Lác mắt hay lé mắt là một bệnh lý về mắt phổ biến, tác động đến khả năng nhìn và thẩm mỹ của người mắc. Có nhiều cách giúp chữa mắt lác cho người lớn, trong đó có việc thực hiện các bài tập tại nhà. Hãy cùng tìm hiểu cách chữa mắt lác ở người lớn tại nhà như thế nào?

Lác mắt (Strabismus) là tình trạng mắt không nhìn cùng một điểm vào cùng một thời điểm. Nó có thể biểu hiện như mắt trôi vào trong (Esotropia), ra ngoài (Exotropia), hướng lên trên (Hypertropia) hoặc hướng xuống (Hypotropia).

Lác mắt thường xuất hiện ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ do yếu tố di truyền hoặc vấn đề phát triển cơ thể, thường bắt đầu trước 6 tuổi. Nguyên nhân chủ yếu ở trẻ em là do yếu tố di truyền giữa não, cơ và dây thần kinh mắt. Người lớn mắc lác mắt có thể liên quan đến các vấn đề như đột quỵ, chấn thương đầu, hoặc đái tháo đường. Tình trạng này, nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, có thể dẫn đến nhìn đôi, thiếu nhận thức chiều sâu và thậm chí mất thị lực.

Bệnh lác mắt có thể xuất phát từ các nguyên nhân sau:

• Lác mắt do yếu tố di truyền.
• Đục thuỷ tinh thể, bệnh lý đáy mắt, cận thị nặng kèm theo.
• Là dấu hiệu của tật viễn thị nặng.
• Là biểu hiện của một số bệnh tật, chẳng hạn như khối u.
• Có vấn đề với cơ và dây thần kinh kiểm soát mắt.
• Chấn thương đầu hoặc đột quỵ.
• Các bệnh lý khác như tăng huyết áp, đái tháo đường, bệnh tuyến giáp...

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh lác bao gồm:

• Một mắt bình thường và một mắt chỉnh hướng sai (quay ra ngoài hoặc vào trong, lên hoặc xuống)
• Một mắt di chuyển hoặc chuyển động trong khi mắt còn lại đứng yên.
• Nheo một mắt.
• Nháy mắt thường xuyên, đặc biệt là khi có ánh sáng.
• Thường xuyên dụi một hoặc cả hai mắt.
• Để nhìn rõ một thứ gì đó thường phải nghiêng hoặc quay đầu.
• Nhìn đôi
• Phân chia tầm nhìn (nhìn thấy một hình ảnh thông thường cộng với một nửa hoặc một phần của hình ảnh đó)
• Nhìn thấy hình ảnh tĩnh trong trạng thái không ổn định hoặc bị chuyển động.
• Mệt mỏi hoặc căng thẳng, mỏi mắt thường xuyên.
• Đau đầu.
• Nhận thức chiều sâu của môi trường xung quanh kém.
• Khó tập trung liên tục.

Hiện nay, có nhiều phương pháp giúp điều trị mắt lác, từ đeo kính, sử dụng miếng dán mắt đến phẫu thuật và bài tập cho mắt tại nhà. Con người có 6 cơ kiểm soát đôi mắt, cần hoạt động đồng bộ để đảm bảo cả hai mắt nhìn vào cùng một vị trí. Khi mắt bị lác, những cơ này không làm việc nhóm.

Bác sĩ nhãn khoa có thể gợi ý bài tập mắt để cải thiện sự kiểm soát và phối hợp giữa não và mắt, giúp mắt tập trung chính xác. Một số bài tập này có thể thực hiện tại nhà. Dưới đây là các bài tập hỗ trợ điều trị mắt lác ở người lớn có thể thực hiện tại nhà:

Bài tập nhìn bút chì

• Giữ một cây bút chì cách mặt một khoảng bằng cánh tay.
• Tập trung mắt vào đầu bút chì.
• Từ từ di chuyển nó đến gần mũi.
• Theo dõi nó bằng mắt cho đến khi bạn không thể nhìn thấy nó rõ ràng nữa.
• Di chuyển bút chì ra xa bằng cánh tay và lặp lại vài lần.

Bài tập Trombone

• Giống như bài tập bằng bút chì, bài tập này là cầm một vật nhỏ cách mặt một khoảng bằng cánh tay.
• Lấy tay che mắt không bị lác.
• Giữ đối tượng ở vị trí mà mắt lác thường hướng vào.
• Giữ đầu luôn hướng thẳng về phía trước.
• Tập trung vào vật bằng mắt bị lác và di chuyển vật cho đến khi mắt nhìn thẳng vào đối tượng. Giữ vật trong tâm điểm.
• Lặp lại động tác này tối đa 20 lần, thay đổi tốc độ và khoảng cách của vật thể.

Chuỗi Brock

• Trượt ba hạt màu khác nhau với khoảng cách bằng nhau lên một sợi dây dài khoảng 1,5 mét.
• Buộc một đầu dây vào vật cố định, chẳng hạn như bàn, tay vịn hoặc núm tủ. Giữ chặt đầu còn lại lên mũi để dây được căng.
• Tập trung vào hạt gần nhất cho đến khi nó là một đối tượng duy nhất tại điểm gần nhất của một chữ V nơi các dây gặp nhau.
• Khi đã nhìn thấy hạt đầu tiên, hãy chuyển trọng tâm sang hạt chính giữa cho đến khi nó là đối tượng duy nhất tại đường chéo X nơi các dây gặp nhau.
• Khi hạt ở giữa đã được lấy nét, hãy chuyển hướng nhìn đến hạt xa nhất. Nó phải là đối tượng duy nhất của một chữ V lộn ngược nơi hình ảnh hai sợi dây ghép lại.
• Khi có thể tập trung đúng vào cả ba hạt, hãy di chuyển chúng trên dây và thực hiện lại bài tập.

Tập với Barrel card (Thẻ thùng)

• Dùng mực đỏ vẽ 3 hình thùng liên tiếp lên một tấm thẻ. Một cái có kích thước lớn nhất, cái ở giữa vừa và cái còn lại nhỏ nhất
• Lật thẻ. Vẽ các thùng ở phía đối diện bằng mực xanh.
• Giữ thẻ dựa vào mũi với các thùng lớn nhất gần mắt nhất và các thùng nhỏ nhất xa mũi nhất.
• Tập trung vào các thùng cho đến khi chúng hợp nhất thành một. Các thùng còn lại vẫn sẽ xuất hiện thành đôi.
• Giữ sự tập trung trong khoảng năm giây.
• Lặp lại bài tập với thùng có kích thước vừa và nhỏ.

Bài tập Gương xoay

• Đứng quay về phía gương, mở chân sao cho giữ thăng bằng khi quay.
• Đậy mắt khỏe và nhìn thẳng về phía trước với mắt lác.
• Xoay phần trên cơ thể về phía mắt lác (ví dụ, nếu mắt trái bị lác, hãy xoay sang trái để nhìn ra phía sau).
• Chuyển động mắt lác cho đến khi có thể nhìn thấy mắt mình trong gương. Sau đó quay trở lại vị trí ban đầu.
• Lặp lại quá trình này tối đa 6 lần, sau đó che mắt lác và lặp lại bài tập bằng mắt khoẻ.

Bài tập Uốn cong bên

• Đứng với hai chân rộng bằng vai.
• Nâng hai tay thẳng ra ngoài, cao ngang vai.
• Quay đầu và mắt lác để nhìn xem bàn tay nào ngược hướng với điểm mắt lác (ví dụ, nếu nó chỉ sang trái, hãy nhìn về phía tay phải).
• Cúi người xuống phía bên kia sao cho tay đang nhìn hướng lên trần nhà và tay kia hướng xuống sàn nhà.
• Từ từ trở lại tư thế ban đầu.
• Lặp lại bài tập nhìn tay kia và uốn cong theo hướng khác.

Nếu việc tập luyện mắt không đủ để khắc phục lác ở người lớn và trẻ em, bác sĩ có thể đề xuất phẫu thuật để điều chỉnh cơ xung quanh mắt và đưa mắt về vị trí thẳng hàng. Một số trường hợp lác có thể được chữa trị bằng thuốc nhỏ mắt để tạm thời làm mờ mắt khỏe để tăng cường sức mạnh cho mắt còn lại.

Cũng có những trường hợp nên áp dụng một loại thuốc làm yếu cơ mắt trong thời gian ngắn. Bác sĩ sẽ tiêm thuốc vào cơ mắt khỏe hơn, giúp giảm lực kéo của chúng lên mắt và tăng cường sức mạnh cho những cơ yếu hơn. Hiệu quả sẽ biến mất sau vài tháng và mắt sẽ trở nên thẳng hàng hơn.

Những người mắc lác có thể gặp khó khăn trong việc nhận thức sâu rộng và nhìn trong không gian ba chiều do mắt không thể tập trung vào cùng một đối tượng. Trong trường hợp này, các chương trình máy tính sử dụng thực tế ảo và trò chơi điện tử có thể giúp khắc phục. Đây là kỹ thuật phân kỳ và bác sĩ sẽ tùy chỉnh chúng cho bạn. Tuy nhiên, phương pháp này thường được thực hiện tại bệnh viện và cần được bác sĩ giám sát và đánh giá trực tiếp.

Có thể thấy, tình trạng mắt lác ảnh hưởng đến khả năng hoạt động hàng ngày và thẩm mỹ của người bệnh, đặc biệt là ở người trưởng thành. Các bài tập chữa lác mắt tại nhà cho người lớn có thể hỗ trợ một phần trong quá trình điều trị. Tuy nhiên, khi phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, bệnh nhân cũng như người thân cần thăm bác sĩ và được tư vấn bởi các chuyên gia mắt.

• Bị cận thị không đeo kính có sao không?
• Bị cận nặng nhất là bao nhiêu độ?
• Tổng quan về các phương pháp cấy ghép giác mạc