Các chỉ số đánh giá chất lượng tinh trùng - 10 chỉ số quan trọng nhất

1. Vì sao cần đánh giá chất lượng tinh trùng?

Chất lượng tinh trùng đóng vai trò quan trọng trong việc thụ thai thành công. Khi chất lượng tinh trùng tốt, chúng có thể đi qua các giai đoạn từ âm đạo của phụ nữ, qua cổ tử cung và vào tử cung để gặp trứng. Khi chất lượng hoặc số lượng tinh trùng gặp vấn đề, khả năng thụ thai giảm đi, và đôi khi không thể thụ thai và sinh con.

Chất lượng tinh trùng ảnh hưởng đến thành công của quá trình thụ tinh

Ngoài các yếu tố bẩm sinh, chất lượng tinh trùng cũng là dấu hiệu của các vấn đề y tế phụ phát. Một số tình trạng và bệnh lý như bệnh tim mạch, đột quỵ, béo phì, tiểu đường, huyết áp cao, và các rối loạn chuyển hóa cũng có thể làm suy giảm chất lượng tinh trùng.

Xét nghiệm tinh dịch là phương pháp tốt nhất để đánh giá chất lượng tinh trùng. Để có kết quả chính xác, mẫu xét nghiệm cần được lấy tươi tại cơ sở y tế và đưa ngay đến phòng xét nghiệm.

Trước khi lấy mẫu, bác sĩ sẽ hướng dẫn một số chuẩn bị cơ bản. Để đảm bảo kết quả xét nghiệm chính xác, bạn cần chú ý những điều sau:

• Hạn chế xuất tinh trước ngày lấy mẫu từ 2 - 7 ngày, bao gồm cả quan hệ tình dục và thủ dâm, để đảm bảo mẫu lấy chứa số lượng và chất lượng tinh trùng khách quan nhất.

Một số thực phẩm bổ sung có thể ảnh hưởng đến chỉ số đánh giá chất lượng tinh trùng

• Cân nhắc ngừng hoặc giảm sử dụng kháng sinh trong quá trình điều trị và một số loại thực phẩm bổ sung có thể thay đổi chỉ số đánh giá chất lượng tinh trùng.

• Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn như bia, rượu, cà phê, và các chất kích thích khác trước khi lấy mẫu, cũng như tránh sử dụng các loại thuốc bổ sung hormone.

• Nên lấy mẫu tinh dịch vào buổi sáng khi cơ thể đang trong tình trạng tốt nhất, giúp cho mẫu tinh dịch tươi mới nhất. Hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn đang mắc bệnh hoặc có triệu chứng viêm nhiễm.

• Khi tự lấy mẫu, hãy bắt đầu bằng việc rửa tay sạch sẽ với nước, tránh sử dụng xà phòng vì tính chất sát khuẩn có thể ảnh hưởng đến tinh trùng trong mẫu lấy.

Kết quả của xét nghiệm tinh dịch đồ sẽ được thông báo trong vòng vài ngày. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường, có thể cần phải thực hiện thêm các xét nghiệm khác để tìm hiểu nguyên nhân.

2. Các chỉ số cơ bản để đánh giá chất lượng tinh trùng

Các chỉ số đánh giá chất lượng tinh trùng dưới đây sẽ giúp đánh giá chất lượng và số lượng tinh trùng để xác định xem chức năng sinh sản của nam giới có đang ổn định hay gặp phải vấn đề (theo tổ chức Y tế thế giới WHO 2010).

2.1. Sự ly giải

Tinh dịch thường tự hóa lỏng trong khoảng thời gian từ 15 đến 60 phút sau khi phóng tinh ở nhiệt độ 37 độ C. Nếu tinh dịch không ly giải hoặc thời gian ly giải không bình thường, có thể là do viêm tiền liệt tuyến hoặc các vấn đề khác liên quan đến sinh sản.

Tinh trùng bình thường thường có màu xám hoặc trắng đục

2.2. Màu sắc

Màu sắc của tinh dịch được đánh giá sau khi ly giải, màu bình thường là màu xám đục hoặc trắng đục, có tính đồng nhất. Màu sắc tinh dịch bất thường có thể do những nguyên nhân sau:

• Tinh dịch màu vàng: Có thể là do sử dụng một số loại vitamin, nhiễm trùng ở các cơ quan sinh dục hoặc cơ quan liên quan, hoặc nước tiểu hòa lẫn trong quá trình lấy mẫu.

• Tinh dịch màu hồng hoặc đỏ: Có thể là dấu hiệu của việc tinh dịch chứa máu, hoặc nghi ngờ về sự chảy máu trong niệu đạo hoặc tổn thương khác.

• Tinh dịch màu trắng đục: Một lượng lớn tinh trùng có thể làm cho tinh dịch có màu trắng đục tự nhiên. Nếu màu sắc nhợt hơn, có thể là do ít tinh trùng.

2.3. Thể tích tinh dịch

Thể tích tinh dịch được đo bằng đơn vị ml nhằm ước tính chính xác trọng lượng mẫu tinh dịch trong một lần xuất tinh bình thường. Thể tích tinh dịch được coi là bình thường khi lớn hơn 1,5 ml.

Tinh dịch ít có thể do nhiều nguyên nhân như bất sản túi tinh, tắc ống phóng tinh, xuất tinh ngược dòng,…

Tinh dịch có độ pH bình thường đảm bảo tinh trùng sống và di chuyển tốt

2.4. Độ pH

Tinh dịch cũng cần có độ pH thích hợp để đảm bảo môi trường tồn tại tốt nhất cho tinh trùng. Nếu bình thường, tinh dịch có độ pH lớn hơn hoặc bằng 7.2.

Độ acid hoặc kiềm trong tiết tinh dịch có thể ảnh hưởng đến độ pH. pH thấp có thể do tiết acid từ tuyến tiền liệt cao hoặc pH cao có thể do tiết kiềm từ túi tinh.

Tổng số tinh trùng là tổng số tinh trùng xuất hiện trong một lần xuất tinh. Giới hạn tối thiểu là >= 29 triệu tinh trùng.

Để đo mật độ tinh trùng, cần pha loãng mẫu tinh dịch và đếm bằng thiết bị phù hợp.

Muốn biết tổng số tinh trùng, ta cần đếm số lượng tinh trùng trong một lần xuất tinh.

Mật độ tinh trùng là số lượng tinh trùng trong một đơn vị dung dịch tinh dịch pha loãng.

Mật độ tinh trùng ít nhất phải đạt 16 triệu tinh trùng/ml tinh dịch.

Để đánh giá khả năng di chuyển của tinh trùng, ta xem xét ba loại sau đây:

1. Tinh trùng di chuyển về phía PR.

2. Tinh trùng di chuyển không về phía NP.

3. Tinh trùng không di chuyển.

Tỉ lệ sống của tinh trùng là một chỉ số quan trọng.

Tinh trùng sống thường chiếm tỷ lệ cao hơn so với tinh trùng di động. Giá trị tối thiểu cho tỉ lệ tinh trùng sống là 58%.

Các tế bào khác trong mẫu tinh dịch cũng cần được đánh giá.

Đánh giá các tế bào này tương tự như đánh giá tinh trùng. Nếu mật độ của chúng vượt quá 1 triệu tế bào/ml tinh dịch thì có thể là dấu hiệu của bệnh lý.

Hình dạng của tinh trùng có vai trò quan trọng trong đánh giá sức khỏe sinh sản.

Hình dạng tinh trùng là một yếu tố quan trọng.

Việc quan sát và đánh giá hình dạng tinh trùng có thể xác định tỷ lệ tinh trùng bất thường hoặc không có khả năng di chuyển.

Ngưỡng giới hạn tối thiểu của hình dạng tinh trùng bình thường theo tiêu chuẩn của WHO (2010) là 4%.

Các chỉ số đánh giá chất lượng tinh trùng là rất quan trọng trong việc đánh giá sức khỏe sinh sản của nam giới.