Các tiêu chuẩn để chẩn đoán viêm tụy cấp là gì?

1. Tổng quan về bệnh

Viêm tụy cấp xảy ra khi tụy (một cơ quan quan trọng trong hệ tiêu hóa) bị viêm nhiễm đột ngột. Tình trạng này thường bắt nguồn từ tắc nghẽn của tụy, làm cho các enzyme tiêu hóa mà tụy tiết ra bị tắc nghẽn và không thể di chuyển đến tá tràng và đổ vào ống tiêu hóa. Điều này gây tổn thương cho tụy, làm trở ngại quá trình tiêu hóa và có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm.

Viêm tụy cấp là tình trạng tụy bị viêm nhiễm đột ngột

Viêm tụy cấp thường bắt nguồn từ một số nguyên nhân. Chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh là vô cùng quan trọng để xác định hướng điều trị và phòng tránh bệnh tiếp theo. Dưới đây là một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này:

• Sỏi tụy là một trong những nguyên nhân phổ biến của viêm tụy cấp. Sỏi có thể hình thành trong ống tụy, gây tắc nghẽn lưu thông của enzyme, dẫn đến viêm nhiễm tụy.
• Nhiễm trùng cũng là một nguyên nhân phổ biến khi vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào tụy, gây kích thích và viêm nhiễm. Điều này có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm cả các nhiễm trùng trong hệ tiêu hóa.
• Chấn thương vùng bụng hoặc tụy có thể gây viêm tụy cấp. Những chấn thương này có thể xuất hiện do tai nạn giao thông, va đập mạnh vào vùng bụng, hoặc các sự cố gây tổn thương cho tụy.
• Việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu chất béo, chế biến, và đặc biệt là rượu có thể gây ra viêm tụy cấp. Rượu đặc biệt là một yếu tố rủi ro lớn, vì loại thực phẩm này không chỉ kích thích tụy mà còn tăng cường sự sản xuất enzyme, gây tác động xấu đến cơ quan này.

Rượu có thể là một yếu tố rủi ro tiềm ẩn gây ra viêm tụy cấp

Các tổn thương tụy, các bệnh lý máu, hoặc các ca phẫu thuật trên vùng bụng có thể tăng nguy cơ mắc bệnh.

Nếu trong gia đình có tiền sử về các vấn đề tụy, nguy cơ mắc viêm tụy cấp có thể tăng cao.

2. Dấu hiệu cảnh báo bệnh

Viêm tụy cấp thường xuất hiện đột ngột với những dấu hiệu đặc trưng sau đây:

• Một trong những triệu chứng chính của viêm tụy cấp là cơn đau tập trung ở phía trên và phía trái bụng. Đau xuất hiện một cách đột ngột và có thể lan ra hạ sườn và vùng hông trái. 
• Buồn nôn và nôn mửa thường là triệu chứng phổ biến khi mắc viêm tụy cấp. Bệnh nhân thường không giảm đau sau khi nôn, điều này có thể là dấu hiệu của sự kích thích và viêm nhiễm ở vùng tụy.
• Sốt có thể xuất hiện, đặc biệt khi có nhiễm trùng đường mật hoặc nếu viêm tụy cấp gặp biến chứng nhiễm trùng. 
• Màu nước tiểu có thể trở nên tối màu hoặc có màu đỏ do sự thay đổi trong hệ thống tiêu hóa.
• Viêm tụy cấp có thể ảnh hưởng đến huyết áp và nhịp tim, đặc biệt trong trường hợp sốc hoặc thiếu hụt nước và chất điện giải.
• Mệt mỏi, ăn uống kém hoặc không muốn ăn.

Sự tăng nhiệt độ cơ thể thường là biểu hiện của quá trình viêm nhiễm

Những triệu chứng này cần được theo dõi và đánh giá cẩn thận bởi các chuyên gia y tế để đưa ra chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị hiệu quả cho bệnh nhân.

3. Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp

Chẩn đoán viêm tụy cấp đòi hỏi sự kết hợp giữa tiền sử bệnh, khám lý do, kiểm tra lâm sàng, và các xét nghiệm hỗ trợ. Quá trình này cần được thực hiện nhanh chóng để đảm bảo bệnh nhân nhận được chăm sóc y tế ngay từ khi xuất hiện triệu chứng. Dưới đây là các bước và phương pháp thông thường được sử dụng để chẩn đoán viêm tụy cấp:

Lịch sử bệnh

Bác sĩ sẽ thăm hỏi kỹ lưỡng về các dấu hiệu, thời gian xuất hiện, mức độ đau, và các yếu tố làm tăng hoặc giảm nhẹ các triệu chứng (nếu có). Lịch sử bệnh cũng bao gồm thông tin về tiền sử bệnh gia đình, chế độ ăn uống và tiếp xúc với các yếu tố kích thích tụy.

Kiểm tra lâm sàng

Bác sĩ sẽ thực hiện kiểm tra lâm sàng để đánh giá vùng bụng, xác định vị trí và mức độ đau. Đối với viêm tụy cấp, đau thường tập trung ở vùng thượng vị và hạ sườn trái.

Xét nghiệm huyết học

Xét nghiệm máu là một công cụ quan trọng để đánh giá tình trạng của tụy. Đo lường enzyme tụy trong máu như amylase và lipase, 2 loại enzyme này có thể tăng cao đột ngột trong trường hợp viêm tụy cấp. Sự tăng cao của các chất này cung cấp thông tin về tổn thương của tụy.

Xét nghiệm hình ảnh

Các xét nghiệm hình ảnh như siêu âm và CT scan có thể được sử dụng để kiểm tra kích thước và trạng thái của tụy. Các biểu hiện như sưng, nhiễm trùng, hoặc sỏi tụy có thể được phát hiện thông qua các phương pháp này.

Xét nghiệm nước tiểu

Xét nghiệm nước tiểu có thể được thực hiện để đánh giá mức độ chất cặn trong nước tiểu, đặc biệt là nếu có màu đỏ hoặc các biểu hiện của chất cặn tụy.

Sau khi áp dụng những phương pháp chẩn đoán đã nêu trên, viêm tụy cấp được xác định khi có ít nhất 2/3 tiêu chuẩn chẩn đoán viêm tụy cấp sau:

• Bệnh nhân báo cáo đau ở vùng bụng với đặc điểm của viêm tụy cấp.
• Mức độ amylase và/hoặc lipase trong máu tăng cao hơn 3 lần so với giới hạn bình thường - một chỉ số quan trọng trong chẩn đoán viêm tụy cấp.
• Kết quả của các phương pháp hình ảnh như siêu âm, CT scan, hoặc MRI bụng phải cho thấy các dấu hiệu của viêm tụy cấp. 

Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, tập trung ở vùng trên và dưới sườn trái

Phát hiện sớm các dấu hiệu để kiểm tra, chẩn đoán viêm tụy cấp sẽ cải thiện cơ hội phục hồi cho bệnh nhân. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào liên quan đến viêm tụy cấp như đã nêu trên, hãy đến phòng khám Chuyên khoa Tiêu hóa tại Bệnh viện, Trung tâm y tế thuộc Hệ thống Y tế Mytour gần bạn nhất, để được bác sĩ chuyên khoa có nhiều kinh nghiệm thăm khám, tiến hành các xét nghiệm chẩn đoán và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp.