Buzz
Những loại bài tập về Đàn ghi ta của Lor-ca được lựa chọn kỹ lưỡng, rất hữu ích
Tài liệu tổng hợp các loại bài tập văn về Đàn ghi ta của Lor-ca môn Ngữ văn lớp 12, được lựa chọn kỹ lưỡng, rất hữu ích. Bao gồm các dạng bài tập đọc hiểu, phân tích văn bản, cảm nhận, và nghị luận,... xoay quanh tác phẩm Đàn ghi ta của Lor-ca. Mong rằng với tài liệu này sẽ giúp thầy/cô hiệu quả hơn trong việc giảng dạy môn Ngữ văn 12 và giúp học sinh ôn tập để đạt điểm cao trong kì thi THPT Quốc gia môn Ngữ văn.
1. Loại bài tập đọc – hiểu (3-4 điểm)
Câu 1: Ý nghĩa của chuỗi âm thanh Li la - li la - li la trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là gì?
* Gợi ý trả lời
- Chuỗi âm thanh Li la - li la - li la đầy mê hoặc ở đầu và cuối như một bản nhạc bắt đầu và kết thúc. Bài thơ dừng lại nhưng thực tế âm thanh Li la.. đã mở ra một thế giới tưởng tượng. Đó là chuỗi âm nhạc êm dịu ru dỗ tâm hồn, phần nào làm dịu đi nỗi đau của những người nghệ sĩ.
→ Sự tôn trọng và biết ơn đối với Lor-ca, một nghệ sĩ thiên tài.
Câu 2: Nghệ sĩ Lor-ca là ai?
* Gợi ý trả lời
- Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a Lor-ca (1898-1936) là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha.
- Trước một Tây Ban Nha, dưới sự cai trị của chế độ độc tài, đã trở nên phản động về chính trị và già cỗi về nghệ thuật, Lor-ca đã nồng nhiệt cổ vũ nhân dân đấu tranh với mọi thế lực áp chế, đòi quyền sống chính đáng đồng thời cũng khởi xướng và thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân trong lĩnh vực nghệ thuật. Lorca đã tự nguyện làm người du ca đi lang thang với cây đàn ghita hát lên những bài ca lãng tử, dùng tiếng đàn giãi bày nỗi đau buồn và niềm khát vọng yêu thương của nhân dân.
- Ông đã bị chế độ phản động cực quyền thân phát xít bắt giam và bắn chết. Cái chết thảm khốc của Lor-ca đã gây ra một làn sóng phẫn nộ mạnh mẽ trên toàn thế giới với bè lũ Phrăng-cô. Tên tuổi của Lor-ca trở thành biểu tượng chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ văn hoá dân tộc và văn minh nhân loại.
Câu 3: Ý nghĩa của lời đề từ trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca?
* Gợi ý trả lời
Ý nghĩa của lời đề từ trong bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca?
- Thể hiện sự kết nối sâu sắc của Lor-ca với cây đàn → Tình yêu, đam mê nghệ thuật vượt lên trên cả ranh giới sống - chết của Lor-ca.
- Lor-ca truyền đạt thông điệp cho thế hệ kế tiếp: hy vọng loại bỏ ảnh hưởng của bản thân để mở đường cho thế hệ sau mở ra những sáng tạo mới hơn.
- “khi tôi qua đờihãy mai táng tôi cùng cây đàn” – sự hiện diện của tinh thần dân tộc Tây Ban Nha → tình yêu sâu đậm đối với đất nước.
⇒ Thể hiện sự hoàn hảo của Lor-ca: một nghệ sĩ với tình yêu nghệ thuật cao cả, vĩ đại.
Câu 4: Cho biết 2 biện pháp tu từ trong đoạn thơ dưới đây và diễn giải tác dụng của chúng.
“…âm thanh của cây đàn ghi ta
trời của cô gái ấy
âm thanh của cây đàn ghi ta màu xanh thắm không biết bao nhiêu
âm thanh của cây đàn ghi ta như làn nước bong bóng vỡ tan
âm thanh của cây đàn ghi ta vang vọng
hồn bay đi
không ai vẫn mãi cất giữ tiếng đàn ghi ta
âm thanh của cây đàn như cỏ mọc hoang
giọt nước mắt của vầng trăng
lấp lánh trong đáy giếng…”
(Trích “Đàn ghi ta của Lor-ca” – Thanh Thảo)
* Gợi ý trả lời
2 biện pháp tu từ trong đoạn thơ:
- Nhân hóa: nhà thơ đã nhân hóa “âm thanh của cây đàn ghi ta” thành một nhân vật (Lor-ca), một cá thể con người đang “ròng ròng máu chảy”. Cách nhân hóa này có sức ám ảnh rất đặc biệt, có sức gợi cảm rất lớn, nó vừa nói lên nỗi bi phẫn của Lor-ca, vừa gợi lên nỗi đau đớn xót xa của nhà thơ trước tấn bi kịch của Lor-ca. Với cách nhân hóa này, nhà thơ Thanh Thảo đã cho chúng ta thấy: âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn đã thành linh hồn, thành cả sinh thể, thân thể.
- Điệp từ: âm thanh của cây đàn ghi ta
=> Nhấn mạnh, lặp đi lặp lại nhiều lần hình ảnh âm thanh của cây đàn để bộc lộ cảm xúc và gợi ra những trường liên tưởng khác nhau – âm thanh của cây đàn là tiếng lòng, là tâm hồn của Lor-ca.
2. Dạng đề viết bài văn (4-6 điểm)
Đề 1: Phân tích tác phẩm “đàn ghi ta của Lorca”
* Gợi ý trả lời
1. Mở bài
- Giới thiệu tác giả Thanh Thảo và tác phẩm Đàn ghi ta của Lor-ca
2. Phần thân bài
- Bài thơ thể hiện lòng đồng cảm của tác giả với Lor-ca, người nghệ sĩ tự do và cô đơn, dù đã qua đời nhưng vẫn được tôn trọng.
2.1 Tiêu đề và lời đề
- Tiêu đề: Đàn ghi ta là biểu tượng của niềm tự hào Tây Ban Nha, nó là biểu tượng của Lorca và sự sáng tạo nghệ thuật của ông - một nghệ sĩ thực thụ sử dụng lời thơ và âm nhạc để ca ngợi tự do.
- Lời đề được trích từ bài thơ Ghi nhớ của Lor - ca, thể hiện sự gắn bó của Lor - ca với âm nhạc - nghệ thuật, đồng thời Lor- ca cũng khuyến khích thế hệ sau hãy vượt qua những thành tựu nghệ thuật của mình để sáng tạo điều mới mẻ hơn.
2.2 Nghệ sĩ tự do độc lập - Lorca (6 dòng đầu)
- 2 dòng thơ đầu gợi nhớ đến bối cảnh Tây Ban Nha với những đặc trưng riêng: âm nhạc truyền thống, trận đấu bò tót.
+ Tuy vậy hình ảnh của “âm nhạc đàn” bên cạnh “bong bóng nước”: nghệ thuật của Lor-ca lấp lánh như bọt nước, nhưng cũng có thể tan biến bất kỳ lúc nào, điều đó cũng là số phận ngắn ngủi của Lor-ca.
+ “chiếc áo đỏ sặc sỡ”, hình ảnh của trận đấu, cuộc chiến đấu dữ dội giữa lòng khát vọng tự do và sự áp bức của chế độ phát xít.
- Trong cuộc chiến đấu, Lorca như một anh hùng cô độc trên hành trình chiến đấu cho tự do với vũ khí là nghệ thuật và tình yêu tự do.
- Chuỗi âm thanh “li la li la li la”: có thể là âm thanh của đàn nhạc, hoặc là hình ảnh của những vòng hoa li – la (hoa lavender) trên thảo nguyên Tây Ban Nha.
2.3. Cái chết đầy oan khuất và đau buồn của Lorca (12 câu tiếp)
- “Tây Ban Nha/ hát ca vang vọng”: hình ảnh của nhà thơ Lorca say mê với những lời ca tự do trên quê hương.
- “đột ngột hãi hùng/ chiếc áo đỏ đầy máu”: cái chết kinh hoàng bất ngờ đến với Lorca. Cái chết đó khiến cả “Tây Ban Nha” “hãi hùng” vì chế độ phát xít độc tài đã giết chết một anh hùng chiến đấu cho tự do, dân chủ của quốc gia Tây Ban Nha.
- “Lorca đắm chìm vào tưởng tượng/ chàng đi như người mộng du”: hình ảnh kiêu hãnh của Lorca khi gần kề cái chết, chàng chỉ đắm mình trong những đổi mới nghệ thuật chân chính.
2.4. Tượng trưng về âm nhạc đàn ghi-ta
- Nghệ thuật dùng biểu tượng để biến đổi cảm xúc, kết hợp từ ngữ, hình ảnh đặc sắc
- “âm nhạc đàn ghi-ta rộng lớn như bầu trời của cô gái ấy”: màu nâu là màu của thân đàn, của đất đai quê hương, màu của làn da, mái tóc, đôi mắt của cô gái. Câu thơ là biểu tượng của tình yêu thương.
- “tiếng ghi-ta lá xanh”: sức sống mãnh liệt của nghệ thuật, “âm nhạc ghi-ta tròn bọt nước vỡ tan”: sự lấp lánh mong manh của nghệ thuật, cuộc sống của nhà nghệ sĩ.
- “âm nhạc đàn ghi-ta vang vọng/ máu chảy”: cái chết kinh hoàng, đau lòng của nghệ thuật, thể hiện sự phẫn uất với chế độ phát xít độc tài và lòng thương xót với những nghệ sĩ.
2.5. Tính bất diệt của nghệ thuật
- “không ai chôn cất ... mọc hoang”: có thể hiểu không ai có thể vượt qua nghệ thuật của Lorca, không ai tiếp tục cuộc hành trình cách tân mà bỏ lại nghệ thuật chôn vùi. Ngoài ra, có thể hiểu, đó là sự bất diệt của nghệ thuật chân chính, dù Lorca đã khuất nhưng nghệ thuật của chàng vẫn sống mãi, phát triển.
- “giọt nước mắt” biểu lộ sự tiếc thương, “vầng trăng” thể hiện niềm tin vào nghệ thuật, dù ở nơi tối tăm thẳm sâu, tinh thần trong sáng của người nghệ sĩ vẫn chiếu sáng cho thế hệ sau.
- Lorca đã mất “đường chỉ tay đã đứt”, chàng rời khỏi cuộc sống hữu hạn để nhập vào thế giới vô hạn thông qua “chiếc ghi ta” - nghệ thuật.
- “ném lá bùa”, “ném trái tim”: đó là sự giải thoát của Lorca sau khi qua đời. Người nghệ sĩ chân chính hiểu rõ rằng “cái chết” của mình là để nghệ thuật được hồi sinh mạnh mẽ, để thế hệ sau tiếp tục cách mạng.
- “li la li la ...”: tiếng ghi ta bất tử dù người nghệ sĩ đã ra đi, có thể là vòng hoa tử đinh hương viếng hồn Lorca.
3. Kết luận
- Diễn đạt cảm xúc cá nhân về bài thơ.
- Nghệ thuật: thể thơ tự do, mới mẻ, đậm tượng trưng siêu thực, kết hợp hoàn hảo giữa thơ ca và âm nhạc, sử dụng ngôn từ và hình ảnh độc đáo.
- Đây là một bài thơ sâu sắc, mạnh mẽ, đầy xúc cảm, thể hiện sự thương tiếc trước cái chết đau đớn của Lorca, một thiên tài nghệ thuật, và là lời gọi nhấn mạnh mong muốn cách tân nghệ thuật của Thanh Thảo.
Đề 2: Phân tích hình tượng nhân vật Lor-ca trong bài thơ “đàn ghita của Lorca”
* Gợi ý trả lời
1. Mở đầu
- Thanh Thảo là một trong những nhà thơ nổi tiếng, tiên phong trong phong cách thơ siêu thực, tượng trưng của văn học Việt Nam.
- Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là một tác phẩm ấn tượng, đặc trưng cho phong cách sáng tạo của Thanh Thảo. Trong đó, hình tượng người nghệ sĩ Lor-ca được tái hiện với vẻ đẹp kiêu sa lãng mạn, liên kết mật thiết với bi kịch cuộc đời bằng những chi tiết độc đáo, những hình ảnh siêu thực và trừu tượng sâu sắc.
2. Phần chính
* Hình ảnh của người nghệ sĩ cô đơn trong hành trình đấu tranh:
- Là một người nghệ sĩ tài năng, là một chiến binh dũng cảm và đầy nhiệt huyết.
- Bản sắc của người nghệ sĩ được thể hiện qua hình tượng tiếng đàn 'những âm thanh của đàn bọt nước'
+ Tạo nên vẻ đẹp tự nhiên, phong phú và sôi động
+ Phản ánh sự mong manh, dễ vỡ là điềm báo về cuộc đời mong manh.
- Nét đẹp của người nghệ sĩ qua hình ảnh của 'chiếc áo đỏ lòe loẹt': Vẻ đẹp mạnh mẽ, kiêu hãnh, liên quan mật thiết với quê hương, luôn dũng cảm chiến đấu vì lợi ích của dân tộc.
- Bi kịch của nhân vật anh hùng qua hình ảnh siêu thực 'vầng trăng lạc loài': Cô đơn và mệt mỏi trên con đường đấu tranh mà anh ta đã chọn.
* Hình tượng của Lor-ca trong cái chết bi thảm:
- 'áo choàng đỏ nặng máu': Sự kinh hoàng của cái chết, màu đỏ không chỉ là màu của máu của người nghệ sĩ, mà còn là màu sắc đặc trưng của văn hóa Tây Ban Nha, một biểu tượng cho sự hy sinh cao cả của Lor-ca trong cuộc chiến đấu vì tự do dân tộc, tự do đất nước.
- Tâm hồn của Lor-ca được hiện lên qua các biểu hiện khác nhau của tiếng đàn, màu nâu biểu hiện sự suy tư, buồn bã, màu xanh thể hiện hy vọng, khát vọng, 'tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan/tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy' là kết quả bi thảm của một tâm hồn nghệ sĩ tuyệt vọng.
- Hình ảnh siêu thực ấn tượng 'giọt nước mắt vầng trăng/long lanh trong đáy giếng' thể hiện sự thương xót của tác giả dành cho Lor-ca, đồng thời phản ánh sự vĩ đại của người nghệ sĩ trong một không gian vũ trụ rộng lớn, cái chết thảm của Lor-ca khiến cả thiên nhiên cũng phải rơi nước mắt, trân trọng.
3. Kết luận
- Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là một tác phẩm xuất sắc với phong cách nghệ thuật trừu tượng, siêu thực mới lạ của nhà thơ Thanh Thảo, qua đó hình tượng của nhân vật anh hùng nghệ sĩ Lor-ca được tạo ra với một cách rất ấn tượng và sắc nét.
- Lor-ca là biểu tượng của anh hùng mạnh mẽ, dũng cảm, dám đứng lên chiến đấu cho nhân dân, cho sự cải cách văn hóa của dân tộc.
Đề 3: Nhận xét về tiếng đàn trong “Đàn ghi ta của Lor-ca”
* Gợi ý trả lời
1. Mở đầu:
- Thanh Thảo là một nhà thơ luôn mong muốn cách tân thơ Việt, những tác phẩm của ông thường mang màu sắc tượng trưng siêu thực, là tiếng nói của những suy tư, lo âu về cuộc sống.
- Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca là một trong những tác phẩm nổi bật của ông.
- Tiếng đàn ghi ta hiện diện rất nhiều trong bài thơ này, là một hình ảnh quan trọng đặc biệt trong tác phẩm này.
2. Thân thơ:
- Ghi ta là nhạc cụ truyền thống của Tây Ban Nha, còn được gọi là Tây Ban Cầm, là biểu tượng của đất nước này.
- Trong lời đề: “Khi tôi qua đời, hãy mai táng tôi cùng cây đàn”: Ghi ta liên kết với số phận, là tâm hồn, là sáng tạo nghệ thuật của nghệ sĩ.
- Trong khổ thơ đầu, chuỗi âm thanh ghi ta rền rĩ “li la li la ...” gợi lên hình ảnh nghệ sĩ mê đắm trong nghệ thuật, không gian âm nhạc của Tây Ban Nha.
- Hình ảnh “tiếng đàn bọt nước”: Nghệ thuật của Lor-ca lấp lánh như bọt nước, nhưng có thể tan vỡ bất cứ lúc nào, như một dấu hiệu cho số phận ngắn ngủi của Lor-ca.
- Ghi ta là thế giới của những cách tân nghệ thuật mà Lor-ca đam mê:
+ “tiếng ghi ta nâu/ bầu trời cô gái ấy”: Màu nâu có thể là màu của vỏ đàn, của đất quê, của đôi mắt, màu da, mái tóc của cô gái, Lor-ca sáng tác vì quê hương, tình yêu, vì nghệ thuật.
+ “âm nhạc ghi ta lá xanh”: Nghệ thuật của Lor-ca luôn tràn đầy sức sống tuổi trẻ.
+ “âm nhạc ghi ta tròn bọt”: Gợi lên vẻ đẹp trong trẻo, hoàn mĩ, tuyệt vời của nghệ thuật.
- Tuy nhiên, nghệ thuật của Lor-ca lại phải chịu đựng số phận đau đớn:
+ “âm nhạc ghi ta tròn bọt nước vỡ tan”: Dù lung linh, tuyệt đẹp nhưng nghệ thuật lại “vỡ tan” dưới bàn tay tàn bạo của bọn phát xít.
+ “âm nhạc ghi ta ròng ròng/ máu chảy”: Âm nhạc ghi ta như đồng hành cùng người nghệ sĩ, chia sẻ nỗi đau, cái chết với người nghệ sĩ. Điều này thể hiện sự gắn bó chặt chẽ giữa người nghệ sĩ và nghệ thuật. Câu thơ cũng thể hiện sự phẫn uất của tác giả trước cái chết của Lor-ca do bọn phát xít gây ra.
- Sau khi Lor-ca ra đi, nghệ thuật ghi ta của ông vẫn không thể bị lãng quên, thậm chí vẫn sống mãi: “không ai chôn cất tiếng đàn/ tiếng đàn như cỏ mọc hoang”.
+ Tuy nhiên, hai dòng thơ trên có thể hiểu là sau khi Lor-ca ra đi, không còn ai tiếp tục con đường cách tân nghệ thuật, khiến cho nghệ thuật trở nên bỏ hoang. Ý thơ thể hiện sự xót xa của tác giả trước sự mất mát của nghệ thuật.
- “Lor – ca bơi nhấp nhô/ trên cây ghi ta màu bạc”: Cây ghi ta – biểu tượng của nghệ thuật chính là cách Lor – ca chuyển từ thế giới hữu hạn sang thế giới vô hạn. Cây ghi ta trở thành vũ khí mạnh mẽ của người nghệ sĩ.
- Tiếng đàn cuối bài thơ: Sự kết nối giữa đầu và cuối bài thơ, là âm thanh mãi mãi của ghi ta Lor – ca trong lòng tác giả và những người yêu nghệ thuật chân chính. Là sự bất diệt của nghệ thuật.
3. Tóm tắt:
- Phản ánh cảm nhận tổng quan về hình tượng tiếng đàn.
- Nghệ thuật: thể thơ tự do, mới mẻ, sâu sắc và tượng trưng, kết hợp hài hòa giữa thơ ca và âm nhạc, sử dụng ngôn từ và hình ảnh độc đáo.
- Đây là bài thơ đầy ấn tượng, mãnh liệt và giàu cảm xúc, thể hiện sự thương tiếc trước sự ra đi đầy bi thảm của Lor – ca, một thiên tài, cũng như mong muốn cách tân nghệ thuật của Thanh Thảo.
Đề 4: Cảm nhận âm nhạc trong bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” của nhà thơ Thanh Thảo
* Đề xuất phản hồi
I. Giới thiệu:
Bài thơ “Đàn guitar của Lor-ca” đã được biểu diễn bằng cách rất độc đáo. Nó không chỉ là một tác phẩm thơ truyền thống, mà còn là một tác phẩm âm nhạc tinh tế. Trong thơ phương Đông, âm nhạc thường được coi là tinh thần của thơ. Tuy nhiên, trong trường phái tượng trưng phương Tây, âm nhạc trở thành phần không thể thiếu của thơ. Thanh Thảo đã muốn tạo ra những bài thơ như những bản hòa tấu hay bản dàn nhạc. 'Đàn guitar của Lor-ca' là một ví dụ xuất sắc về sự kết hợp giữa thơ và âm nhạc.
II. Nội dung chính:
- Tính âm nhạc trong bài thơ “Đàn guitar của Lor-ca” đã được thể hiện ngay từ tựa đề. Tựa đề đã phản ánh sự kết hợp giữa thơ và âm nhạc.
- Tính âm nhạc trong bài thơ “Đàn guitar của Lor-ca” được thể hiện qua cách thức sắp xếp âm điệu của các câu thơ. Không ngẫu nhiên mà bài thơ bắt đầu bằng câu:
Những tiếng đàn vang lên
Tây Ban Nha, áo đỏ tươi
- Như một điệu nhảy dẫn bước cho một tác phẩm âm nhạc. Và dọc theo bài thơ, liên tục vang lên những âm thanh của một tác phẩm âm nhạc:
Hát râm ran…
Âm guitar nâu…
Âm guitar màu xanh…
Âm guitar tròn…
Âm guitar vang vang…
Âm như cỏ mọc hoang…
- Sự điệu văn này lan tỏa suốt bài thơ không chỉ kết nối các dòng thơ mà còn tạo ra sức quyến rũ của một tác phẩm âm nhạc. Đặc biệt và thú vị nhất là Thanh Thảo đã thêu dệt, đã nghệ thuật, đã lồng ghép nét âm nhạc vào dòng thơ liên tục âm thanh: la – la la – la la – la. Đó giống như một bản hòa âm guitar của nhạc sĩ khi đệm cho người ca hát bài hát. Chuỗi âm thanh đó mở đầu – giống như phần giới thiệu – đánh dấu thời gian nghỉ cho người ca sĩ bắt đầu biểu diễn bài hát. Sau đó, chuỗi âm thanh kết thúc bài hát: la – la la – la la – la. Đó như là tiếng đàn cuối cùng để lại âm vang khi lời ca đã dừng lại. Nó mang ý nghĩa như một khúc hát của Thanh Thảo tiễn Lor-ca đi vào huyền thoại.
- Tính âm nhạc trong bài thơ “Đàn guitar của Lor-ca” được thể hiện qua hình tượng văn học. Không là sự ngẫu nhiên, Thanh Thảo đã sử dụng một cách sáng tạo để biến bài thơ thành một bản nhạc. Lor – ca, một nhà thơ lớn, cũng là một nhạc sĩ, Lor – ca thường lang thang khắp nơi như một người hát bài thơ của mình. Ông được xem như là tiếng hót của Tây Ban Nha. Do đó, việc sử dụng hình thức bản hòa âm khi viết về Lor – ca không chỉ tạo ra hình ảnh Lor – ca mà còn kết hợp từ ngữ, âm điệu tạo nên sự hòa hợp giữa ý nghĩa và hình thức. Chỉ có như vậy mới thực sự là tri âm.
- Âm nhạc đó bắt nguồn từ đâu? Theo Thanh Thảo, chính âm nhạc trong nhiều tác phẩm thơ của Lor – ca đã làm tôi viết bài thơ này. Nhưng cần phải nói thêm, âm nhạc đó còn từ tâm hồn thơ của Thanh Thảo khi muốn tạo ra lời hát ca ngợi nhà thơ Tây Ban Nha vĩ đại này. Sự kết hợp, tiếng vang của hai nguồn nhạc trên đã tạo ra một tác phẩm thơ đặc biệt.
- Âm nhạc này thực sự đã tạo ra một hình ảnh thơ. Tiếng đàn gợi lên sức mạnh ẩn dụ. Nó trở thành biểu tượng cho nghệ thuật của Lor – ca và cũng là sự khen ngợi của Thanh Thảo trước một vĩ nhân.
- Các hình ảnh mà Thanh Thảo sử dụng trong bài thơ này là những hình ảnh mà ông ghi nhớ sau khi đọc thơ của Lor – ca (qua bản dịch của Hoàng Hưng) và tác phẩm của Hê – minh – uê viết về Tây Ban Nha (tất nhiên đã được sửa đổi).
- Các hình ảnh thơ mơ màng, lãng đãng, u ám đó khi đọc kỹ lại, ta nhận ra chúng liên kết một cách không có ý thức với Tây Ban Nha, như là một phần không thể tách rời với cuộc sống, số phận, và cái chết của Lor – ca. Và kỳ diệu thay, qua những hình ảnh này, hình tượng của Lor – ca hiện lên rõ ràng như một kiệt tác mà Thanh Thảo xây dựng trên trang thơ để kỷ niệm ông.
- Không chỉ thế, điều độc đáo của bài thơ này là cách Thanh Thảo xử lý hình ảnh – một sự kết hợp của biểu tượng và siêu thực (nhà thơ đã thông thạo sử dụng phép tượng trưng: Ví dụ như: Tiếng đàn bọt nước).
- Các hình ảnh thơ đó được sử dụng như là biểu tượng của sự suy tư và cảm xúc của tác giả: ví dụ như:
Con đường chỉ tay đứt đoạn
Dòng sông rộng vô tận
- Các hình ảnh đó được viết theo cách sắp đặt nghệ thuật:
Giọt nước mắt dưới ánh trăng
Lấp lánh trong đáy giếng
- Giữa chúng không có mối quan hệ trực tiếp, tạo ra những khoảng trống để độc giả liên tưởng, sáng tạo, và cùng sáng tác với tác giả, tạo ra những ý nghĩa phong phú và lung linh. Nói cách khác, Thanh Thảo đã xử lý các hình ảnh thơ một cách gần gũi với cách thể hiện nghệ thuật của Lor – ca. Học theo Lor – ca để viết về Lor – ca thật sự là tri kỉ, tri âm.
III. Kết luận:
- Bài thơ kết hợp một cách hài hòa giữa tự sự và tâm trạng. Ngay từ lần đầu đọc, người đọc sẽ bị cuốn hút bởi âm nhạc trong bài thơ, nhưng khi đọc kỹ, ta sẽ nhận thấy bài thơ được tổ chức, phát triển trên một trục thống nhất - gọi là tự sự và tâm trạng. Sự kết hợp này không chỉ thể hiện trong cấu trúc của bài thơ mà còn hiện diện trong từng từ, từng hình ảnh thơ, và từng ý thơ. Đọc bài thơ 'Đàn ghi ta của Lor-ca' khiến người ta liên tưởng đến những bài thơ viếng, thơ đồng ca, và văn tế trong văn học Việt Nam. Nó giúp ta nghĩ rằng Thanh Thảo, mặc dù tiếp xúc với thơ phương Tây và thực hiện các phương pháp cách mạng, nhưng vẫn giữ vững bản sắc là nhà thơ phương Đông.
Đề 5. Đặc điểm nghệ thuật của bài thơ 'Đàn ghi ta của Lor-ca' của Thanh Thảo
* Gợi ý câu trả lời
Lớn lên từ thời kỳ kháng Mỹ cứu nước, Thanh Thảo là một trong những nhà văn có nhiều đóng góp quan trọng và đặc sắc cho văn học hiện đại Việt Nam. Ông luôn được coi là một trong số ít những người viết luôn cố gắng cách tân thơ Việt với nhiều sáng tạo mới lạ trong nghệ thuật. 'Đàn ghi ta của Lor-ca' là một trong những tác phẩm gây ấn tượng mạnh mẽ trong lòng người đọc bởi sự sáng tạo nghệ thuật độc đáo của nó.
Nét đặc biệt đầu tiên trong cách viết của Thanh Thảo trong bài thơ này là sự kết hợp mượt mà giữa ngôn từ và âm nhạc. Hội và nhạc luôn là những yếu tố của thơ. Vì thế mới nói “thơ trung hữu hoạ”, “thơ trung hữu nhạc”. Là một nhà văn đam mê cách tân, Thanh Thảo “cũng đã chuyển sang âm nhạc để mượn một lượng vốn không nhỏ đem về đầu tư cho thơ của mình” (Chu Văn Sơn), trong các tác phẩm như 'Những người đi biển, Những người anh hùng ở Giuộc, Sự sống động của mùa xuân, Đêm trên sa mạc' cấu trúc của những bản giao hưởng, kịch bản đã được nhà thơ mượn và thể hiện một cách mượt mà. Với các bài thơ ngắn như 'Đàn ghi ta của Lor-ca,' Thanh Thảo lại tổ chức văn bản theo kiểu của 'một bản nhạc. Hình ảnh thơ và nét nhạc luôn đi đôi với nhau, vươn lên, bay lên. Để giọng thơ của mình phong phú hơn, Thanh Thảo còn mô phỏng những âm thanh giống như nốt nhạc của guitar, cũng như kịch bản khi đệm cho người hát khi biểu diễn nữa:
“những tiếng đàn bọt nước
Áo choàng đỏ gắt của Tây Ban Nha
li - la li - la li - la
đi lang thang về miền đơn độc
với vầng trăng chói chang
trên lưng ngựa mệt mỏi”
Giai điệu của lời thơ nghe như tiếng đàn ghi ta lãng mạn, quyến rũ. Âm thanh li—la li-la vang lên như tiếng đàn vô cùng, không ngừng vang vọng.
Vẻ đẹp của bài thơ không chỉ nằm ở sự kết hợp hài hòa giữa hai yếu tố thơ và nhạc trong cấu trúc mà còn ở những hình ảnh đa dạng, phong phú. Đàn ghi ta của Lor-ca là một bài thơ tượng trưng, siêu thực. Không dễ hiểu trước hàng loạt hình ảnh như “tiếng đàn bọt nước”, “vầng trăng chói chang”, “tiếng ghi ta nâu”, “tiếng ghi ta lá xanh”, “tiếng ghi ta tròn bọt nước”, “tiếng ghi ta ròng ròng”, “giọt nước mắt vầng trăng”... Để hiểu sâu hơn về những hình ảnh này, ta phải nhận ra rằng bài thơ là sự kết hợp của cảm xúc, sự thấu hiểu, đồng cảm, và kính trọng của Thanh Thảo dành cho cuộc đời của nhà thơ nổi tiếng Tây Ban Nha. Những hình ảnh này còn được thấu hiểu bằng kiến thức sâu rộng về lịch sử, văn hóa của đất nước đã sinh ra Lor-ca. “Áo choàng đỏ gắt của Tây Ban Nha” chứa đựng một phần sinh hoạt văn hóa (đấu bò Tây Ban Nha) xen kẽ với một giai đoạn lịch sử u ám của đất nước. Nó gợi lên hình ảnh về chính trị, nghệ thuật của Tây Ban Nha thời điểm đó - một nền văn hóa giàu truyền thống nhưng cũ kỹ. Lor-ca với chiếc “áo choàng đỏ gắt” như một chiến binh trên cuộc đấu trường với những lời tuyên chiến, thách thức mạnh mẽ. Hình ảnh “vầng trăng chói chang - trên lưng ngựa mệt mỏi” biểu hiện cho hành trình cô đơn của Lorca trên con đường của mình. Một hình ảnh đặc biệt khác của bài thơ là hình ảnh hoa “li-la”. “Li-la” không chỉ gợi nhớ đến tiếng đàn mà còn là tên của một loài hoa màu tím được ưa chuộng ở phương Tây. Những bông hoa màu tím nảy nở liên tiếp theo chuỗi âm thanh “li-la li-la” như là để viếng hương linh của Lor-ca hoặc chúng là hàng nghìn đóa hoa của sự sống bắt đầu từ cái chết đau buồn của thi sĩ? Tất cả những hình ảnh đó đã góp phần tạo nên bức
Tượng đài về Lor-ca - nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Hình ảnh và âm nhạc của bài thơ được nhà thơ hiện đại thể hiện bằng ngôn từ sáng tạo, hiện đại. Bài thơ như một giai điệu của một bản nhạc, có phần nhạc đệm của đàn ghi ta. Chuỗi âm “li-la li-la” luyến láy sau hai câu thơ đầu gợi liên tưởng đến âm nhạc sau tấu khúc mở đầu. Kết thúc bài thơ, Thanh Thảo tiếp tục để chuỗi âm đó cất lên như thể nó là âm nhạc vĩ thanh của một bản hoà tấu. Nét đặc sắc trong ngôn ngữ thơ còn được biểu hiện ở những từ ngữ miêu tả âm thanh theo lối tượng trưng, liên tục chuyển đổi cảm giác ở đoạn thơ diễn tả nỗi đau thương trước sự thật phũ phàng:
tiếng ghi ta màu nâu
bầu trời cô gái kia
tiếng ghi ta lá xanh mấy
tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ ra
tiếng ghi ta ròng ròng
máu rỉ
Âm nhạc của cây đàn ghi ta với nhiều biến đổi khác nhau không chỉ về âm thanh mà còn về màu sắc, hình dáng đã chân thực hóa nỗi đau trong lòng Lor-ca: “Tiếng ghi ta nâu” trầm tĩnh suy ngẫm, “tiếng ghi ta xanh” thiết tha hi vọng, “tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan” bàng hoàng, tức tưởi, “tiếng ghi ta ròng ròng máu rỉ” đau đớn, nghẹn ngào..
Ngôn ngữ thơ không chỉ phong phú về âm nhạc, hình ảnh mà còn kết nối với cảm xúc, tư duy (“áo choàng đỏ gắt”, “áo choàng bê bết đỏ”, “chiếc ghi ta màu bạc”). Đôi khi ngôn ngữ biến hóa với các phép so sánh tu từ (“chàng đi như người mộng du”, “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”), nhân hoá (“vầng trăng chếnh choáng”), ngoại dụ (“không ai chôn cất tiếng đàn”) hoặc ẩn dụ (“đường chỉ tay đã đứt - dòng sông rộng vô cùng”)... Để hiểu rõ hơn vẻ đẹp nghệ thuật của bài thơ, không thể bỏ qua những sáng tạo độc đáo, những cách tân mới mẻ như vậy trong lối viết của Thanh Thảo.
Bài thơ Đàn ghi ta của Lor-ca được xuất bản năm 1985, thể hiện nỗi đau sâu sắc trước cái chết bi thảm của Ph.G.Lor-ca - nhà thơ thiên tài Tây Ban Nha. Sự ngưỡng mộ với người nghệ sĩ đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách mạng nghệ thuật của thế kỷ XX là nguyên nhân chính tạo nên những nét đặc sắc nghệ thuật của thi phẩm này
Đề 6: Về hình tượng Lor-ca trong bài thơ 'Đàn ghi ta của Lor-ca' của Thanh Thảo, có ý kiến cho rằng: 'Đó là mẫu nghệ sĩ - chiến sĩ, vì dân thân tranh đấu cho dân chủ và tự do nên bị bọn phát xít hành hình'. Ý kiến khác thì khẳng định: 'Đó là mẫu nghệ sĩ thuần túy chỉ đam mê cái đẹp và sáng tạo nghệ thuật nhưng bị giết hại oan khuất'. Từ cảm nhận của mình về hình tượng Lor-ca, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.
* Gợi ý trả lời
Bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” là tác phẩm đánh dấu sự đổi mới về phong cách thơ của Thanh Thảo. Viết theo dạng thơ tự do, các câu thơ dài, ngắn, kết hợp với nhau một cách hài hòa, thể hiện lòng thương xót sâu sắc đối với nhạc sĩ tài năng của Tây Ban Nha. Lor-ca đã bị bọn phát xít sát hại một cách tàn bạo vào ngày 19 tháng 8 năm 1936. Thanh Thảo đã lấy câu thơ: “Khi tôi chết hãy chôn tôi cùng cây đàn” làm đề từ cho bài thơ của mình.
Lor-ca là một nghệ sĩ tài năng, để lại dấu ấn đẹp đẽ. Anh ta có thành tựu đáng kinh ngạc trong nhiều lĩnh vực nghệ thuật như âm nhạc, thơ ca, hội hoạ, sân khấu, và việc nghiên cứu văn hóa dân gian. Lor-ca được biết đến từ thời thơ ấu như một thiên tài.
Sau khi tốt nghiệp Đại học, Lor-ca cưỡi ngựa, mặc áo choàng đỏ, vai đeo đàn ghi ta đi khắp nơi trên Tây Ban Nha để biểu diễn nghệ thuật và thu thập văn hóa dân gian. Anh sống cuộc sống tự do, phóng khoáng như một võ sĩ tham gia cuộc đấu bò tót:
Những tiếng đàn như bọt nước
Tây Ban Nha với chiếc áo choàng đỏ gắt
li-la li-la li-la
đi lang thang vào miền đất cô đơn
với vầng trăng chói chang
trên lưng ngựa mệt mỏi
Thanh Thảo đã tạo ra một số ẩn dụ để diễn tả tài năng và lối sống của Lor-ca. “Những tiếng đàn như bọt nước,.. li-la li-la li-la” là bản năng âm nhạc của Lor-ca.
“Tây Ban Nha với chiếc áo choàng đỏ gắt” là biểu tượng cho lối sống tự do, phiêu lưu của Lor-ca giống như các võ sĩ tham gia đấu bò tót trong các lễ hội. “Với ánh trăng chói chang / trên lưng ngựa mệt mỏi” là hình ảnh ẩn dụ tôn vinh tâm hồn tươi đẹp, đam mê vẻ đẹp của Lor-ca.
Đoạn thơ thứ hai lên án hành động tàn bạo của bọn phát xít đã hành hạ nghệ sĩ Lor-ca:
Tây Ban Nha
hát ê a
bỗng chợt kinh hoàng
áo choàng đỏ bắn bết máu
Lor-ca bị kéo đến trận địa bắn
chàng đi như trong giấc mơ
Cuộc đời của Lor-ca thật ngắn ngủi (1898 - 1936). Từ “bỗng” biểu thị sự chết đột ngột của Lor-ca. Chàng đang biểu diễn nghệ thuật thì bọn phát xít kéo chàng đến trận địa bắn, “chàng đi như trong giấc mơ...”. Hình ảnh “áo choàng đỏ bắn bết máu” biểu hiện sự căm hận về hành động tàn bạo của bọn phát xít đã giết hại một nghệ sĩ tài danh.
Đây là đoạn thơ đầy cảm xúc, đầy lòng thương xót nhất của Thanh Thảo khi nói về cuộc đời của Lor-ca. “Tiếng đàn ghi ta tròn bọt nước vỡ tan” miêu tả cái chết của nhạc sĩ Lor-ca. Hai từ “vỡ tan” làm nổi bật sự kết thúc đau thương của cuộc đời nghệ sĩ; chàng đã chia tay người thân. Hình ảnh ẩn dụ “tiếng đàn ghi ta ròng ròng / máu chảy” kết hợp với từ ngữ “tiếng ghi ta”, bốn lần vang lên đau đớn, nghẹn ngào, thổn thức như tiếng khóc:
tiếng ghi ta nâu
bầu trời của cô gái ấy
tiếng đàn ghi ta xanh rêu mơ hồ
tiếng đàn ghi ta tròn tròn bọt nước rơi vỡ
tiếng ghi ta vang vọng
chảy máu
Các tính từ: 'nâu', “xanh', “tròn' đã khẳng định: nhạc sĩ Lor-ca tuy bị bọn phát xít giết hại dã man, nhưng tài danh của chàng thì đời đời còn mãi, đời đời bất tử!
Thanh Thảo đã khẳng định “không ai chôn cất tiếng đàn”, không thể hủy diệt được nghệ thuật. “Tiếng đàn như cỏ mọc hoang” vẫn mãi mãi xanh tươi; Giọt nước mắt trong veo, tròn như mạt trăng, “long lanh trong đáy giếng” đã nói lên sự tiếc thương cái đẹp bị hủy diệt.
Những ẩn dụ và so sánh đã tạo nên hàng loạt hình ảnh có giá trị biểu cảm đầy ấn tượng. Chữ “không” trong đoạn thơ vừa phủ định vừa khẳng định: “Thác là thể phách, còn là tinh anh”:
Không có ai mai táng tiếng đàn
âm thanh của ghi ta như cỏ mọc tự do
giọt nước mắt tỏa sáng như vầng trăng
rực rỡ trong lòng giếng
Sau loạt đạn của lũ phát xít, số phận Lor-ca đã chấm dứt: “đường chỉ tay đã đứt” như một định mệnh. Chàng đà bước sang thế giới khác với hành trang “chiếc ghi ta màu bạc” và âm điệu “li-la li-la li-la” vẫn ngân vang trong cõi đời:
Lor-ca bơi sang bên kia
trên ghi ta bạc màu
chàng tung trái tim tự mình
vào bầu không khí đậm đà yên bình
li-la li-la li-la...
Nhan đề bài thơ “Đàn ghi ta của Lor-ca” là một ẩn dụ nói lên cuộc đời của nhạc sĩ Lor-ca. Thanh Thảo khẳng định và ca ngợi Lor-ca là một nghệ sĩ thiên tài – “mẫu nghệ sĩ thuần túy, chỉ đam mê cái đẹp sáng tạo nghệ thuật, nhưng bị giết hại oan khuất!”. “Đàn ghi ta của Lor-ca” là một bài thơ hay, có nhiều hình ảnh ẩn dụ rất độc đáo, rất thơ nhưng khó cảm thụ!
