Một chuyến du xuân - đây là sự kiện khởi đầu cho cuộc đời sôi động và rực rỡ của cô gái Thúy Kiều. Cuộc du xuân mở ra phần đầu tiên trong chuỗi ba biến cố thường gặp trong câu chuyện cổ điển: 'Gặp gỡ - Tai nạn - Tìm thấy'. Chúng ta sẽ thấy trong đoạn thơ này một bức tranh thiên nhiên sáng tươi và đầy màu sắc của mùa xuân, cùng với một không khí hân hoan và sôi động của lễ hội. Tuy nhiên, ngay từ phần 'Gặp gỡ', chúng ta đã không chỉ gặp phải hình ảnh của niềm vui - mà còn xuất hiện một nấm mồ, một câu chuyện đầy bi thương về số phận của một cô gái đẹp.
- Một bức tranh thiên nhiên và một cảnh lễ hội.
Câu thứ hai trong đoạn có thể gợi nhớ về tuổi thơ, nhưng toàn bộ sáu câu thơ đầu tiên tạo ra một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, trong lành của một buổi sáng trong tháng ba, với hình ảnh những con chim én vỗ cánh bay lượn, cỏ cây xanh tốt mắt và những bông hoa trắng trên cành lê...
Trong tiết thanh minh, con người thường dọn dẹp mộ và nhớ lại quá khứ - một lễ hội truyền thống. Nguyễn Du đã cho thấy tài năng của mình ngay từ câu thơ ngắn gọn về một hình thức sinh hoạt hàng ngày: Lễ làm sạch mộ, hội là cảnh đạp thanh. Lễ hội và hội hè có thể liên quan chặt chẽ với nhau, nhưng chúng vẫn là hai loại sinh hoạt văn hóa khác nhau: Hội là cảnh vui chơi trên cánh đồng xanh của tuổi trẻ... Hội là cuộc sống hiện tại và cũng là niềm hy vọng cho tương lai.
Sau những hình ảnh của thiên nhiên tươi đẹp, nhà thơ chuyển sang mô tả cuộc sống của con người trong lễ hội. Những danh từ và động từ kép: gần xa, yến hội, chị em, người đẹp, chàng trai... biểu hiện sự sôi nổi, hồi hộp và hạnh phúc của mọi người, tạo nên một bức tranh sôi động của tuổi trẻ với những con ngựa, trang phục lộng lẫy và những cuộc gặp gỡ... Cuộc viếng thăm mộ được tổ chức một cách náo nhiệt, vui vẻ, tạo nên bức tranh đầy đủ của mùa xuân với cỏ cây, hoa lá vẫn còn tươi tắn, không khí trong lành và ấm áp.
Cảnh sáng và niềm vui của lễ hội truyền ra khắp nơi (bao gồm cả gia đình ba chị em Vương). Thông qua cuộc sống của ba chị em Thúy Kiều, Nguyễn Du đã miêu tả một truyền thống văn hóa xa xưa và phong cách sống của gia đình Vương.
2.Một nấm mồ vô danh và một số phận đẹp.
Thời gian đã trôi qua, ánh dương nhấp nhô trên bề mặt chiều tà. “Bóng tối dần về phía tây'. Không chỉ là khoảnh khắc cuối cùng của ngày, mà còn là thời điểm khi con người chìm đắm trong những suy tư khó diễn tả. Trong văn học cổ điển, chiều tà thường gợi lên cảm xúc nhớ nhung, hoài niệm hoặc sự tàn phá thê lương. Cuộc du xuân đã kết thúc, lễ hội sôi động đã tan biến... Tâm hồn con người cũng dường như 'chuyển điệu' theo sự thay đổi của thời gian và kết thúc mùa xuân để mang theo chút buồn thương trên đường trở về... Thời gian và tâm trạng đó là dấu hiệu cho sự thay đổi trong không gian, chỉ còn lại ba hình ảnh để miêu tả: một dòng suối nhỏ, một cái cầu nhỏ và một nấm mồ nhỏ... Những ngòi bút vẽ ra một không gian yên bình đối lập với sự náo nhiệt của lễ hội: dòng suối uốn khúc nhẹ nhàng, cái cầu nhỏ chỉ cần một nhịp bắc qua để con người đi qua... Miêu tả dòng suối có phải là việc miêu tả nỗi buồn xao động trong lòng người? Giữa cảnh vật và tâm trạng, không gian không có ranh giới... Nguyễn Du sử dụng những từ ngữ như 'sè sè, ràu ràu...' để tạo ra hình ảnh của một số phận nhỏ bé. Ngọn cỏ không còn xanh tươi như trước, mà nay chỉ còn màu vàng úa và 'ràu ràu' héo hon, uất ức... Những từ như 'thanh thanh, nao nao...' biểu hiện cảnh vật nhưng cũng tiết lộ tâm trạng của con người.
Bức tranh hoàng hôn chứng tỏ sự kết thúc của một ngày, đối lập với vẻ đẹp của mùa xuân trong tiết thanh minh, một nấm mồ cô đơn đối lập với lễ tảo mộ nhộn nhịp... Một hình ảnh đối lập khiến con người phải tự hỏi (Rằng: 'Tại sao trong tiết thanh minh, Mà đây hương khói vắng vẻ như thế này') Khung cảnh hoang vắng kia là minh chứng cho một câu chuyện buồn về một con người, một cuộc sống và một kết thúc đã bị quên lãng...
G.s Đặng Thanh Lê (Trích 'Giảng văn Truyện Kiều')
Loigaihay.com