Bút màu

Bút lông (Hán-Nôm: 筆𣰵) là loại bút có đầu bằng lông tròn, nhọn... cán dài với nhiều kích cỡ.

Người Trung Quốc cho rằng, bút lông cùng với giấy, mực Trung Hoa, nghiên là văn phòng phẩm tứ bảo (文房四寶) nghĩa là bốn vật phẩm quý giá của phòng làm văn, trung gian chuyên dùng để thể hiện ngôn ngữ, ý nghĩa và nghệ thuật.

Tổng quan

Theo truyền thuyết Trung Hoa, tướng Mông Điềm đời nhà Tần là người sáng tạo ra loại bút này. Tuy nhiên, khi xem xét các di tích khảo cổ, bút lông có thể đã tồn tại từ rất lâu trước đời Tần, có thể đã được sử dụng để vẽ các hình vẽ trên gốm từ khoảng 6000 năm trước ở Hà Nam.

Năm 1931, các nhà khảo cổ học phát hiện quản bút gỗ thời Tây Hán và năm 1954, tại Trường Sa (Hồ Nam) trong khi khai quật một ngôi mộ cổ thời Chiến Quốc, họ đã tìm thấy một cây bút cổ nguyên vẹn. Quản bút được làm bằng tre, dài 18.5 cm, đường kính 0.4 cm và được đặt trong một hộp cùng với chùm lông thỏ, được xác định có tuổi đời khoảng 2400 năm.

Tại Viện Bảo tàng Trung Hoa, vẫn lưu giữ nhiều bút cổ làm từ sơn mài, ngà, sừng... từ thời nhà Thanh và nhà Minh.

Cấu tạo và phân loại

Bút lông có cấu tạo đơn giản gồm cán bút để cầm, lông để hút mực và truyền mực lên giấy. Theo thời gian, cây bút lông đã thay đổi vật liệu để chữ viết được tinh xảo hơn, với lông được gắn chặt vào quản bút để tăng độ bền. Ngoài trúc, người ta còn dùng các vật liệu khác như gỗ, ngà, ngọc và cả kim loại như đồng, sắt, vàng, bạc để làm quản bút.

Tùy theo mục đích sử dụng, lông bút có thể là lông ngựa hoặc sợi tổng hợp, phù hợp với việc sử dụng màu quánh đặc, vẽ dày và mạnh. Túp lông mềm được làm từ lông chồn, thỏ, sóc dùng với màu loãng như màu nước, mực, màu phẩm, màu bột mịn. Bút lông viết chữ Nho, loại bút độc đáo của Trung Quốc, có ngòi bằng một túp lông mềm bó tròn vuốt thành đầu nhọn, rất thích hợp với lối viết chữ Hán cổ truyền và vẽ tỉa tinh vi.

Có người cho rằng, bút lông nổi tiếng nhất của người Trung Quốc là bút Hồ (sản xuất tại Hồ Châu) tỉnh Chiết Giang. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng, bút tốt nhất của Trung Quốc là bút được làm tại Tuyên Châu, tỉnh An Huy.

Bút lông có nhiều loại, và người ta phân loại chúng dựa trên:

• Độ dài của bút lông có thể là ngắn, dài hoặc vừa.
• Theo tính năng và nguyên liệu: bút lông mềm làm từ lông dê, ít đàn hồi, hút mực nhiều, viết chữ tròn đậm phù hợp với lối viết Chân, Lệ nhưng không dễ điều khiển, nét chữ không sắc nét. Bút lông cứng làm từ lông cáo, chồn hoặc thỏ rừng. Bút lông cứng có đàn hồi cao, viết chữ cứng rắn, mạnh mẽ, thích hợp với viết chữ Thảo và thường được sử dụng nhiều trong hội họa.
• Theo kích cỡ: có loại lớn dùng để viết chữ lớn và loại vừa thường dùng để viết câu đối...