Virus thời tiền sử là nguồn lây nhiễm được bảo tồn trong băng sông, tảng băng vĩnh cửu hoặc các môi trường băng lạnh khác trong thời gian dài.
Nguyên nhân dẫn đến việc tan chảy của lớp băng vĩnh cửu
Sự nóng lên toàn cầu có mối liên hệ sâu sắc với các hoạt động công nghiệp quy mô lớn của con người kể từ Cách mạng Công nghiệp. Những hoạt động này phát ra một lượng lớn khí nhà kính như carbon dioxide, metan, oxit nitơ, các khí này hấp thụ và phát ra từ bề mặt Trái Đất, tạo ra hiệu ứng nhà kính, khiến nhiệt độ trên Trái Đất tiếp tục tăng. Tăng nhiệt này càng làm tăng thêm tần suất và cường độ của các hiện tượng nhiệt đới.
Lớp băng vĩnh cửu được sử dụng để chỉ lớp băng ở các vùng cực, đỉnh núi cao hoặc biển lạnh trên Trái Đất. Do sự nóng lên của hành tinh do hiện tượng nóng lên toàn cầu, lớp băng vĩnh cửu đang dần tan chảy. Nước tan chảy từ lớp băng vĩnh cửu ảnh hưởng đến cấu trúc vật lý của đất. Tần suất tăng của chu kỳ tan băng làm giảm độ ổn định của đất, khiến nó chìm và đổ sụp. Ngoài ra, việc tan chảy của lớp băng vĩnh cửu cũng giải phóng một lượng lớn khí metan, một loại khí nhà kính mạnh mẽ hơn carbon dioxide. Việc giải phóng khí metan này càng làm tăng tốc độ nóng lên toàn cầu.

Vòng Bắc Cực là một trong năm vĩ tuyến chính trên bản đồ Trái Đất. Đây là vĩ tuyến 66° 33′ 39″ ở phía bắc của xích đạo. Khu vực ở phía bắc của vòng này được gọi là vùng Bắc Cực và khu vực ngay phía nam của vòng này được gọi là vùng ôn đới bắc. Vĩ tuyến tương ứng ở bán cầu Nam được gọi là vòng Nam Cực.
Ngoài những tác động trực tiếp lên đất đai và khí hậu đã nêu trên, việc tan chảy của lớp băng vĩnh cửu còn có ảnh hưởng sâu rộng đến hệ sinh thái và hoạt động của con người. Một lượng lớn chất hữu cơ được giữ lại trong lớp băng vĩnh cửu, bao gồm cả tàn tích cây cỏ và sinh vật cổ xưa. Khi tan chảy, chất hữu cơ này bị vi sinh vật phân hủy và phát ra carbon dioxide và metan, làm tăng lượng khí thải nhà kính. Ngoài ra, còn có một lượng lớn tài nguyên khoáng sản ẩn dưới lớp băng vĩnh cửu, khi tan chảy, những tài nguyên này có thể được khai thác và sử dụng, gây thêm tổn hại cho môi trường và gây áp lực lên hệ sinh thái.
Tại sao các thị trấn ở Cực Bắc đang đối mặt với nguy cơ sụp đổ?
Hai nguyên nhân chính gây ra sự mất ổn định của đất khi băng vĩnh cửu tan chảy là sụt lún và lở đất. Khi băng vĩnh cửu tan chảy, độ ẩm trong đất được giải phóng, làm cho thể tích đất co lại. Sự co rút này có thể làm cho các tòa nhà bị lún và nghiêng, gây ra sự không ổn định. Ngoài ra, việc băng tan gây ra cũng có thể gây ra lở đất, làm trầm trọng thêm vấn đề mất ổn định của đất. Những hiện tượng này khiến người dân và tòa nhà đối mặt với nguy cơ ngày càng gia tăng.

Ảnh minh họa.
Đối mặt với thách thức này, các thị trấn ở Cực Bắc cần thực hiện một loạt biện pháp để đối phó với tình trạng mất ổn định của đất do băng vĩnh cửu tan chảy. Đầu tiên, điều quan trọng là tăng cường nỗ lực giám sát và nghiên cứu để hiểu rõ hơn về tình trạng và tốc độ tan chảy của băng vĩnh cửu. Điều này sẽ cung cấp thông tin và hướng dẫn cần thiết cho quy hoạch và xây dựng đô thị. Thứ hai, cần tăng cường các biện pháp ổn định đất, như tăng cường tính ổn định của cơ sở hạ tầng và áp dụng thiết kế xây dựng phù hợp để đối phó với nguy cơ sụt lún và lở đất.
Có khả năng virus từ thời tiền sử đang sắp thức tỉnh
Virus từ thời tiền sử là mầm bệnh được bảo tồn trong băng, lớp băng vĩnh cửu hoặc các môi trường băng lâu dài khác. Với nhiệt độ cực thấp và thiếu chất dinh dưỡng bên ngoài, loại virus này có thể tồn tại trong băng trong thời gian dài. Tuy nhiên, khi nhiệt độ Trái Đất tăng lên, các khu vực đóng băng trước đây bắt đầu tan chảy, làm cho một số virus ẩn bên trong trở lại hoạt động.

Ảnh minh họa.
Quá trình kích hoạt lại virus từ trạng thái đông lạnh rất phức tạp và cần có môi trường và vật chủ thích hợp. Ban đầu, khi virus lọt vào môi trường, nó cần tìm vật chủ thích hợp, như vi khuẩn hoặc động vật, để nhận đủ chất dinh dưỡng và điều kiện môi trường để hoàn thành quá trình nhân lên và lây lan. Thứ hai, việc phát tán virus cũng phụ thuộc vào các yếu tố môi trường như nhiệt độ, độ ẩm. Nếu điều kiện môi trường không thích hợp cho sự tồn tại của virus, chúng có thể mất hoạt động nhanh chóng.
Tuy nhiên, bất chấp những hạn chế này, các nhà khoa học nhất quán đồng ý rằng virus từ thời tiền sử ẩn trong lớp băng có thể đe dọa sức khỏe con người. Phân tích mẫu từ sông băng và lớp băng vĩnh cửu, các nhà nghiên cứu phát hiện nhiều loại virus cổ xưa, bao gồm virus đậu mùa, virus West Nile… Việc phát tán những loại virus này có thể gây ra dịch bệnh toàn cầu, đặc biệt là ở các cộng đồng không có khả năng miễn dịch với chúng.
Theo một nghiên cứu của các nhà khoa học Pháp, Nga, Đức, được công bố trên bioRxiv - mặc dù chưa được bình duyệt - các nhà nghiên cứu đã phân lập được 13 loại virus từ 7 mẫu băng vĩnh cửu cổ đại ở Siberia. Science Alert giải thích rằng các mẫu này được thu thập từ dưới hồ nước, lông của voi ma mút và thậm chí từ ruột của một con sói Siberia.
Theo báo cáo của Independent, một trong số những loại virus này đã 'ẩn mình' trong lớp băng vĩnh cửu khoảng 48.500 năm nhưng vẫn cho thấy khả năng lây nhiễm đối với các loài sinh vật hiện đại.
Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng đây là bằng chứng mạnh mẽ cho thấy virus bị kẹt trong lớp băng vĩnh cửu không phải là hiếm. Họ cảnh báo rằng những loại virus như vậy có thể đe dọa sức khỏe cộng đồng khi biến đổi khí hậu làm nhiệt độ Trái Đất tăng và tan chảy các vùng băng giá như Siberia.