Các bài hát dân gian về vẻ đẹp của quê hương không chỉ tóm tắt nội dung chính, mà còn phân tích cấu trúc, bố cục, giá trị nội dung và nghệ thuật, cũng như ngữ cảnh sáng tạo và tiểu sử, quan điểm cũng như sự nghiệp sáng tạo theo phong cách nghệ thuật để giúp các em học sinh hiểu môn văn 6 một cách tốt hơn
1. Kiến thức cơ bản
a. Ý nghĩa
- Ca dao dân ca là thuật ngữ tổng quát chỉ các thể loại âm nhạc trữ tình dân gian kết hợp giữa lời ca và nhạc, thể hiện tâm trạng và cảm xúc của con người
+ Ca dao là những bài thơ truyền miệng của dân gian và các bài thơ này thường mang đặc điểm chung với ca dao về phong cách nghệ thuật.
+ Dân ca là những tác phẩm sáng tác của người dân kết hợp giữa lời và nhạc.
b. Một số ví dụ
- Ví dụ về ca dao:
'Trống cơm khéo vỗ nên vông'
Một đàn con chó lang thức sông đi tìm
Một đàn con nhện đi tìm nơi treo tơ
- Ca dao dân gian:
'Tình yêu giống như cái trống cơm, ngợi khen ai biết chơi thì thì được quả vông. Một bầy tâm hồn đau khổ như đàn con chó lang, chúng đi lang thang, lội sông, đi tìm. Em nhớ thương ai, đôi mắt ấy lấp lánh nhưng sâu thẳm. Một bầy tâm hồn đau khổ như đàn con nhện kêu gọi, chúng đi dệt tơ, dệt tơ rồi lại đi tìm, em nhớ thương ai trong vòng xoáy của số phận'.
c. Sắp xếp nội dung thành 4 đoạn
- Đoạn 1 (Từ đầu … đến “thơ lưu truyền”): Miêu tả vẻ đẹp của Thăng Long cổ kính.
- Đoạn 2 (Tiếp sau … đến “bước trong dáng người”): Phác họa vẻ đẹp lịch sử của quê hương.
- Đoạn 3 (Tiếp sau … đến “chảy nước trong suối”): Đề cập đến vẻ đẹp tự nhiên của Bình Định.
- Đoạn 4 (Cuối cùng): Trình bày về vẻ đẹp của Tháp Mười.
d. Thể loại: ca dao dân gian.
2. Ý nghĩa và hình thức nghệ thuật
a. Ý nghĩa nội dung
“Những bài hát dân gian về vẻ đẹp quê hương” thường không chỉ mô tả mà còn kể về tên các dãy núi, con sông, và những nơi đặc biệt với vẻ đẹp tự nhiên, lịch sử, và văn hóa riêng biệt. Ở sau những từ ngữ, hình ảnh, và bức tranh về cảnh vật là tình yêu sâu sắc và lòng tự hào của con người dành cho quê hương và đất nước.
b. Ý nghĩa nghệ thuật
- Sử dụng thể thơ lục bát và biến thể lục bát
- Sử dụng hình thức đối đáp và trò chuyện như trong ca dao
- Sử dụng hình ảnh so sánh, ẩn dụ, ước lệ, tượng trưng,...
- Đề cập đến các địa danh thân thuộc, nổi tiếng,...
Bản đồ tư duy về bài ca dao 'Những bài hát dân gian về vẻ đẹp của quê hương, đất nước':