Buzz
1. Giải bài tập ở trang 89 sách Địa lý lớp 7
Đọc kỹ thông tin và quan sát hình 1.1, hãy thực hiện các yêu cầu sau:
a) Liệt kê các dãy núi và đồng bằng lớn của Châu Âu.
b) Phân tích các đặc điểm nổi bật của các khu vực địa hình chính ở Châu Âu.
Hình 1.1: Bản đồ tự nhiên của Châu Âu
a) Liệt kê các dãy núi và đồng bằng lớn của Châu Âu:
- Những dãy núi chính: dãy Xcan-đi-na-vi, dãy An-pơ, dãy U-ran, dãy Ban-căng, dãy Cac-pat, dãy An-pơ Đi-ma-rich, dãy A-pen-nin, dãy Py-rê-nê.
- Các đồng bằng lớn: đồng bằng Pháp, đồng bằng Đông Âu, đồng bằng trung lưu sông Đa-nuyp, đồng bằng hạ lưu sông Đa-nuyp.
b) Đặc điểm của các khu vực địa hình chính ở Châu Âu.
Châu Âu là một lục địa với địa hình phong phú, được phân chia thành 2 khu vực chính: khu vực đồng bằng và khu vực núi. Mỗi khu vực đều có những đặc điểm riêng, ảnh hưởng đến khí hậu, hệ thống sông và đời sống con người.
* Khu vực đồng bằng: chiếm khoảng 2/3 diện tích của Châu Âu, chủ yếu nằm ở phía Đông. Đặc điểm của khu vực này là:
- Địa hình khá bằng phẳng, có độ cao giảm dần về phía biển.
- Có nhiều đồi núi nhẹ nhàng, xen lẫn các vùng thấp và thung lũng rộng lớn.
- Mạng lưới sông ngòi dày đặc, với các con sông lớn như Volga, Đa-nuyp và Rhein.
- Khí hậu rất phong phú, từ ôn đới đến lục địa.
* Khu vực núi:
- Núi cổ: Nằm chủ yếu ở phía Bắc và trung tâm Châu Âu. Đặc điểm của khu vực này là:
+ Chủ yếu là núi thấp và núi trung bình với đỉnh tròn và sườn thoải.
+ Được bào mòn qua nhiều thời kỳ địa chất nên địa hình khá bằng phẳng.
+ Ví dụ tiêu biểu là dãy U-ran và dãy Xcan-đi-na-vi.
+ Khí hậu ôn hòa, chịu ảnh hưởng rõ rệt từ biển.
- Núi trẻ: Nằm chủ yếu ở phía Nam Châu Âu. Đặc điểm của khu vực này là:
+ Chủ yếu là các dãy núi trẻ với độ cao trung bình.
+ Các ngọn núi cao trên 2000m chỉ chiếm khoảng 1,5% tổng diện tích lãnh thổ.
+ Ví dụ tiêu biểu gồm dãy An-pơ (nổi bật nhất ở Châu Âu), dãy Py-rê-nê, dãy A-pen-nin.
+ Khí hậu ôn hòa kiểu Địa Trung Hải, với sự phân biệt rõ ràng giữa hai mùa.
2. Các đồng bằng lớn tại Châu Âu
2.1. Đồng bằng Đông Âu
- Vị trí: Nằm ở phía Đông của Châu Âu, kéo dài từ Biển Đen đến Biển Baltic.
- Diện tích: Là đồng bằng lớn nhất Châu Âu, khoảng 4 triệu km2.
- Đặc điểm:
+ Địa hình chủ yếu bằng phẳng, dần dốc về phía biển.
+ Có nhiều đồi nhấp nhô nhẹ nhàng, kết hợp với những khu vực thấp hoặc thung lũng rộng lớn.
+ Mạng lưới sông ngòi phong phú, nổi bật với các con sông như Volga, Đa-nuyp, Rhein.
+ Khí hậu phong phú, từ ôn hòa đến lục địa.
- Vai trò:
+ Khu vực nông nghiệp quan trọng, cung cấp nhiều sản phẩm như lúa mì, ngô, củ cải đường, ...
+ Khu vực công nghiệp phát triển mạnh mẽ, với sự hiện diện của nhiều ngành công nghiệp nặng và nhẹ.
+ Dân cư đông đúc, tập trung nhiều thành phố lớn như Moskva, Sankt-Peterburg, Kiev, ...
2.2. Đồng bằng Pháp
- Vị trí: Nằm ở phía Tây Châu Âu, bao gồm phần lớn lãnh thổ nước Pháp.
- Diện tích: Khoảng 550.000 km2.
- Đặc điểm:
+ Địa hình chủ yếu là vùng thấp với nhiều kênh đào.
+ Các con sông nổi bật: Sông Seine, sông Loire.
+ Khí hậu mang đặc trưng ôn hòa.
- Vai trò:
+ Khu vực nông nghiệp phong phú, chuyên sản xuất lúa mì, nho, trái cây, và nhiều loại khác.
+ Vùng công nghiệp sôi động với sự hiện diện của nhiều ngành công nghiệp nặng và nhẹ.
+ Điểm đến du lịch nổi bật với nhiều di tích văn hóa và lịch sử.
2.3. Một số đồng bằng khác
- Đồng bằng Trung Âu: Nằm ở trung tâm Châu Âu, bao gồm lưu vực sông Đa-nuyp và các khu vực xung quanh.
- Đồng bằng hạ lưu sông Đa-nuyp: Khu vực nằm ở hạ lưu sông Đa-nuyp, trải dài qua Romania, Bulgaria và Moldova.
- Đồng bằng Pannonia: Vùng đồng bằng nằm ở Trung Âu, bao gồm Hungary, Slovakia, Áo cùng một phần của Serbia, Croatia và Romania.
=> Các đồng bằng lớn ở Châu Âu giữ vai trò thiết yếu trong nền kinh tế, xã hội và văn hóa của khu vực. Chúng là các khu vực đông dân, phát triển mạnh về nông nghiệp, công nghiệp và du lịch.
3. Các dãy núi chủ yếu ở Châu Âu
3.1. Dãy An-pơ
- Vị trí: Nằm ở miền Nam Châu Âu, kéo dài qua các quốc gia như Pháp, Thụy Sĩ, Ý, Áo, và nhiều quốc gia khác.
- Diện tích: Khoảng 200.000 km2.
- Đặc điểm:
+ Dãy núi cao nhất ở Châu Âu với đỉnh Mont Blanc đạt độ cao 4.808m.
+ Địa hình gồ ghề với nhiều đỉnh núi, nhiều đỉnh núi cao phủ tuyết quanh năm.
+ Các con sông lớn như sông Rhone, sông Po, và sông Rhein đều bắt nguồn từ dãy An-pơ.
+ Khí hậu: Ôn hòa, biến đổi tùy theo độ cao.
- Vai trò:
+ Cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ, thu hút nhiều khách du lịch.
+ Nguồn tài nguyên thiên nhiên phong phú bao gồm khoáng sản, nước và rừng.
+ Ảnh hưởng đến khí hậu và mạng lưới sông ngòi.
3.2. Dãy U-ran
- Vị trí: Kéo dài từ Biển Barents đến Biển Đen, nằm ở Đông Bắc Châu Âu.
- Diện tích: Khoảng 2.500.000 km2.
- Đặc điểm:
+ Là dãy núi cổ, thấp hơn so với dãy An-pơ.
+ Địa hình chủ yếu là đồi núi thấp, tương đối bằng phẳng.
+ Sông ngòi: Nguồn gốc từ dãy U-ran, gồm các sông lớn như sông Volga, sông Dnieper, sông Don.
+ Khí hậu: ôn hòa với đặc trưng lục địa.
- Vai trò:
+ Các nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng: khoáng sản và rừng.
+ Ảnh hưởng đến khí hậu và hệ thống sông ngòi.
3.3. Một số dãy núi khác
- Dãy Xcan-đi-na-vi: Tọa lạc ở Bắc Âu, kéo dài dọc theo bờ biển Barents.
- Dãy Cac-pat: Vị trí ở Trung Âu, hình thành một vòng cung qua nhiều quốc gia.
- Dãy Ban-căng: Tọa lạc ở Đông Nam Châu Âu, kéo dài qua bán đảo Balkan.
- Dãy A-pen-nin: Nằm ở miền Nam Ý, chạy dọc theo bờ biển Tyrrhenia.
- Dãy Py-rê-nê: Vị trí ở Tây Nam Châu Âu, tạo thành biên giới tự nhiên giữa Pháp và Tây Ban Nha.
=> Các dãy núi chính ở Châu Âu có vai trò quan trọng trong nền kinh tế, xã hội và văn hóa của khu vực. Chúng không chỉ sở hữu cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ và tài nguyên thiên nhiên quý giá mà còn ảnh hưởng lớn đến khí hậu và hệ thống sông ngòi.
4. Tác động của biến đổi khí hậu đối với các đồng bằng lớn và dãy núi chính ở Châu Âu
Biến đổi khí hậu đang tác động mạnh mẽ đến các đồng bằng lớn và dãy núi chính ở Châu Âu, dẫn đến nhiều hệ quả nghiêm trọng.
4.1. Tác động đối với các đồng bằng
- Mực nước biển gia tăng: Sự gia tăng nhiệt độ khiến các chỏm băng và sông băng tan chảy, làm mực nước biển dâng cao, đe dọa các khu vực ven biển ở các đồng bằng, đặc biệt là đồng bằng Đông Âu và đồng bằng Pháp.
- Lũ lụt và hạn hán gia tăng: Biến đổi khí hậu gây ra sự thay đổi trong lượng mưa và nhiệt độ, dẫn đến sự gia tăng các hiện tượng lũ lụt và hạn hán, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp và cuộc sống của người dân.
- Xâm nhập mặn: Nước biển xâm nhập vào đất liền do mực nước biển dâng cao, làm giảm chất lượng đất và nguồn nước ngọt ở các đồng bằng ven biển.
4.2. Tác động đối với các dãy núi
- Tan chảy sông băng và tuyết: Nhiệt độ gia tăng khiến tuyết và sông băng ở các dãy núi tan chảy, ảnh hưởng đến nguồn cung cấp nước ngọt cho các vùng hạ lưu.
- Gia tăng sạt lở đất: Biến đổi khí hậu dẫn đến sự gia tăng hiện tượng sạt lở đất ở các dãy núi, đặc biệt là dãy An-pơ và dãy U-ran, gây rủi ro cho người dân và tài sản.
- Suy giảm đa dạng sinh học: Biến đổi khí hậu làm thay đổi môi trường sống, đẩy nhiều loài động thực vật quý hiếm đến nguy cơ tuyệt chủng ở các dãy núi.
Ngoài ra, biến đổi khí hậu còn tác động đến:
+ Kinh tế: Biến đổi khí hậu gây thiệt hại nặng nề cho các lĩnh vực như nông nghiệp, du lịch, và giao thông vận tải ở các đồng bằng và dãy núi.
+ Sức khỏe cộng đồng: Biến đổi khí hậu làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm, bệnh hô hấp và bệnh tim mạch.
Để đối phó với biến đổi khí hậu, các quốc gia ở Châu Âu cần thực hiện các biện pháp như giảm lượng khí thải nhà kính, bảo vệ môi trường và điều chỉnh phù hợp với biến đổi khí hậu.
=> Biến đổi khí hậu là một thách thức toàn cầu, yêu cầu hợp tác quốc tế để giải quyết. Các quốc gia Châu Âu cần cùng nhau hành động để bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, và đảm bảo sự phát triển bền vững cho khu vực và toàn cầu.
