Buzz
Tình yêu giống như một vết thương không lành lặn, như thế đã từng được các nhà danh nhân nói. Đôi khi để cho cuộc sống thêm phần phong phú, một chút máu cũng chẳng làm gì. Nhưng nay, máu đã chảy đến chết dưới bàn tay của kẻ yêu thương quá nhiều, những vực thẳm đã mở ra và cuốn hút sâu hơn, khi mà thế giới đang sống trong sự hỗn loạn. Khi nghĩ đến người đang giấu dao trong lòng, nụ hôn còn lại lấy gì để nếm?
Với lối viết u ám nhưng sắc bén, Nguyễn Ngọc Tư mang đến cuốn 'Đong tấm lòng' không chỉ là một tình khúc buồn u sầu mà còn là lời phê mạnh mẽ về những vấn đề xã hội đang tồn tại và gây ra sự đau đớn. Đơn giản nhưng sâu lắng, khi đọc từng câu trong 'Đong tấm lòng', ta bỗng nhận ra bao nhiêu nỗi đau, bao nhiêu câu chuyện gần gũi mà đôi khi chúng ta đã bỏ qua?
Những câu chuyện đơn giản nhưng gần gũi
Trong tập tản văn này, 32 câu chuyện được gửi đến độc giả không chỉ là những câu chuyện đơn giản mà còn là những câu chuyện gần gũi, như những mảnh ghép mới xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày, như những câu chuyện của bạn bè, của gia đình.
Đó là câu chuyện khi 'bạn trai' của nhân vật 'em' 'cuộc tình của em' vừa đăng ảnh lên mạng xã hội sau bữa tối, có một kẻ trộm bị đánh gần chết. Trong khi bồ đang được cấp cứu, em đã nhanh chóng lấy điện thoại chụp ảnh thằng trộm nằm rúm rẽ để đăng lên mạng xã hội...' (Sự Hiện Diện)
Hoặc là câu chuyện về cố Tám với ngôi nhà giữa vườn cây và ánh nắng 'Dù trên gương mặt cố không hiện rõ vẻ buồn. Hai lần hôm đó, khi con cháu đi ngang qua vườn, họ thỉnh thoảng bắt gặp cố nói chuyện. Nhìn quanh không có ai, khi được hỏi, cố Tám chỉ cười và nói 'mấy đứa sợ tôi nói một mình à? Không có đâu.' (Che Khuyết Điểm)
Hay là câu chuyện về việc xây dựng nhà ở Xẻo Rô 'Chuyện xây dựng nhà ở xã Xẻo Rô không biết bắt đầu từ khi nào, cũng không biết đã có bao nhiêu gia đình được sưởi ấm nhờ vào sự giúp đỡ của bà con hàng xóm... Đám đàn ông chia nhau công việc, có người lợp mái, có người xây tường. Phụ nữ trong nhà lo việc nấu nước, nấu cơm. Ai rảnh rỗi thì giúp đỡ, cắt cỏ, cắt cành...' (Xây Dựng Cùng Nhau)
'Đong tấm lòng' bắt đầu từ những câu chuyện đầy tình cảm
Nguyễn Ngọc Tư mang đến cho độc giả những trang tản văn vẫn giữ nguyên chất giọng nhẹ nhàng quen thuộc như thường. Những câu chuyện không bao giờ xa lạ với con người, không bao giờ rời xa khái niệm 'tình người'.
'Cây ven bờ được làm từ tre, loại trúc này cũng được ong bầu yêu thích. Chỉ cần khoét lỗ ở đầu hoặc ở giữa thân, con ong đen sẽ có nơi ổn định. Thằn lằn lang thang trên vách lá ướt đẫm mưa, tiếc rẻ những khoảnh khắc tráng lệ, đôi khi rơi xuống và giãy giụa...''Một đứa trẻ bước từ phía sau, gọi 'Tám ơi má yêu cầu con mang cho cố một bát bí hầm dừa. Thấy mụ nội đã nấu nước mồ hôi. Không cần tụi con nói, chỉ cần đi một bước, cố cũng gọi đúng tên từng đứa cháu của mình. Chúng xem nhà cố như nhà của mình, thỉnh thoảng qua chơi với bà già để không bị quấy rối, trốn khỏi giờ nghỉ trưa. Tình thế ấy của việc chăm sóc những sinh vật nhỏ của một người già, dường như cũng gần gũi với tâm trạng của trẻ con...'
Đó là tình cảm của cộng đồng dân cư tại xã Xẻo Rô khi họ cùng nhau 'xây tổ'. 'Câu chuyện về việc xây dựng nhà ở Xẻo Rô có lẽ đã tồn tại từ bao giờ, không biết đã có bao nhiêu gia đình được ấm áp nhờ sự giúp đỡ từ hàng xóm... Đàn ông chia việc, có người lên mái, có người xây tường. Phụ nữ trong nhà lo việc chuẩn bị nước uống, nấu cơm. Ai có thời gian thì giúp đỡ, chẻ cỏ, chẻ lá...' Và như vậy, khi nhìn thấy ngôi nhà, họ nhớ đến nhau, cảm giác đó cũng 'đóng góp vào việc làm cho mọi chuyện trở nên trôi chảy hơn. Thật khó khăn khi phải trả ơn người từng giúp mình xây dựng tổ ấm... Không chỉ là công việc mà còn là sự ủng hộ lẫn nhau, dù những điều đó nếu tính bằng tiền thì không nhiều lắm, nhưng việc trả nợ cho nhau mãi vẫn cảm thấy nặng nề...' (Xây Dựng Cùng Nhau)
Đó là tình cảm của một người mẹ dành cho con khi đến thăm con ở thành phố, qua những câu chuyện về cuộc sống quê nhà 'khi bước vào nhà anh, ngay lập tức câu chuyện trở nên sống động như hạt nảy mầm. Không bao giờ ngồi yên một chỗ, trong lúc vừa làm việc vừa kể chuyện, những câu chuyện về quê hương theo từng bước chân mẹ dẫn dắt, từ xa tới gần.' Câu chuyện và người kể có lẽ không thể mua được ở thành phố này. Nhưng những câu chuyện đó chỉ là những tình cảm lẻ loi, những 'góc bếp rách nát, hàng xóm mới dựng căn nhà đầu tiên, con đường bê tông mới mòn dần qua cửa nhà. Nhớ những điều gì thì kể, mẹ cứ ghép ráp như cách vỡ vụn những mảnh gìa cũ để ghi nhớ những ký ức quê hương mà anh đã rời bỏ từ khi còn trẻ...' Và qua cách đó, 'mẹ đã đưa anh về với quê nhà, mặc dù sợi dây đó không thể nhìn thấy bằng mắt thường, mong manh...' (Ánh Sáng Ở Mọi Nơi)
Và gửi gắm cả những niềm vui, nỗi buồn, lo lắng về cuộc sống con người, về những vấn đề đau đầu trong xã hội
Nguyễn Ngọc Tư luôn là một tác giả uyên bác khi viết về cuộc sống và tâm hồn của người lao động. Chị tận dụng triệt để tâm hồn nhạy cảm của mình để khám phá những câu chuyện sâu sắc về cuộc sống quê hương và chia sẻ chúng với độc giả. Cách mà cuộc sống được tái hiện trong văn của Nguyễn Ngọc Tư là một phần yên bình và thanh thản nhưng cũng đầy ý nghĩa và suy tư.
'Tôi lo sợ rằng tôi sẽ lại gặp lại gương mặt biến dạng của một phụ nữ bị chồng thiêu, hoặc bàn tay của một đứa trẻ bị bạo hành.''Mạng xã hội, dù được tạo ra để kết nối, cũng thường xuyên gây ra sự chia rẽ. Nó có thể giúp tôi tìm thấy bạn bè cũ và tham gia vào các hoạt động từ thiện, cũng như gặp và yêu một anh chàng bác sĩ điển trai. Tuy nhiên, mạng xã hội cũng có thể là nguyên nhân của sự phân hóa. Mẹ tôi buồn cho đám cưới bị hủy bỏ, nói rằng chú rể không đủ 'hiền lành' để kết hôn. Tôi chỉ cười nhẹ. Ví dụ, khi tôi thấy một cô gái leo lên cầu để nhảy xuống sông tự tử, tôi phải suy nghĩ liệu có nên ngăn cản cô ấy hay không, hay chỉ đơn giản là chụp ảnh và đăng lên mạng để thu hút sự chú ý. Cảm giác đắn đo ấy, dù chỉ trong khoảnh khắc, thật sự khiến tôi rất sợ.'
Những người dân trong làng Rô trước đây thường hòa mình vào việc chung tay xây dựng nhà cửa mới mỗi khi có cặp đôi vợ chồng mới cưới. Chỉ cần đi qua sân và thấy một mớ lá và cây rạch nửa chừng, họ biết rằng một ngôi nhà mới sẽ sớm xuất hiện. Không cần phải kêu gọi, hàng xóm đã tự nguyện đến giúp đỡ trong việc xây dựng. Nhưng 'mười lăm năm sau đó, thậm chí cả vợ tôi cũng khuyên tôi nên đưa chiếc xe lamborghini ra chợ để lợp mái cho đứa em bạn của con tôi. Cô ta nói rằng không tìm ra ai giỏi như anh ấy trong việc lợp nhà. Con em họ tôi từ quê ra, nhưng khi lớn lên, cả xóm đã bắt đầu xây tường rào và tăng thêm một tầng sau vài mùa mưa đầu tiên. Họ thuê những thợ lắp mái chuyên nghiệp, không cần sự giúp đỡ từ hàng xóm...' Những ngày cùng nhau xây dựng nhà, cùng nhau ngồi trong căn nhà mới, trong mùi dừa thơm phức bên bờ sông, mùi bùn trên cột kèo, tất cả như đã mất đi... 'Cuộc sống thay đổi quá nhanh, việc ngồi trong chợ nhà mới giờ đây trở nên xa lạ, còn quê hương chỉ còn lại những kỷ niệm đau buồn.'
Mỗi câu chuyện mà mẹ kể cho tôi những khi tôi về thăm quê đều giống như 'một sợi cỏ nhỏ, mẹ lấy tay dựng lên thành tấm mành che nắng, gió, giúp tôi tránh xa những vấn đề khó khăn.' Nhưng giờ đây, tất cả chỉ còn là 'những ký ức xưa.' Tôi tự hỏi liệu đó có phải là do giọng điệu của chị Hai không giống như của mẹ, hay là vì những câu chuyện đã thay đổi. 'Không rõ. Bớt ấm. Chị Hai chỉ biết kể về những cuộc nhậu từ sớm đến tối. Các gia đình xóm bên cạnh tự vẫn chết vì thuốc diệt cỏ. Một số tai nạn xe máy xảy ra gần nhà. Một đứa trẻ bị đánh gãy xương vai vì ẩu đả về mảnh đất hẹp...' Những câu chuyện này đã mất đi những sợi cỏ mà mẹ tôi dùng để làm mành che nắng, gió, giúp tôi tránh xa những vấn đề khó khăn. T
Ngoài ra, 'Đong tấm lòng' còn đề cập đến những lo lắng về văn hóa, lịch sử, và bản sắc của một vùng đất.
'Mùa mặn' của Nguyễn Ngọc Tư là một câu chuyện khác về việc bảo vệ đất đai, tài nguyên tự nhiên, và môi trường cho thế hệ tương lai. Ở Mũi Cà Mau, nơi mà gió thổi mạnh và nước biển ngập lụt đất liền, sự xâm nhập của nước mặn và biển cả còn đáng lo ngại hơn. Người ta sống vì lợi ích cá nhân, tích luỹ tài sản để dễ dàng di dời khi gặp nguy hiểm. Trong bận rộn hàng ngày, họ dường như quên đi rằng mảnh đất họ đang sống được tạo nên từ lịch sử dày đặc, từ máu, mồ hôi, và nước mắt của tổ tiên.
'Không ai biết tại sao dân làng Khmer từ miền núi Bảy Núi trở về sống trong lòng thành phố, gần một ngôi chùa. Họ gọi con hẻm đó là hẻm Khờ Me...'.'Lục Cả thanh, dân Khmer ở hẻm đã bán nhà hơn một nửa, chỉ còn một nhóm nhỏ sống gần chùa, giống như đám người lạc lõng. Khi hỏi họ đi đâu, một số nói họ chuyển sang ở hẻm sâu hơn, xa tới mức không thể thấy chùa, nhưng cũng có người quay về. 'Về' làm lạnh gió. Họ quay về, xây hàng rào từ xương cá bảo vệ nhà tạm, nuôi vài con bò, dùng nước giếng nấu đường... Cảnh tượng có vẻ buồn, nhưng họ không tuyệt vọng như ở những nơi chỉ cách Ủy ban thành phố một trăm mét. Dù nghèo, nhưng họ vẫn trồng rau cùng ớt bên hè đường.'Nhà cũ thay thế bằng nhà mới, đèn dầu được thay bằng đèn điện. Thế giới vẫn xoay vòng.'
Trong 'Nước cũ mơ nguồn', Nguyễn Ngọc Tư chia sẻ nhiều suy tư về bản sắc vùng miền qua các cuộc di cư, dời chuyển vì cuộc sống. Đằng sau tên, họ, cách phát âm là cả một câu chuyện về người dân di cư, lạc lối 'Câu hỏi về nguồn gốc từ đâu vẫn đang lơ mơ trên những con đường miền Tây. Con cháu của người miền Trung nghe giọng Quảng như tiếng ngoại; con cháu người Bắc thì nói tiếng địa phương khác nhau. Màu mắt lạ trên gương mặt con cháu của những cô gái Việt kết hôn với quân nhân Pháp, Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam. Và những đứa trẻ lai Hàn Quốc, Đài Loan trên những chuyến xe đường dài về miền Tây, tụi nó cũng đang tìm hiểu về nơi mà gia đình ông bà từng sống.' Câu chuyện đặt ra vấn đề về nguồn gốc của từng cá nhân và cả dân tộc. Nhân vật 'ba tôi' trong 'Nước cũ mơ nguồn' đã trải qua nhiều lần đến quê hương trong các chuyến công tác ở Hà Nội nhưng không bao giờ ghé lại. Nhưng giờ đây, khi tuổi già cận kề, ông trở lại, lục lọi từng góc đất trên bản đồ, hy vọng tìm lại mảnh họ hàng xa, thắp nhang trên nghĩa trang tổ tiên...
Văn phong của Nguyễn Ngọc Tư vẫn giữ nguyên tính mượt mà, đưa người đọc vào không gian của vùng miền, với sự sắc nét trong việc miêu tả cảm xúc, cảnh vật, và đời sống làng quê. Trong 'Đong tấm lòng', chị không sử dụng ngôn từ dịu dàng hay huyền bí, mà chính sự sắc bén, góc cạnh trong từng câu, từng lời đã tạo nên cái chất riêng, tính triết lý sâu sắc trong tác phẩm này.
Tác giả: Thái Hà - Bookademy
