Các kí hiệu dấu câu (Punctuations) trong tiếng Anh và mục đích sử dụng

Dấu câu là một trong những yếu tố quan trọng trong văn viết. Đối với các ngôn ngữ nói chung và tiếng Anh nói riêng, số dấu câu có thể được sử dụng là rất nhiều và đa dạng, tùy thuộc vào từng mục đích diễn đạt khác nhau. Việc dùng dấu câu trong tiếng Anh thường được xem là đơn giản, tuy nhiên người học cũng dễ mắc lỗi hay gặp phải những nhầm lẫn trong khi viết. Do vậy, bài viết dưới đây hy vọng giúp người học có thể sử dụng thành thạo dấu câu trong diễn đạt ngôn ngữ.

Định nghĩa và vai trò của dấu câu trong tiếng Anh

Phân loại các dấu câu trong tiếng Anh và cách sử dụng

Dấu chấm (“.”), dấu chấm than (“!”) và dấu hỏi chấm (“?”)

Đây là nhóm dấu câu được sử dụng để đưa ra dấu hiệu kết thúc một câu văn, trong đó dấu chấm (full stop/ period) dùng cho các câu tường thuật (là các câu kể, nêu lên sự thực hay mô tả hoặc giải thích một sự việc, ý kiến).

Mặt khác, dấu chấm than ( exclamation mark) dùng trong câu cảm thán (biểu thị cảm xúc hoặc nhấn mạnh) và dấu hỏi chấm (question mark) được sử dụng để kết thúc các câu nghi vấn (Câu hỏi, thắc mắc).

Ví dụ:

Các dấu kết thúc câu như trên được đặt ở cuối mỗi câu, liền sau chữ cái cuối cùng. Người dùng cần thêm một dấu cách trước khi viết câu tiếp theo và chữ cái đầu tiên của từ đứng đầu câu liền sau phải được viết in hoa.

Dấu phẩy (“,”)

Dấu phẩy (comma) là một dấu câu có thể được sử dụng linh hoạt, xen kẽ trong một câu với nhiều mục đích khác nhau như:

Phân tách hai mệnh đề độc lập hoặc hai mệnh đề phụ thuộc

Mệnh đề độc lập là các mệnh đề có đầy đủ hai thành phần chủ ngữ (subject) và động từ (verb). Khi một câu văn có chứa hai mệnh đề được liên kết với nhau bằng liên từ nối (như For, but, nor, and, or, yet) thì giữa hai mệnh đề này phải được ngăn cách bằng dấu phẩy, đặt trước liên từ.

Ví dụ: The dress is very expensive, but I decide to buy it. (Chiếc váy rất đắt, nhưng tôi quyết định mua nó.)

Mặt khác, mệnh đề phụ thuộc là mệnh đề chưa hoàn chỉnh về nghĩa, và do vậy không thể đứng độc lập mà phải phụ thuộc vào một mệnh đề chính khác.

Các mệnh đề phụ thuộc này thường bắt cầu bằng các liên từ phụ thuộc (như because, although, if, so that, when, while, until, as long as, …). Khi mệnh đề phụ được đặt phía trước (liên từ phụ thuộc đứng đầu câu), giữa hai mệnh đề cần được ngăn cách bằng dấu phẩy.

Ví dụ: when I came, the bus had left. (Khi tôi đến, xe buýt đã rời đi.)

Tách biệt 3 hoặc nhiều hơn 3 từ, cụm từ khi liệt kê

Khi muốn liệt kê từ 3 đối tượng (là các từ, cụm từ mang cùng từ loại như tính từ, danh từ hoặc trạng từ) trở lên, người dùng phải sử dụng dấu phẩy để ngăn cách giữa các đối tượng này. Dấu phẩy được đặt liền sau từ cuối cùng của mỗi đối tượng và đối tượng thứ 2 được viết tiếp sau 1 dấu cách.

Riêng đối với từ hoặc cụm từ được liệt kê cuối cùng sẽ phải ngăn cách với từ trước đó bằng “and” hoặc “or” (dấu phẩy có thể được dùng trước “and”, “or” hoặc lược bỏ)

Ví dụ:

• I go to the market and buy some fruits, vegetables, fish and eggs. (Tôi đi chợ và mua một số trái cây, rau, cá và trứng.)

• My close friend is kind, generous, and funny. (Bạn thân của tôi tốt bụng, hào phóng và vui tính.)

Tách biệt giữa các thành phần trạng ngữ hoặc liên từ nối với mệnh đề trong câu văn

Khi đứng đầu câu, các trạng từ (như finally, nowadays, recently, luckily, fortunately…) cần được ngăn cách với mệnh đề hoặc các thành phần khác theo sau nó bằng một dấu phẩy.

Ví dụ: Finally, I got a job at a foreign company. (Cuối cùng, tôi đã nhận được một công việc tại một công ty nước ngoài.)

Ngoài ra, có một số liên từ nối mà khi đứng đầu câu, theo sau chúng cần có dấu phẩy (như in contrast, however, therefore, furthermore, …)

Ví dụ: It is raining heavily. Therefore, we have to cancel our picnic. (Trời đang mưa to. Vì vậy, chúng tôi phải hủy bỏ chuyến dã ngoại của mình.)

Phân tách các phần của một địa chỉ hay mốc thời gian

Khi viết địa chỉ, dấu phẩy sẽ được ngăn cách giữa các thành phần như tên đường, tên quận, huyện và tên thành phố, quốc gia

Ví dụ: I am living in 1 Dan Chu street, Binh Tho ward, Thu Duc district. (Tôi đang sinh sống tại số1 đường Dân Chủ, phường Bình Thọ, quận Thủ Đức.)

Hoặc khi đề cập đến một cột mốc thời gian có thứ, ngày, tháng hoặc năm, người dùng cũng cần sử dụng dấu phẩy giữa các đơn vị thời gian như liệt kê ở trên

Ví dụ: Today is Tuesday, september 22th, 2020. (Hôm nay là Thứ Ba, ngày 22 tháng 9 năm 2020.)

Phân tách các phiên bản của một từ hoặc cụm từ trong câu văn

Các từ hoặc cụm từ đồng vị là những danh từ, cụm danh từ được sử dụng liền trước một danh từ hoặc đại từ khác với chức năng làm rõ hoặc bổ sung thông tin, định nghĩa cho danh từ ở trước nó. Đồng vị được ngăn cách với danh từ bằng một dấu phẩy.

Ví dụ:

What do you think about John, my new classmates? (Bạn nghĩ gì về John, bạn cùng lớp mới của tôi?

Dấu chấm phẩy (“;”) và dấu hai chấm (“:”)

• Dấu chấm phẩy (semicolon) thường được sử dụng để ngăn cách giữa hai mệnh đề độc lập về mặt ngữ pháp nhưng có liên quan với nhau trên phương diện ngữ nghĩa. Ở vị trí của dấu chấm phẩy, người dùng hoàn toàn có thể thay thế bằng dấu chấm để kết thúc câu và tách biệt 2 mệnh đề thành 2 câu đơn riêng lẻ, tuy nhiên người viết sử dụng dấu chấm phẩy vì mong muốn biểu lộ quan hệ ý nghĩa gần gũi giữa các vế câu này.

Ví dụ: John bought a new car; it cost him a lot of money. (John mua một chiếc xe hơi mới; nó tốn của anh ấy rất nhiều tiền.)

Dấu chấm phẩy được dùng ở giữa câu, từ đầu tiên của vế câu đặt ngay sau dấu chấm phẩy sẽ được viết ở dạng thường, không in hoa chữ cái đầu.

• Dấu hai chấm (colon) được sử dụng để bắt đầu một danh sách liệt kê hoặc ngăn cách với bộ phận đi sau khi đó là phần giải thích hoặc bổ sung thông tin cho một định nghĩa, khái niệm đã nêu trước đó.

Ví dụ:

There are three kinds of fruit which are sold today: bananas, apples and grapes. (Có ba loại trái cây được bán hôm nay: chuối, táo và nho.)

Ngoài ra, dấu hai chấm còn được sử dụng khi tường thuật lại câu nói trực tiếp của một người

Ví dụ:

He said: “Turn on the light.” (Anh ấy nói: “Bật đèn lên.”)

Dấu gạch nối và dấu gạch ngang

• Dấu gạch nối (hyphen) được sử dụng khi thêm tiền tố vào trước một số từ (ví dụ: ex-wife, pre-lunch, pre-flight). Một cách dùng phổ biến hơn của dấu gạch nối đó là kết hợp hai hoặc nhiều từ thành một từ ghép (ví dụ: two-day trip, up-to-date information)

Dấu gạch nối nối liền giữa 2 từ và không có khoảng cách ở giữa.

• Dấu gạch ngang (dash), trông giống dấu gạch nối nhưng dài hơn và được sử dụng với mục đích ngắt các thành phần bổ sung nghĩa chen vào giữa một câu văn. Những thông tin bổ sung và trình bày này cần có liên quan đến nghĩa chung của câu văn.

Khi sử dụng dấu gạch ngang, sẽ có khoảng cách ở giữa dấu gạch ngang và từ liền trước, liền sau.

Ví dụ: Our teacher – who often gets angry when we’re late – didn’t blame us today. (Giáo viên của chúng tôi – người thường tức giận khi chúng tôi đi muộn – đã không trách chúng tôi hôm nay.)

Dấu ngoặc đơn (“( )”) và dấu ngoặc kép (“ “)

• Dấu ngoặc đơn (parentheses or round brackets) được sử dụng với mục đích chủ yếu là làm rõ cho từ hoặc cụm từ đứng trước bằng việc đưa thêm thông tin, ví dụ giải thích. Phần thông tin này được đặt ở giữa hai dấu ngoặc đơn và viết liền không có dấu cách.

Ví dụ: Ha Noi (the capital of Vietnam) has many beautiful landscapes. (Hà Nội (thủ đô của Việt Nam) có nhiều thắng cảnh đẹp.)

• Dấu ngoặc kép (double quotation marks) thường được sử dụng để trích dẫn trực tiếp một câu nói từ sách, báo hoặc từ một người nào đó.

Ví dụ: She said: “Where can we find an Indian restaurant?” (Cô ấy nói: “Chúng ta có thể tìm thấy một nhà hàng Ấn Độ ở đâu?”)

Bài tập thực hành

1. I am going to the store you should come with me.

2. The weather is nice let’s go to the park.

3. I don’t eat meat I am a vegetarian.

4. She studied psychology in college now she’s a therapist.

5. He likes to play basketball he’s on the school team.

Bài tập 2: Sử dụng dấu phẩy (,). Thêm dấu phẩy vào các câu sau để phân tách danh từ hoặc mệnh đề.

1. My preferred colors are red blue and green.

2. Emma studies English psychology and history this semester.

3. John’s interests include reading writing and playing music.

4. We toured London Paris Rome and Berlin on our journey.

5. She juggles being a nurse a volunteer and a mother.

Bài tập 3: Sử dụng các dấu hai chấm (:), ngoặc đơn ('), hoặc ngoặc kép (') để hoàn thành các câu dưới đây.

1. The teacher announced: 'The test will be on Monday.'

2. Melissa's favorite track is 'Bohemian Rhapsody' by Queen.

3. Hawaii is my ideal vacation destination: warm beaches, stunning scenery, and endless sunshine.

4. The saying 'Be the change you wish to see in the world' is often credited to Gandhi.

5. The hit song 'Here Comes the Sun' is featured on The Beatles’ album Abbey Road.

Tổng kết