Buzz
Đầu tư vào trái phiếu là thực hiện một giao dịch cho vay, trong đó nhà đầu tư là người cho vay và người phát hành trái phiếu (Chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng hay tổ chức tài chính) là người vay. Nhà phát hành có nghĩa vụ thanh toán cho trái chủ theo các cam kết nợ đã xác định trong hợp đồng vay. Hãy cùng tìm hiểu những rủi ro khi đầu tư trái phiếu trong bài viết dưới đây.
Những rủi ro trái phiếu doanh nghiệp có thể gặp phải khi đầu tư
Rủi ro lãi suất
Lãi suất và giá trái phiếu có mối quan hệ nghịch đảo.
Khi lãi suất giảm, nhà đầu tư cố gắng nắm bắt hoặc khóa lợi suất cao nhất trong thời gian dài nhất có thể. Họ sẽ thu lợi từ trái phiếu có lãi suất cao hơn so với thị trường hiện tại. Nhu cầu tăng dẫn đến giá trái phiếu tăng.
Ngược lại, khi lãi suất hiện hành tăng, nhà đầu tư sẽ từ bỏ những trái phiếu có lãi suất thấp, khiến giá trái phiếu giảm.
Rủi ro khi tái đầu tư
Tái đầu tư là khi trái chủ đã nhận tiền nhưng không có cơ hội tái đầu tư với mức lãi suất tương đương. Đây là hình thức phổ biến ở các doanh nghiệp và có ảnh hưởng đến lợi nhuận của nhà đầu tư. Đặc tính có thể thu hồi của trái phiếu cho phép tổ chức phát hành mua lại trái phiếu trước ngày đáo hạn. Kết quả là, người sở hữu trái phiếu nhận được khoản thanh toán gốc có giá trị cao hơn so với mệnh giá.
Tuy nhiên, mặt trái của một trái phiếu có thể thu hồi là nhà đầu tư nhận tiền nhưng không thể tái đầu tư ở mức lãi suất tương đương. Về lâu dài, rủi ro tái đầu tư có tác động xấu đến lợi nhuận đầu tư. Do đó, khi quyết định mua trái phiếu, nhà đầu tư sẽ lựa chọn những trái phiếu không có đặc tính thu hồi để có thể nhận được mức lãi suất cao hơn và giảm rủi ro khi tái đầu tư trong những lần tiếp theo.
Rủi ro lạm phát
Trong những năm gần đây, tình trạng lạm phát tại thị trường Việt Nam ngày càng phổ biến và tăng nhanh chóng. Lạm phát ảnh hưởng đến tốc độ tăng của lãi suất, làm giảm sức mua trái phiếu và khiến trái chủ thu về lợi suất âm.
Khi chi phí sinh hoạt và lạm phát gia tăng nhanh hơn lãi suất đầu tư trái phiếu, sức mua của các nhà đầu tư giảm và thậm chí có thể thu về mức lợi suất âm. Ví dụ, nếu một nhà đầu tư trái phiếu có khả năng thu được lãi suất 2%, nhưng lạm phát tăng lên 4% sau khi họ đầu tư, thì lợi suất thực tế của nhà đầu tư chỉ còn là -2%.
Rủi ro tín dụng
Trái phiếu của Chính phủ thường được xem là có mức độ rủi ro thấp nhất, vì Chính phủ có khả năng thu thuế hoặc phát hành tiền để thanh toán cho trái chủ khi đáo hạn. Tuy nhiên, khi nhà đầu tư mua trái phiếu của các doanh nghiệp, mức độ an toàn không như vậy. Do đó, trái phiếu công ty có mức độ rủi ro cao hơn và phải trả lãi suất cao hơn cho nhà đầu tư.
Rủi ro thanh khoản
Thanh khoản là khả năng chuyển đổi tài sản thành tiền. Trong một số trường hợp, nhà đầu tư có thể gặp khó khăn khi bán trái phiếu doanh nghiệp của mình do thị trường của loại trái phiếu đó quá nhỏ, chỉ có vài người mua bán, dẫn đến biến động giá cả. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ suất lợi nhuận của trái chủ.
Lãi suất thấp trong khi phát hành trái phiếu có thể gây ra biến động giá lớn và ảnh hưởng xấu đến tổng lợi nhuận của trái chủ khi bán. Tương tự như cổ phiếu giao dịch trên thị trường thưa thớt, bạn có thể phải bán trái phiếu với mức giá thấp hơn nhiều so với dự tính.
Rủi ro xếp hạng
Nếu một công ty có xếp hạng tín dụng thấp hoặc có vấn đề về khả năng kinh doanh và trả nợ, ngân hàng hoặc tổ chức cho vay có thể tính lãi suất cao hơn cho các khoản vay sau này của công ty. Điều này có thể ảnh hưởng xấu đến khả năng đáp ứng các khoản nợ với các nhà đầu tư hiện tại của công ty và gây tổn thất cho các nhà đầu tư muốn bán trái phiếu.
Đầu tư vào trái phiếu có tính an toàn và có thể tạo ra dòng thu nhập ổn định cho các nhà đầu tư, nhưng đôi khi cũng mang đến những rủi ro nếu không đủ sáng suốt. Tuy nhiên, việc đầu tư vào trái phiếu sẽ dễ dàng hơn nếu nhà đầu tư đã nắm vững các kiến thức cơ bản về trái phiếu, nhận diện được các yếu tố thị trường quan trọng và có thể dự báo được các rủi ro có thể xảy ra để đầu tư đúng thời điểm và đúng vị trí.
Rủi ro khi chưa tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp
Một trong những rủi ro lớn nhất đối với nhà đầu tư trái phiếu là sở hữu trái phiếu của các doanh nghiệp khó khăn. Khá nhiều doanh nghiệp sau khi phát hành trái phiếu để huy động vốn đã phá sản sau một thời gian và không có khả năng trả lại cả vốn lẫn lãi cho các nhà đầu tư. Đây là rủi ro lớn nhất khi đầu tư vào trái phiếu mà không tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp.
Tuy nhiên, trong những trường hợp rủi ro khi doanh nghiệp giải thể hoặc phá sản, doanh nghiệp phải ưu tiên giải quyết nghĩa vụ đối với các nhà đầu tư trái phiếu trước tiên, sau đó mới đến các cổ đông và hội đồng quản trị.
Những điều cần nhà đầu tư cân nhắc khi mua trái phiếu doanh nghiệp
Với nhà đầu tư cá nhân, khi xem xét tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp, cần chú ý các vấn đề sau đây:
- Trái phiếu doanh nghiệp không phải là tiền gửi ngân hàng. Trái phiếu doanh nghiệp được doanh nghiệp phát hành với nguyên tắc tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm về khả năng thanh toán nợ. Do đó, việc mua trái phiếu doanh nghiệp mang rủi ro, đặc biệt khi doanh nghiệp không đảm bảo được khả năng thanh toán nợ gốc, lãi trái phiếu.
Trước khi tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhà đầu tư cá nhân cần tự đánh giá khả năng của mình để đối phó với rủi ro khi đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp, không nên mua trái phiếu chỉ vì lãi suất cao mà không tìm hiểu kỹ về tình hình tài chính của doanh nghiệp phát hành và các điều khoản của trái phiếu.
Nhà đầu tư cần cẩn trọng khi tham gia vào các hình thức chào mời đầu tư như ký kết 'Hợp đồng đầu tư trái phiếu' với các tổ chức như công ty chứng khoán, ngân hàng thương mại, hoặc các doanh nghiệp khác theo các thỏa thuận dân sự không được coi là chủ sở hữu trái phiếu, hoặc các hình thức đầu tư khác không rõ ràng theo quy định của pháp luật, vì có thể gây ra rủi ro mất tiền và không được bảo vệ bởi pháp luật.
