Văn học dân gian Thần thoại |
Văn học viết
Văn học đời Tiền Lê |
Khác Thơ Việt Nam |
Truyện ngụ ngôn là những câu chuyện có thể được kể dưới dạng văn xuôi hoặc thơ, mang tính chất dạy dỗ, sử dụng phép ẩn dụ hoặc nhân hóa các loài vật, con người để truyền đạt các bài học đạo đức, triết lý nhân sinh, hoặc bình luận về xã hội và các thói hư tật xấu. Một số câu chuyện ngụ ngôn có thể gây cười nhưng cũng chứa đựng những lời khuyên răn kín đáo.
Khi còn gắn bó chặt chẽ với thiên nhiên và chưa tách biệt hoàn toàn, con người cổ đại đã quan sát và nghiên cứu các loài vật để phục vụ cho việc săn bắn và phòng vệ. Việc sử dụng loài vật trong truyện để phản ánh con người đã dẫn đến sự ra đời của các câu chuyện ngụ ngôn.
Các câu chuyện ngụ ngôn Việt Nam thường chứa đựng những điểm sau:
- Chỉ trích (giai cấp thống trị): nhắm vào những thói đạo đức giả và kiêu ngạo của người quyền lực (Khi sư tử bị bệnh, Chèo bẻo và độc ác, Mèo ăn chay...)
- Chỉ trích những thói hư tật xấu của con người: từ thói tự phụ và chủ quan, tham lam, đến sự phán đoán thiếu chính xác (Ếch ngồi đáy giếng, Người nông dân và con lừa, Thả mồi bắt bóng, Cà cuống và người mũi tịt, Thầy bói xem voi...)
- Đưa ra những bài học từ thực tiễn cuộc sống: mặc dù chưa phải là triết lý hoàn chỉnh nhưng cung cấp những bài học giá trị, khuyên con người nên biết vị trí của mình, sống có nguyên tắc, tôn vinh sức mạnh của sự đoàn kết, chỉ ra tác hại của việc sống xa rời thực tế và quá tin vào ý kiến của người khác mà bỏ qua ý kiến cá nhân (Quạ giả lông công, Đẽo cày giữa đường, Chị bán nồi đất, Chuyện bó đũa, Mèo lại hoàn mèo, Ếch ngồi đáy giếng...)
Ví dụ: Trí tuệ,…
Các câu chuyện ngụ ngôn đều liên quan đến động vật và phản ánh những thói quen của con người qua các nhân vật trong truyện. Mặc dù mỗi câu chuyện ngụ ngôn có ý nghĩa và bản chất khác nhau, mục tiêu chung là giúp con người nhận thức những đặc điểm tốt đẹp (hoặc xấu xa) của bản chất con người qua hàng triệu năm tiến hóa và phát triển. Các tác giả Việt Nam đã khéo léo gán các đặc điểm của loài vật tương ứng với các tính cách phổ biến trong dân gian (Ví dụ: con cáo thường gian xảo, tinh ranh,...).