp nhận một ít bất tiện ngay bây giờ. Nếu chúng ta làm được điều đó, chúng ta sẽ tập trung vào những vấn đề thực sự quan trọng với cuộc sống của chúng ta.

Phần I: Những Lợi Ích Bất Ngờ Khi Bỏ Qua Những Quy Tắc Logic Trong Công Việc

Chương 1: Tại Sao Tiền Thưởng Cao Không Luôn Kích Thích Hiệu Quả Làm Việc?

'Một Nghìn Tiền Công Không Bằng Một Đồng Tiền Thưởng', Rõ Ràng Tiền Thưởng Quan Trọng Nhưng Có Khi Nào Không Hợp Lý?

Một Nghiên Cứu Về Sự Khó Khăn Khi Áp Đặt Áp Lực Quá Lớn

Cùng Một Số Thí Nghiệm, Danh Sách Kết Quả Bất Ngờ

Trả Lương Nhiều Có Thể Mang Lại Kết Quả Cao Đối Với Công Việc Thủ Công, Nhưng Sẽ Ngược Lại Với Công Việc Đò Hỏi Sự Sáng Tạo – Điều Mà Các Công Ty Thường Cố Gắng Làm Khi Trả Mức Lương Cao Cho Các Giám Đốc Điều Hành Của Họ.
Tóm Lược, Sử Dụng Tiền Làm Động Lực Là Một Con Dao Hai Lưỡi.

Chương 2: Ý Nghĩa Của Lao Động

Tác Giả Chỉ Ra Rằng Lao Động Không Chỉ Được Động Viên Bởi Tiền Lương Mà Còn Bởi Nhiều Yếu Tố Khác.

'Việc Không Có Người Tán Thưởng Công Việc Của Họ Đã Tạo Ra Một Sự Thiếu Hụt Rất Lớn Trong Động Lực Làm Việc Của Họ. Điều Băn Khoăn Là Bên Cạnh Tiền Lương Còn Có Gì Mang Lại Ý Nghĩa Cho Công Việc. Đó Có Phải Là Sự Hài Lòng Khi Nỗ Lực Của Mình Được Chú Ý Đến Không? Hay Chúng Ta Chỉ Cảm Thấy Thực Sự Có Ý Nghĩa Khi Đối Diện Với Thách Thức Lớn Hơn.'

Điều Này Được Chứng Minh Trong Một Nghiên Cứu, Hai Nhóm Tình Nguyện Viên Được Trả Tiền Để Chơi Lego Và Họ Có Thể Ra Về Bất Cứ Lúc Nào Họ Muốn. Với Nhóm Thứ Nhất, Sau Mỗi Người Hoàn Thành, Sản Phẩm Của Họ Được Giữ Lại Và Xem Xét. Ngược Lại, Cứ Mỗi Người Ở Nhóm Thứ Hai Đứng Dậy, Các Nhà Nghiên Cứu Lại Phá Hủy Sản Phẩm Của Người Đó. Những Người Trong Nhóm Thứ Hai Nhìn Thấy Sự Hủy Hoại Đó Và Có Xu Hướng Rời Khỏi Cuộc Thí Nghiệm Sớm Hơn So Với Những Người Ở Nhóm Thứ Nhất. Nghiên Cứu Trên Chứng Tỏ Rằng Chúng Ta Sẽ Mất Động Lực Làm Việc Nếu Sản Phẩm Của Chúng Ta Bị Đánh Giá Thấp. Chúng Ta Sẽ Không Thể Làm Việc Nếu Công Sức Bỏ Ra Không Hề Được Coi Trọng Dù Có Được Trả Lương Cao.

Một Kinh Nghiệm Cho Các Nhà Quản Lý:

“Nếu Bạn Là Một Nhà Quản Lý Và Muốn Nhân Viên Mất Hết Động Lực Làm Việc, Chỉ Cần Phá Hủy Kết Quả Công Việc Ngay Trước Mặt Họ. Hoặc, Nếu Bạn Muốn Tế Nhị Hơn Một Chút, Chỉ Cần Lờ Họ Và Những Nỗ Lực Của Họ. Ngược Lại, Nếu Bạn Muốn Khuyến Khích Mọi Người Làm Việc Với Bạn Và Vì Bạn, Việc Chú Ý Đến Họ, Tới Những Nỗ Lực Và Thành Quả Lao Động Của Họ Chắc Chắn Rất Có Ích.”

Phần II: Lợi Ích Bất Ngờ Của Việc Phá Bỏ Những Quy Tắc Logic Trong Cuộc Sống

Chương 6: Tại Sao Con Người Có Thể Thích Nghi (Nhưng Không Phải Với TẤT CẢ MỌI THỨ Và Vào MỌI THỜI ĐIỂM)

Sự Thật Là Mọi Sinh Vật Trên Thế Giới Này, Trong Đó Có Cả Con Người, Qua Thời Gian Đều Có Khả Năng Thích Nghi Với Hầu Hết Mọi Tình Huống. Loài Người Là Loài Có Khả Năng Thích Ứng Với Rất Rất Nhiều Hoàn Cảnh Khác Nhau. Mọi Cảm Xúc Chúng Ta Trải Qua Hướng Ta Đến Những Trải Nghiệm Khác Biệt, Nhưng Chỉ Một Thời Gian Sau, Chúng Ta Sẽ Quen Với Điều Đó Và Mọi Chuyện Trở Nên Bình Thường.”

“Nếu Bạn Bất Ngờ Ném Con Ếch Vào Một Nồi Nước Sôi, Nó Sẽ Vùng Vẩy Và Nhảy Phắt Ra. Nhưng Nếu Bạn Cho Nó Vào Một Nồi Nước Ở Nhiệt Độ Phòng Bình Thường, Nó Sẽ Nằm Im Trong Đó Và Không Hề Phản Ứng. Sau Đó Bạn Tăng Dần Nhiệt Độ Lên, Nó Vẫn Sẽ Ngồi Im Và Tiếp Tục Như Vậy Cho Đến Khi Nó Có Thể Bị Nấu Chín. Ngoài Ra Một Số Ví Dụ Thực Tế Có Thể Chứng Minh Cho Điều Nay, Như Việc Khi Mua Sắm, Ban Đầu Bạn Sẽ Cảm Thấy Rất Là Thích Thú Và Sảng Khoái Vì Có Đồ Mới, Tuy Nhiên Cảm Giác Đó Không Duy Trì Được Lâu Và Bạn Sẽ Cảm Thấy Bình Thường Trở Lại. Hay Đối Với Việc Học Bất Kỳ Một Ngoại Ngữ Nào, Ban Đầu Khi Phải Giành Mỗi Ngày 2h Để Học, Bạn Sẽ Thấy Rất Uể Oải Và Chán Nản Vì Mất Đi Một Khoảng Thời Gian 2h Mà Trước Kia Bạn Có Thể Làm Những Việc Khác Vào Giờ Đó, Nhưng Nếu Duy Trì Thói Quen Đó, Dần Dần Bạn Sẽ Thích Nghi Với Việc Hàng Ngày Phải Học Trong Vòng 2h, Và Bạn Cũng Mất Đi Dần Cảm Giác Khó Chịu Ban Đầu.”

Ngoài Ra Để Chứng Minh Cho Nhận Định Ban Đầu, Tác Giả Còn Đưa Ra Một Loạt Các Dẫn Chứng Hay Các Thí Nghiệm Thực Tế. Ví Như Là Câu Chuyện Của Andrew Potok- Một Nhà Văn Mù Từng Sống Ở Montpelier, Vermont, Hay Nghiên Cứu Thích Nghi Cảm Giác Của Philip Brickman, Dan Coates Và Ronnie Janoff-Bulman Khi So Sánh Về Mức Độ Hạnh Phúc Nói Chung Của 3 Nhóm Người: Người Bại Liệt Chi Dưới, Những Người Trúng Số Độc Đắc Và Những Người Hoàn Toàn Bình Thường, Không Tàn Tật Cũng Không Gặp Vận May Đặc Biệt Nào,…

Đi Đến Chột Lại Vấn Đề, Ông Nói: “Dù Bạn Có Cảm Thấy Phấn Khích Đến Mức Nào Với Một Thứ Gì Đó Mới Mẻ, Thì Về Lâu Về Dài, Cái Thứ Ấy Cũng Chẳng Đủ Sức Làm Bạn Phấn Khích Mãi, Tương Tự, Điều Đó Đúng Với Cả Những Bất Hạnh Nữa.”

Một Vấn Đề Được Đặt Ra Đó Là Làm Sao Để Sự Thích Nghi Phục Vụ Chúng Ta? Khi Đưa Ra Một Trường Hợp Của Ann, Một Sinh Viên Đại Học Sắp Tốt Nghiệp, Quãng Thời Gian Sinh Viên, Ann Sống Trong Chung Với 2 Người Bạn Khác Trong Căn Phòng Kí Túc Bé Tẹo, Cũ Nát Và Chẳng Mấy Sạch Sẽ, Sau Khi Tốt Nghiệp, Cô Nhận Được Tháng Lương Đầu Tiên Và Háo Hức Khi Chuyển Đến Căn Hộ Đầu Tiên, Cô Viết Ra Cả Một Danh Sách Những Thứ Cần Mua, Vậy Cô Sẽ Lựa Chọn Việc Mua Sắm Thế Nào, Mua Môt Lúc Tất Cả Mọi Thứ Hay Chia Nhỏ Ra Từng Giai Đoạn? Và Khi Đã Tìm Hiểu Về Sự Thích Nghi, Có Thể Khẳng Định Rằng Chắc Chắn Ann Sẽ Hạnh Phúc Hơn Khi Ngắt Quãng Thời Gian Mua Sắm, Cô Ấy Có Thể Chạm Được Vào Nhiều “Hạnh Phúc Mua Sắm” Hơn Khi Cô Ấy Biết Tự Giới Hạn Chi Tiêu, Ngừng Lại Nghỉ Một Chút Và Làm Chậm Lại Tiến Trình Thích Nghi.”

Chương 7: Quyến rũ hay không?

Trong Chương Này, Có Nội Dung Khá Thú Vị Và Hấp Dẫn Đối Với Tất Cả Mọi Người, Đặc Biệt Là Giới Trẻ, Đó Là Vấn Đề Tâm Lý Khi Chọn Lựa Đối Tượng Hẹn Hò, Và Cách Nào Để Việc Tìm Kiếm Đối Tác Hẹn Hò Như Ý Khi Mà Những Trang Web Hẹn Hò Trực Tuyến Sụp Đổ.

Một Thử Nghiệm Quyến Rũ Hay Không Được Thực Hiện Đầy Đủ Ở Cả Hai Giới, Nó Cung Cấp Thông Tin Để Khẳng Định Đàn Ông Coi Trọng Hình Thức Và Quan Tâm Đến Sự Hấp Dẫn Về Ngoại Hình Của Phụ Nữ Hơn So Với Đối Phương. Họ Quan Sát Rất Kỹ Độ “Quyến Rũ” Của Những Người Phụ Nữ Mà Họ “Đang Duyệt” Và Có Xu Hướng Nhắm Tới Những Người Phụ Nữ “Vượt Tầm Kiểm Soát Của Họ”

“Tổng Hợp Lại Từ Kết Quả Của Các Thí Nghiệm Quyến Rũ Hay Không, Hẹn Hò Nhé Và Hẹn Hò Tốc Độ, Dữ Liệu Cho Thấy Mặc Dù Cấp Độ Hấp Dẫn Của Bản Thân Chúng Ta Không Làm Thay Đổi Quan Niệm Thẩm Mỹ, Nhưng Nó Lại Có Ảnh Hưởng Lớn Tới Các Thứ Tự Ưu Tiên Của Mình. Nói Đơn Giản Là, Những Người Kém Hấp Dẫn Về Ngoại Hình Có Thể Nhìn Thấy Những Phẩm Chất Không Liên Quan Đến Ngoại Hình Mới Là Điều Quan Trọng Hơn.”

Chương 8: Thị Trường Sụp Đổ (Một Ví Dụ Về Hẹn Hò Qua Mạng)

Chắc Hẳn Trong Số Chúng Ta Ai Cũng Biết Đến Một Hình Thức Khá Lâu Đời Để Kết Duyên Vợ Chồng, Đó Chính Là Mai Mối. Ngày Nay, Với Sự Hình Thành Và Phát Triển Mạnh Mẽ Của Internet, Hình Thức Ấy Đã Mai Một Và Dần Hình Thành Nên Các “Bà Mối” Là Những Trang Web Hẹn Hò Qua Mạng.

Hãy nhìn vào thị trường hẹn hò. Ở trong lĩnh vực này, các trang hẹn hò giúp người tìm kiếm đối tác một cách thuận tiện, tuy nhiên, điều này đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian và công sức. Theo tác giả, một người dùng các trang hẹn hò trực tuyến thường dành khoảng 5.2 giờ mỗi tuần để xem các hồ sơ, 6.7 giờ để gửi email cho những người tiềm năng, và chỉ có 1.8 giờ mỗi tuần để gặp gỡ họ trực tiếp. Tuy nhiên, kết quả thu được thì không mấy khả quan. Điều này cho thấy việc cung cấp thông tin trên các trang hẹn hò có thể không hợp lý, bởi thông tin này thường chỉ là một bản tổng hợp khô khan, không thể thể hiện được cảm xúc và tâm trạng thực sự của người đó khi ở bên cạnh.

Từ thất bại của thị trường hẹn hò, tác giả suy luận đến các sản phẩm và thị trường khác. Thất bại của thị trường hẹn hò qua mạng chính là sự thất bại trong thiết kế sản phẩm, và điều này cũng áp dụng cho các lĩnh vực khác. Tất nhiên, còn nhiều yếu tố khác cũng đóng vai trò quan trọng.

Chương 9: Về cảm thông và cảm xúc: Tại sao chúng ta lại chọn cứu giúp một người cụ thể thay vì nhiều người?

Tại sao chúng ta sẵn lòng giúp đỡ một người ăn xin nhưng lại thờ ơ với người bán sắt vụn chỉ vì một vài đồng tiền lẻ? Hầu hết mọi người đều cảm thấy xúc động khi nghe về một cô bé rơi từ tòa nhà cao tầng, nhưng họ không cảm thấy đau lòng khi nghe về cái chết của 800.000 người Rwanda. Điều này là minh chứng cho câu nói nổi tiếng của Stalin: “Một cái chết là một thảm kịch, nhưng một đống người chết chỉ là một con số”. Hiện tượng này được các nhà xã hội học gọi là Hiệu ứng Nạn nhân Cụ thể.

Nói cách khác, chúng ta cảm thấy đồng cảm với những người mà chúng ta có thể nhìn thấy, biết tên, và biết thêm thông tin, nhưng lại ít quan tâm đến những vấn đề lớn hơn, liên quan đến nhiều người hơn. Để minh chứng cho hiện tượng này, tác giả chỉ ra ba yếu tố tâm lý: sự gần gũi, sự sống động, và hiệu ứng hạt cát trên sa mạc. Sự gần gũi không chỉ là về khoảng cách vật lý mà còn là về sự gắn kết cảm xúc – sự gắn kết với gia đình, cộng đồng, và những người mà bạn có điểm chung. Sự sống động được minh họa bằng một ví dụ: nếu tôi kể cho bạn nghe rằng tôi bị mất tay, bạn không thể hình dung được cảnh vật và đau đớn mà tôi đang trải qua. Nhưng nếu tôi miêu tả chi tiết về vết thương và nói về mức độ đau đớn và cảm giác chảy máu, bạn sẽ hiểu được đau đớn của tôi và cảm thông nhiều hơn. Và hiệu ứng “hạt cát trên sa mạc” xảy ra khi bạn có cơ hội giúp đỡ một nạn nhân trong một tình huống thảm họa.

Vì vậy, để tạo ra những ảnh hưởng tích cực cho cộng đồng, đôi khi bạn cần phải có sự độc đáo để có thể nhìn nhận và đồng cảm với những người xa lạ.

Chương 11: Học hỏi từ sự độc đáo

Trong các chương trước, chúng ta đã chứng kiến vai trò quan trọng của sự độc đáo trong nhiều lĩnh vực cuộc sống: từ thói quen, hẹn hò, niềm vui ở nơi làm việc, cách chúng ta quản lý tiền bạc, đến các vấn đề và ý tưởng, khả năng thích nghi và nguyện vọng trả thù. Có thể rút ra hai bài học và một kết luận về hành vi độc đáo:

Mỗi người chúng ta đều có những phẩm chất độc đáo
Thường chúng ta không nhận ra tầm quan trọng của sự độc đáo này và cách nó ảnh hưởng đến cuộc sống của chúng ta.

Để hiểu sâu hơn về sự độc đáo, không thể thiếu các thử nghiệm thực tế. Hãy tưởng tượng một doanh nghiệp sẽ có lợi nhuận như thế nào nếu các nhà lãnh đạo của họ hiểu được cảm xúc của khách hàng, và một lời xin lỗi chân thành có thể làm dịu lòng người. Liệu nhân viên có thể tăng năng suất bao nhiêu nếu các quản lý trung cấp hiểu được tầm quan trọng của việc khích lệ trong công việc. Và hãy tưởng tượng các công ty sẽ hiệu quả đến mức nào nếu họ tập trung hơn vào mối quan hệ giữa lương thưởng và hiệu suất làm việc, thay vì tiền thưởng phần thưởng cho các lãnh đạo cao cấp,…

Nội dung được phát triển bởi đội ngũ Mytour với mục đích chăm sóc khách hàng và chỉ dành cho khích lệ tinh thần trải nghiệm du lịch, chúng tôi không chịu trách nhiệm và không đưa ra lời khuyên cho mục đích khác.

Nếu bạn thấy bài viết này không phù hợp hoặc sai sót xin vui lòng liên hệ với chúng tôi qua email [email protected]

Các câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để nhận diện những hành vi phi lý trí trong công việc và cuộc sống?

Hành vi phi lý trí thường xuất hiện khi chúng ta đưa ra quyết định thiếu cân nhắc, bị tác động bởi yếu tố cảm xúc hay thói quen. Việc nhận diện các quyết định này yêu cầu sự tỉnh táo và phản xạ về mục tiêu lâu dài hơn là lợi ích trước mắt.

Tại sao tiền thưởng cao không luôn kích thích hiệu quả làm việc?

Tiền thưởng cao có thể không hiệu quả trong việc kích thích sáng tạo. Các nghiên cứu cho thấy, áp lực quá lớn hoặc mục tiêu quá cao từ tiền thưởng có thể làm giảm hiệu suất, đặc biệt là trong công việc đòi hỏi tư duy sáng tạo.

Lao động có ý nghĩa gì đối với sự động viên làm việc của nhân viên?

Lao động không chỉ liên quan đến tiền lương, mà còn đến cảm giác thỏa mãn khi công sức được công nhận. Nếu kết quả công việc không được đánh giá đúng, nhân viên có thể mất động lực và dễ dàng bỏ cuộc.

Làm sao để thích nghi với những thay đổi trong cuộc sống hàng ngày?

Quá trình thích nghi xảy ra dần dần khi chúng ta tiếp xúc với những tình huống mới. Mặc dù ban đầu có thể cảm thấy khó chịu, nhưng khi duy trì thói quen, cảm giác khó khăn sẽ giảm dần, và chúng ta sẽ cảm thấy thoải mái hơn.

Tại sao chúng ta dễ cảm thấy đồng cảm với một cá nhân nhưng không phải là một tập thể?

Sự gần gũi và hình ảnh cụ thể của một cá nhân khiến chúng ta dễ đồng cảm hơn là khi đối diện với con số hoặc nhóm người lớn. Hiện tượng này là kết quả của sự gần gũi cảm xúc và sự sống động trong các tình huống.

Đâu là lợi ích của việc bỏ qua các quy tắc logic trong công việc?

Bỏ qua một số quy tắc logic có thể giúp con người đưa ra những quyết định sáng tạo hơn, mở rộng khả năng giải quyết vấn đề ngoài khuôn khổ thông thường, từ đó tăng hiệu quả công việc và cải thiện môi trường sáng tạo.

Lý do tại sao sự độc đáo lại quan trọng trong cuộc sống và công việc?

Sự độc đáo mang lại những cách tiếp cận mới mẻ và sáng tạo đối với công việc. Khi hiểu và phát huy sự độc đáo của mỗi cá nhân, các tổ chức và cá nhân có thể đạt được hiệu suất cao hơn và giải quyết vấn đề một cách linh hoạt.

Tại sao cảm xúc lại ảnh hưởng đến quyết định giúp đỡ người khác?

Cảm xúc giúp chúng ta kết nối với nỗi đau hoặc niềm vui của người khác. Khi cảm xúc được kích hoạt, chúng ta dễ dàng đưa ra quyết định giúp đỡ một cá nhân cụ thể thay vì một nhóm đông người.