Buôn

Buôn (cũng gọi là bôn, plây, plei, pơlây, pơlơi, palây, hoặc kon

, kung) là đơn vị cư trú cơ bản, cũng là đơn vị xã hội nhỏ nhất ở các tộc người thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer (như người Mạ, Chil, Cơ Ho ở Lâm Đồng) và các dân tộc thuộc ngữ tộc Malay-Polynesia (như Ê Đê, Gia Rai, Chăm), chủ yếu tập trung ở Tây Nguyên và dọc Trường Sơn.

Buôn tương đương với khái niệm làng của người Kinh (Việt) hoặc bản của các dân tộc Tày, Thái.

Mỗi buôn bao gồm nhiều hộ gia đình, có thể từ vài chục đến vài trăm hộ, thuộc các nhóm huyết thống khác nhau. Quy mô của mỗi buôn phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, kinh tế và xã hội của từng khu vực. Các ngôi nhà trong buôn thường được sắp xếp xung quanh ngôi nhà công cộng (như nhà rông của người Ba Na hay nhà gơl của người Cơ Tu), nơi diễn ra các hoạt động cộng đồng. Mỗi buôn quản lý một vùng đất rừng và đất nông nghiệp để thực hiện canh tác luân phiên. Buôn có bộ máy tự quản, bao gồm trưởng buôn (tơm plây, khoa buôn) và các trợ lý, trong đó người già làng có vai trò quan trọng nhờ kinh nghiệm và hiểu biết về phong tục, lễ nghi. Bộ máy tự quản hoạt động dựa trên các tập quán và luật tục để điều hành sinh hoạt cộng đồng. Tính cộng đồng là đặc trưng nổi bật của các buôn. Hiện nay, nhiều buôn hợp thành một xã, là đơn vị hành chính cấp cơ sở ở nông thôn dưới sự quản lý của Nhà nước.

• Thôn
• Sóc
• Phum
• Làng
• Bản
• Các dân tộc Việt Nam

Liên kết tham khảo

• Plây trong Từ điển bách khoa Việt Nam
• Làng buôn trong Từ điển bách khoa Việt Nam