Cá Chép Hồng (tiếng Anh: Flowerhorn Cichlid hay Flowerhorn; tiếng Hoa: 花罗汉, Hoa La Hán) là một trong những loài cá cảnh nhiệt đới được ưa chuộng trên thế giới và cả ở Việt Nam trong những năm đầu 2000 đến nay. Chúng được yêu thích do có ngoại hình đẹp, mạnh mẽ và màu sắc sặc sỡ ở hai bên hông, chiếc đầu gù to lên giống như của một ông tiên nên có tên gọi là La Hán. Hiện nay, cá La Hán được rất nhiều người nuôi cá chọn nuôi làm cá cảnh, cá La Hán được đón nhận hơn cả cá dĩa và cá rồng xưa kia, vì người ta quan niệm loài cá này đem lại sự thịnh vượng và may mắn từ thân hình lấp lánh nhiều ánh châu và chiếc đầu gù to dị dạng khiến loài cá này càng trở nên đẹp ngộ nghĩnh .
Xuất xứ
Đây là một loài cá được lai tạo bởi các nghệ nhân cá cảnh vì không tồn tại trong tự nhiên. Có những quan điểm cho rằng cá La Hán là kết quả của sự lai tạo từ cá Hồng Két (Red Parrot) và cá rô phi họng đỏ, tuy nhiên thực tế chúng được lai tạp từ nhiều loài cá khác thuộc cùng họ cá rô phi với hơn 400 loài khác nhau. Những con cá La Hán đầu tiên xuất hiện tại Malaysia và từ năm 2001, sự nổi lên của các cuộc thi cá La Hán đã lan rộng và trở thành một phong trào được ưa chuộng tại các nước châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Đài Loan,... đặc biệt là tại Việt Nam vào đầu những năm 2004.
Đặc điểm và phân loại
Là một loài cá cảnh được lai tạo, cá La Hán có tuổi thọ khá cao (trên 10 năm) và sức khỏe tốt. Cá trưởng thành có nhiều đặc điểm đặc biệt được thừa hưởng từ cha mẹ như màu sắc lấp lánh trên thân, không có con nào giống hệt con nào. Chúng có đuôi xòe đẹp và vây dài, mắt không to, hai mang ngắn. Kích thước của cá La Hán trưởng thành dao động từ 25 cm đến 30 cm tuỳ loài. Cá La Hán rất hiếu động và tò mò, thường bơi lội nhiều trong hồ và thích phá phách những vật làm cảnh như đá và cây thủy sinh, vì vậy thường được nuôi trong hồ trơn.
Cá La Hán dễ nuôi vì chúng mạnh khỏe, ít mắc bệnh và ưa ăn tạp, chủ yếu là những loại thức ăn sống như tôm tép, ốc, cá con và thịt bò băm nhuyễn (khó tiêu). Tiêu chuẩn chung để đánh giá một chú cá La Hán đẹp là thân mình phải nhiều 'châu' tức là những vảy cá óng ánh, màu sắc sặc sỡ và cái đầu phải có cái gù càng to thì càng có giá trị. Mặc dù sinh sản của cá La Hán khá dễ dàng, nhưng số lượng cá trưởng thành có màu sắc đẹp và đầu gù to thường chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong đàn cá, từ 10% đến 30%, dù cá cha và cá mẹ đều có ngoại hình đẹp. Cá La Hán đã được lai tạo thành hơn 60 loài khác nhau, nhưng một số loài phổ biến và được nuôi nhiều nhất là:
- Kim Cương
- Thái Đỏ
- King Kamfa (giống ngoại nhập và đắt nhất trong các loại hiện nay)
- King Lai (Thường được lai giữa King Kamfa mái và Kim Cương trống)
Sinh sản
Cá La Hán có khả năng sinh sản dễ dàng sau khi đạt một tuổi, khi chúng đã trưởng thành, và có thể được nuôi sinh sản nhân tạo trong hồ kính. Người chăm nuôi cá thường lựa chọn hai cá con đực và cá con cái để sinh sản. Thường thì cá đực phải có kích thước lớn, màu sắc rực rỡ và khỏe mạnh, và yếu tố sức khỏe là tiêu chuẩn để chọn cá con cái cũng tương tự, nhưng thường cá con cái được chọn để sinh sản phải nhỏ hơn. Hai con cá được đặt vào trong hồ kính, sau đó được ngăn cách với nhau bằng một tấm kính trong suốt, và chờ đợi cho đến khi chúng dần dần quen với nhau và bắt đầu có các hành động rủ rê thì người chăm nuôi cá sẽ lấy tấm kính ra. Hai con cá sẽ quấn quýt với nhau và dọn sạch khu vực sinh sản (thường là các viên đá hoặc viên gạch được đặt sẵn dưới đáy hồ) và tiến hành đẻ trứng lên đó.