Cách để Tôi Phát Triển Trí Tuệ?

Dịch từ bài viết “Cách Nuôi Dưỡng Trí Tuệ” trên blog cá nhân của Mark Manson.

Khi nói về tiến hóa, nhiều người cho rằng đó là một trường hợp “thắng hoặc thua”. Ví dụ, vịt mỏ lớn có thể chứa nhiều thức ăn hơn so với vịt mỏ nhỏ. Do đó, vịt mỏ lớn sẽ sống và sinh sản tốt hơn để duy trì dòng dõi, trong khi vịt mỏ nhỏ sẽ dần tiêu diệt. Đây là cách chúng ta thường được giáo dục về tiến hóa từ thời còn đi học.

Tuy nhiên, quá trình tiến hóa không đơn giản như vậy. Ví dụ, một loài vịt có thể có tính cách hiền hoặc hung dữ, tỷ lệ tiến hóa tối ưu cho loài này có thể là 40% hung dữ và 60% hiền lành. Tập trung quá nhiều vào một trong hai đặc điểm này đều không tốt cho sự đa dạng và tồn tại của loài vịt này.

Trong lĩnh vực sinh học, hiện tượng này được gọi là “Chiến Lược Tiến Hóa Ổn Định” và tồn tại ở mọi loài trên Trái Đất. Nếu có quá nhiều vịt hung dữ, chúng sẽ tự tiêu diệt; ngược lại, nếu quá nhiều vịt hiền lành, chúng sẽ trở thành mục tiêu săn mồi. Sự cân bằng của cả hai đặc điểm này tạo ra sự đa dạng trong quần thể, giúp loài vật tồn tại và phát triển.

Trong xã hội, việc có sự đa dạng là quan trọng.

Cần sự kết hợp giữa tư duy logic và sáng tạo, nghiêm túc và thoải mái, sôi nổi và trầm tính.

Tại sao cần “mọi loại trí tuệ” trong xã hội?

Bởi vì sự đa dạng giúp xã hội trở nên dân chủ hơn, không ngăn cản mà thúc đẩy sự phát triển.

Sự đa dạng không chỉ trong văn hóa mà còn trong tính cách, sở thích của mỗi người.

Chế độ độc tài thất bại vì ngăn chặn sự đa dạng, khiến xã hội trở nên cứng nhắc và mong manh.

Cái giá của sự đa dạng là căng thẳng và mâu thuẫn nhưng cũng là điều tất yếu.

Sự khác biệt tạo ra mâu thuẫn nhưng cũng làm cho xã hội đa dạng và phát triển.

Dân chủ yêu cầu sự bất mãn, đó là điều không thể thiếu.

Đa dạng không chỉ trong xã hội mà còn trong từng cá nhân, và trí khôn giúp quản trị tốt những tính cách đối lập trong chúng ta.

Trí khôn phát triển từ sự mâu thuẫn nội tâm

Mâu thuẫn giữa các cá thể có lợi cho tiến hóa và phát triển của xã hội.

Tiếp xúc với nhiều quan điểm sống giúp phát triển bản thân, mặc dù có thể gây căng thẳng tâm lý.

Mâu thuẫn nội tâm giữa việc giúp đỡ và tự bảo vệ là điều bình thường.

Có những suy nghĩ mâu thuẫn trong bạn. Bạn muốn giúp đỡ nhưng cũng sợ nguy hiểm và cảm thấy phẫn nộ với chính quyền.

Mâu thuẫn nội tâm khiến bạn cảm thấy mất phương hướng.

Có 2 cách để giải quyết. Một là bảo thủ và kiên quyết với quan điểm của mình, hai là chấp nhận sự mâu thuẫn và đánh giá kỹ lưỡng mọi lựa chọn.

Làm thế nào để có trí khôn? Đó là khi bạn có thể đối mặt với mâu thuẫn nhưng vẫn hành động có tính toán.

Trí khôn là khi bạn có thể giải quyết mâu thuẫn nội tâm và hành động có tính toán.

Có nhiều lựa chọn, và quan trọng là bạn hiểu rõ hậu quả của từng lựa chọn để có quyết định tốt nhất.

Trái với trí thông minh là sự cuồng tín (fanaticism). Cuồng tín vào một quan điểm có thể mang lại niềm tin và giảm bớt lo lắng, đặc biệt là ở giai đoạn ban đầu. Tuy nhiên, cuồng tín thực chất không khác gì một chế độ độc tài, nơi mà một quan điểm bị đẩy quá mức để loại bỏ mọi quan điểm mâu thuẫn khỏi tâm trí của chúng ta.

Thực tế là cố gắng loại bỏ mâu thuẫn nội tâm, bạn càng dễ bị tổn thương từ những mâu thuẫn bên ngoài. Vì vậy, mục tiêu cuối cùng là học cách sống hòa hợp với chúng.

Như bất kỳ cảm xúc tiêu cực nào khác, bạn không thể loại bỏ hoàn toàn sự lo âu hay nghi ngờ, nhưng chỉ có thể cho chúng đến và đi. Bạn cũng không thể hoàn toàn tự tin với mọi thứ bạn làm, thay vào đó hãy học cách thoải mái với việc không biết mình đang làm gì. Khi đó, bạn sẽ khuyến khích một “chiến lược tiến hóa ổn định” trong tâm trí, từ đó phát triển trí thông minh trong cuộc sống.