Buzz
Các giá trị cốt lõi của ngành dầu khí
Ngành dầu khí bao gồm ba phân đoạn chính: 1) thượng nguồn (thăm dò và khai thác), 2) trung nguồn (vận chuyển) và 3) hạ nguồn (chế biến và phân phối). Các doanh nghiệp không chỉ chuyên môn hóa hoạt động kinh doanh mà còn hỗ trợ nhau tạo thành chuỗi giá trị toàn diện trong ngành.
Phân đoạn thượng nguồn (PVD, PVS):
Phân đoạn thượng nguồn bao gồm 1) các nhà thầu dầu khí và 2) các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ thăm dò, khai thác. Nhóm 1 gồm Tổng Công ty Thăm dò Khai thác Dầu khí (PVEP), Liên doanh Việt – Nga Vietsovpetro (VSP), v.v., chủ sở hữu các mỏ dầu, mỏ khí tại Việt Nam và chưa niêm yết trên TTCK Việt Nam. Nhóm 2 bao gồm hai doanh nghiệp niêm yết tiêu biểu là Tổng Công ty cổ phần Khoan và Dịch vụ khoan Dầu khí (HSX: PVD) và Tổng Công ty cổ phần Dịch vụ Kỹ thuật Dầu khí Việt Nam (HNX: PVS), cung cấp các dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động thăm dò và khai thác mỏ dầu, mỏ khí của nhà thầu dầu khí.
PVD là một trong những công ty hàng đầu tại Việt Nam trong lĩnh vực cung cấp các dịch vụ khoan dầu khí. PVD chiếm thị phần lớn trong tất cả các lĩnh vực kinh doanh chính, bao gồm 50% trong lĩnh vực dịch vụ khoan và từ 55% đến 100% trong dịch vụ kỹ thuật dầu khí. PVD sở hữu 4 giàn khoan tự nâng (PVD I, PVD II, PVD III, PVD VI), 1 giàn tiếp trợ khoan (PVD V hoặc TAD) và 1 giàn khoan trên đất liền (PVD 11).
PVS là một trong những đơn vị cung cấp dịch vụ kỹ thuật ngoài khoan hàng đầu trong ngành dầu khí tại Việt Nam, bao gồm khảo sát địa chấn, cơ khí dầu khí (M&C), vận hành & bảo dưỡng (O&M) và cảng & kho chứa dầu nổi (FSO/FPSO).
Đặc điểm của các doanh nghiệp trong phân khúc thượng nguồn như PVD và PVS là:
- Giá dầu thô cao là động lực thúc đẩy đầu tư vào hoạt động thăm dò và khai thác, từ đó tăng khối lượng công việc và đơn giá dịch vụ cho các doanh nghiệp này.
- Kết quả kinh doanh của các doanh nghiệp này có độ trễ so với giá dầu thô trong ngắn hạn. Do các doanh nghiệp thực hiện công việc theo hợp đồng đã kí kết nên biến động giá dầu thô sẽ được phản ánh khi bắt đầu hợp đồng mới.
Phân khúc trung nguồn (GAS, PVT):
Phân đoạn trung nguồn bao gồm 2 doanh nghiệp vận chuyển dầu khí từ các mỏ dầu, mỏ khí vào đất liền là Tổng Công ty Khí Việt Nam (HSX: GAS) và Tổng Công ty cổ phần Vận tải Dầu khí (HSX: PVT).
GAS là công ty duy nhất về ngành khí ở Việt Nam, cung cấp khí đầu vào cho 100% nhà máy điện khí, 70% nhà máy sản xuất ure và 100% khu công nghiệp trong nước. Công ty cũng chiếm thị phần 70% trong lĩnh vực bán buôn LPG và có kế hoạch cung cấp khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG). Lợi nhuận của công ty đến từ phí vận chuyển khí và chênh lệch giá khí khô tiêu thụ và khí ẩm mua vào. GAS hưởng lợi khi giá dầu tăng cao vì giá bán khí liên quan chặt chẽ đến giá dầu Brent.
PVT là doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam trong lĩnh vực vận tải biển cho ngành dầu khí. PVT hiện sở hữu đội tàu chở dầu lớn nhất và nắm 100% thị phần vận tải dầu thô cho Nhà máy lọc dầu Dung Quất, 30% vận tải dầu thành phẩm, 90% LPG, 10% vận chuyển than và 10% FSO. Giá dầu tăng sẽ thúc đẩy nhu cầu khai thác dầu, từ đó kích thích nhu cầu vận tải dầu. Lợi nhuận của PVT phụ thuộc vào giá cước vận chuyển, tuy nhiên giá cước của PVT có độ trễ so với giá cước vận chuyển quốc tế.
Phân đoạn hạ nguồn (BSR, PLX):
Hoạt động chính trong phân đoạn hạ nguồn là chế biến và phân phối xăng dầu thành phẩm. Việt Nam hiện có 2 nhà máy lọc dầu thô là Nhà máy lọc dầu Dung Quất và Nhà máy lọc dầu Nghi Sơn. Trong đó, Công ty Cổ phần Lọc Hóa dầu Bình Sơn (UpCOM: BSR) là doanh nghiệp vận hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất, đã niêm yết trên TTCK Việt Nam. Sau khi các nhà máy lọc dầu này chế biến dầu thô thành xăng dầu thành phẩm, PVT vận chuyển xăng dầu thành phẩm tới các nhà phân phối xăng dầu như Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (HSX: PLX) và Tổng Công ty Dầu Việt Nam – CTCP (UpCOM: OIL).
BSR là đơn vị điều hành Nhà máy lọc dầu Dung Quất với công suất sản xuất là 148.000 thùng/ngày (6,5 triệu tấn/năm), đáp ứng khoảng 1/3 nhu cầu năng lượng trong nước. BSR chuyên chế biến dầu thô thành xăng dầu thành phẩm, lợi nhuận của BSR phụ thuộc vào biên lợi nhuận của xăng dầu (RON 95, RON 92, v.v.) so với giá dầu thô. BSR hưởng lợi từ hàng tồn kho giá rẻ và biên lợi nhuận cao khi giá dầu tăng.
PLX là công ty dẫn đầu trong lĩnh vực phân phối xăng dầu với 50% thị phần. PLX sở hữu và điều hành mạng lưới 2.700 trạm COCO và 2.800 trạm DODO. Ngoài ra, PLX còn kinh doanh các sản phẩm hóa dầu (dầu nhờn, nhựa đường), khí hóa lỏng (LPG), vận chuyển xăng dầu, bảo hiểm và ngân hàng. Hoạt động kinh doanh của PLX chịu sự điều chỉnh nghiêm ngặt từ Chính phủ và Bộ Công Thương, đặc biệt là giá bán lẻ xăng dầu. Biến động giá dầu có thể ảnh hưởng tiêu cực tới quản lý hàng tồn kho và biên lợi nhuận của PLX.
Doanh nghiệp phân bón khí (DPM, DCM):
Ngoài các doanh nghiệp tham gia trực tiếp vào chuỗi giá trị ngành dầu khí, các doanh nghiệp phân bón khí cũng được coi là một phần của ngành này do sử dụng nguồn nguyên liệu khí từ GAS. Trong số này, hai doanh nghiệp niêm yết tiêu biểu là Tổng Công ty Phân bón và Hóa chất Dầu khí (HSX: DPM) và CTCP Phân bón Dầu khí Cà Mau (HSX: DCM).
DPM là nhà sản xuất u-rê hàng đầu tại Việt Nam với thị phần khoảng 35%, kinh doanh các loại phân bón khác như NPK, SA, DAP. Công ty sở hữu Nhà máy u-rê Phú Mỹ (công suất 800.000 tấn/năm), Nhà máy NPK-NH3 (công suất 250.000 tấn/năm) và mạng lưới phân phối gồm 3.000 điểm bán lẻ.
DCM là một trong hai nhà sản xuất ure hàng đầu tại Việt Nam với thị phần 32%. DCM sở hữu nhà máy ure hạt đục có công suất 800.000 tấn mỗi năm và nhà máy NPK với công suất 300.000 tấn mỗi năm.
Giá khí đầu vào của DPM và DCM được mua từ GAS và biến động theo giá dầu. Do đó, khi giá dầu tăng, giá khí đầu vào của 2 doanh nghiệp này cũng tăng. Ngoài ra, giá bán ure đầu ra phụ thuộc vào giá ure thế giới. Khi giá ure thế giới tăng, sẽ đẩy mạnh lợi nhuận của công ty. Trái lại, nhu cầu tiêu thụ ure tăng khá ổn định với mức tăng 1 chữ số qua từng năm.
Các doanh nghiệp khác:
Doanh nghiệp phân phối khí thấp áp: HNX: PGC, HSX: PGD, HNX: PGS, HNX: PVG, Công ty Cổ phần CNG Việt Nam (HSX: CNG), và nhiều hơn nữa.
Doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phụ trợ: Tổng Công ty Hóa chất và Dịch vụ Dầu khí (HNX: PVC), Công ty Cổ phần Bọc ống Dầu khí Việt Nam (HNX: PVB), HSX: PXS, HSX: PXT, và nhiều hơn nữa.
Các công ty khác: Tổng Công ty Cổ phần Xây dựng Dầu khí Việt Nam (UpCOM: PVX), Tổng Công ty Tư vấn Thiết kế Dầu khí - CTCP (UpCOM: PVE), Công ty Cổ phần Dịch vụ Lắp đặt, Vận hành và Bảo dưỡng Công trình Dầu khí biển PTSC (UpCOM: POS), và nhiều hơn nữa.
