Buzz
Các thể loại văn học là các phân loại chính trong sáng tác văn chương.
Những thể loại văn học cơ bản bao gồm (theo thứ tự gần nhất về thời gian) sử thi, bi kịch, hài kịch và văn bản phi hư cấu. Tất cả các thể loại này có thể được viết dưới dạng văn xuôi hoặc thơ. Bên cạnh đó, các thể loại như châm biếm, ngụ ngôn hoặc mục vụ có thể xuất hiện trong bất kỳ thể loại nào nêu trên, không chỉ là một thể loại riêng biệt mà còn là sự kết hợp của nhiều thể loại. Cuối cùng, các thể loại này được xác định bởi bối cảnh văn hóa của thời đại mà chúng được sáng tác.
Các thể loại không nên bị nhầm lẫn với phân loại theo độ tuổi, mà trong đó văn học có thể được phân loại cho người lớn, thanh thiếu niên hoặc trẻ em. Chúng cũng khác với định dạng, chẳng hạn như tiểu thuyết đồ họa hoặc sách hình ảnh.
Các loại thể loại
Trong quá trình sáng tác, các nhà văn thường áp dụng nhiều phương pháp khác nhau để nắm bắt đời sống, phản ánh những quan điểm thẩm mỹ khác nhau đối với thực tại, và sử dụng các cách thức xây dựng nhân vật khác nhau. Những phương pháp này tương ứng với các hình thức nhận thức khác nhau của con người – có thể là sự chiêm nghiệm sâu sắc, phản ánh qua những biến cố liên tục, hoặc qua các xung đột,… Từ đó, các tác phẩm văn học luôn có sự thống nhất về các đề tài, cảm hứng, nhân vật, kết cấu và phong cách viết. Ví dụ: nhân vật trong kịch, kết cấu kịch và hành động kịch gắn liền với lối viết kịch; hoặc nhân vật trữ tình, kết cấu thơ trữ tình kết hợp với ngữ pháp và luật thơ. Các tác phẩm văn học có thể được phân loại thành từng nhóm theo các phương thức miêu tả và hình thức tổng thể của chúng. Đây là cơ sở khách quan cho sự tồn tại của thể loại văn học và là điểm khởi đầu để xây dựng nguyên tắc phân loại thể loại văn học.
Thể loại văn học phản ánh những xu hướng phát triển lâu dài và vĩnh cửu của văn học, đồng thời bảo tồn và làm mới những xu hướng này. Vì vậy, thể loại văn học luôn vừa mới mẻ, vừa truyền thống, vừa biến đổi, vừa ổn định.
Lý luận văn học dựa trên các yếu tố ổn định để phân loại tác phẩm văn học thành các loại và thể (hoặc thể loại, thể tài
Mỗi loại văn học bao gồm nhiều thể. Ví dụ: loại tự sự có tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện vừa, anh hùng ca, ngụ ngôn,… loại kịch có bi kịch, hài kịch, chính kịch,… Thể loại là cách tồn tại toàn diện của tác phẩm. Trong cùng một loại, các thể loại khác nhau có những đặc điểm rất riêng biệt. Ngoài các đặc trưng của loại, các thể còn khác nhau về phong cách viết (thơ và văn xuôi), kích thước (truyện dài, truyện ngắn,…), và nội dung cảm hứng (bi kịch, hài kịch, thơ trào phúng, thơ ca ngợi,…).
Một số nhà nghiên cứu còn đề xuất phân chia thể loại theo các loại đề tài và chủ đề, chẳng hạn như: thơ tình, thơ điền viên, truyện lịch sử, truyện tâm lý xã hội, truyện phong tục,… Điều này cho thấy thể loại văn học là sự kết hợp giữa nội dung và hình thức văn bản, cũng như phương pháp nắm bắt đời sống. Các thể loại văn học “là một phạm trù lịch sử. Chúng chỉ xuất hiện ở một giai đoạn phát triển cụ thể của văn học và sau đó có thể biến đổi và thay thế.” (D. Li-kha-chốp). Do đó, khi nghiên cứu các thể loại văn học, cần xem xét bối cảnh lịch sử và các sự biến đổi, thay thế của chúng.
Cũng như tranh có nhiều loại như phong cảnh, tĩnh vật, và chân dung, văn học cũng chia thành nhiều thể loại khác nhau. Những thể loại này thường chia sẻ các đặc điểm riêng biệt. Thể loại định nghĩa những tác phẩm dựa trên các quy ước cụ thể.
Thể loại thường được chia thành các phân thể nhỏ hơn. Trong văn học cổ điển Hy Lạp, có ba hình thức chính: thơ, kịch, và văn xuôi. Thơ có thể được phân chia thêm thành các loại trữ tình, sử thi, và kịch thơ. Lời bài hát bao gồm các hình thức thơ ngắn như bài hát, ode, ballad, elegy, và sonnet. Thơ kịch có thể bao gồm hài kịch, bi kịch, melodrama và các thể loại kết hợp như bi hài kịch.
Phân chia tiêu chuẩn của kịch thành bi kịch và hài kịch bắt nguồn từ kịch Hy Lạp. Các phân thể nhỏ hơn có thể tiếp tục được phân tích: hài kịch có nhiều phân thể riêng như hài kịch cư xử, hài kịch tình cảm, hài kịch khôi hài, và hài kịch châm biếm.
Các tiêu chí phân loại tác phẩm thành thể loại thường không đồng nhất và có thể thay đổi liên tục, thường là chủ đề của tranh luận giữa tác giả và nhà phê bình. Ví dụ, thuật ngữ tiểu thuyết, mặc dù định nghĩa là “văn học được tạo ra từ trí tưởng tượng, không mô tả thực tế dù có thể dựa trên câu chuyện hoặc tình huống có thật”, không áp dụng đồng đều cho tất cả các loại văn học giả tưởng, mà thường chỉ được sử dụng cho tiểu thuyết, truyện ngắn, và tiểu thuyết, không bao gồm truyện ngụ ngôn, và thường là văn bản văn xuôi.
Tiểu thuyết hư cấu kéo dài các câu chuyện, thường bao gồm nhiều yếu tố không hư cấu. Nó có thể kể lại một câu chuyện có thật nhưng với các nhân vật và tình tiết được thay đổi. Một dạng khác là bán hư cấu, liên quan đến các sự kiện giả tưởng nhưng có nhân vật nửa hư cấu, như Jerry Seinfeld.
Thể loại văn học có thể bị nhầm lẫn với các kỹ thuật văn học, nhưng dù chỉ được xác định một cách lỏng lẻo, chúng không phải là cùng một thứ; ví dụ như nhại lại, câu chuyện khung, tác phẩm viết hạn chế, và dòng ý thức.
