Tác Giả: Dr. Ngô Văn Dần - Chuyên Gia Sơ Sinh - Bác sĩ Trưởng Khoa Sơ Sinh - Bệnh viện Quốc tế Mytour Times City

Bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh không chỉ là hiện tượng sinh lý, mà còn là điều đặc biệt đẹp trên làn da nhỏ xinh. Mặc dù thường được coi là vô hại và tự giảm đi, nhưng nếu gặp tình trạng bất thường, ảnh hưởng đến sức khỏe, hãy đưa bé đến các trung tâm y tế ngay lập tức để được chăm sóc.

Bướu huyết thanh không chỉ là sự sưng nề trên da đầu của trẻ sơ sinh, mà còn là biểu hiện đáng yêu ngay sau khi bé chào đời. Thường không gây hại, những cục u này thường tự giảm đi khi bé lớn lên, trừ khi có những vấn đề khác như bệnh vàng da.

Bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh xuất hiện do hiện tượng phù thấm vào lớp da dưới nó, thường nằm ở phía thấp nhất của tử cung và thường ở giữa lỗ cổ tử cung (do áp lực đầu mổ tạo ra, khiến máu chảy đến nhưng không lưu thông trở lại, gây sưng). Kích thước bướu tăng lên khi quá trình chuyển dạ kéo dài.

Việc phân biệt bướu huyết thanh và máu chảy dưới màng cân là quan trọng để đảm bảo bé được chăm sóc đúng cách.

Bướu huyết thanh thường xuất hiện khi áp lực bên ngoài tác động lên đầu bé, tạo nên sưng bọng, bầm tím và hình thành bướu huyết thanh. Những áp lực này thường đến từ quá trình chuyển dạ và tử cung trong thời kỳ thai nghén.

Ngoài ra, bướu máu cũng thường hình thành do áp lực từ xương chậu của mẹ lên đầu bé trong quá trình chuyển dạ hoặc khi sử dụng các dụng cụ hỗ trợ sinh. Tuy nhiên, bướu máu khác với bướu huyết thanh ở chỗ nó thường hình thành ở lớp dưới da đầu và chủ yếu là máu từ các mạch máu bị vỡ.

Cả bướu huyết thanh và bướu máu thường có thể được phát hiện thông qua siêu âm thai gần thời điểm sinh. Cả hai loại bướu này thường xuất hiện khi ối mẹ bị vỡ quá sớm.

Những yếu tố nguy cơ có thể gây ra bướu huyết thanh ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Quá trình chuyển dạ kéo dài hoặc sinh khó
• Vỡ ối sớm
• Lượng nước ối trong tử cung thấp
• Mẹ sinh lần đầu
• Các cơn co thắt Braxton-Hicks
• Thai nhi có tư thế bất thường, như đầu hướng xuống
• Các ca sinh yêu cầu sử dụng dụng cụ hỗ trợ như Forcep hoặc giác hút

Tuy nhiên, khi bướu hình thành do sử dụng giác hút để đưa thai nhi ra ngoài thường được gọi là “chignon” và không phải là một bướu huyết thanh thực sự. Chignon biến mất nhanh hơn bướu huyết thanh thông thường, tiêu biến sau vài giờ đến vài ngày sau khi trẻ được sinh ra.

Khi trẻ mới sinh có bướu huyết thanh, bố mẹ có thể thấy những phần sưng hoặc nốt đỏ trên da đầu. Vùng sưng thường nằm ở phía sau đỉnh đầu, vì đây là bộ phận tiếp xúc nhiều nhất với xương chậu và tử cung của mẹ (thường là bướu đỉnh chẩm). Chạm vào vùng sưng có thể khiến trẻ cảm thấy đau. Một dấu hiệu khác của bướu huyết thanh là các vết bầm tím trên da đầu. Ở một số trường hợp, vết bầm tím cũng xuất hiện trên khuôn mặt của trẻ.

Trong quá trình sinh thường, áp lực chồng chéo lên đầu thai nhi, đặc biệt là ở phía đỉnh, có thể làm biến dạng đầu trẻ, hiện tượng này thường được gọi là điều chỉnh đầu thai nhi.

Một trong những dấu hiệu thường gặp sau khi có bướu huyết thanh là trẻ thường bị vàng da sớm, gia tăng nhanh do quá trình giải phóng bướu huyết thanh và các vết bầm tím nếu có, dẫn đến tăng sản xuất bilirubin (chất làm da vàng). Do đó, cần quan sát sát trạng thái vàng da để có điều trị đèn nhiệt kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

Thường lẽ, bướu huyết thanh thường tự giải quyết sau vài ngày đến vài tuần mà không cần can thiệp gì. Gia đình cần lưu ý rằng không nên hút dịch từ bướu huyết thanh bằng kim tiêm, vì điều này có thể tăng nguy cơ nhiễm khuẩn huyết, hậu quả rất nguy hiểm.

Bướu huyết thanh chỉ trở nên nguy hiểm khi đi kèm với những biến chứng nặng như sau:

Bướu huyết thanh khi tan sẽ làm tăng lượng bilirubin trong máu của trẻ sơ sinh. Do đó, bướu thường xuất hiện ở trẻ sinh mổ dưới, nhưng nếu bé được xuất viện sớm trong vài ngày đầu thì thường chưa có dấu hiệu vàng da. Gia đình cần chú ý quan sát cho bé để phát hiện và điều trị chiếu đèn kịp thời nếu có bướu huyết thanh. Trong một số trường hợp vàng da nặng, đặc biệt là sau vài ngày từ lúc sinh, có thể dẫn đến vàng da nhân não gây ra những hậu quả nặng nề như: điếc, bại não.

Trong những trường hợp sinh khó, bác sĩ thường phải hỗ trợ sinh bằng các dụng cụ như Forcep hoặc giác hút. Quá trình chuyển dạ kéo dài có thể khiến đầu bé chạm nhiều vào đường sinh dục của mẹ. Những yếu tố này có thể dẫn đến xuất huyết não: trong hoặc ngoài màng cứng. Do đó, đối với những trường hợp có bướu huyết thanh, cần theo dõi kỹ các dấu hiệu thần kinh như li bì, co giật, kích thích... và có thể thực hiện siêu âm thóp hoặc chụp cắt lớp vi tính để chẩn đoán rõ ràng.

Cha mẹ nên đưa bé đến các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác nhất. Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour nổi tiếng về chất lượng chẩn đoán hình ảnh và nhi khoa, với thiết bị siêu âm, chụp cắt lớp vi tính hiện đại CT 640 lát chẩn đoán rộng lớn, giảm 90% liều tia xạ, an toàn cho bé. Đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, trình độ chuyên môn cao, thường xuyên tham gia các hội thảo y khoa quốc tế, mang lại cho bé những phương pháp điều trị mới nhất và hiệu quả nhất.

Nếu muốn đặt lịch khám cho bé tại Mytour, bạn có thể đăng ký trực tuyến trên trang web hoặc liên hệ đến hotline để được tư vấn chi tiết.