Buzz
1. Vị trí và chức năng của gan
Gan có màu đỏ sậm. Vị trí của gan là ở dưới cơ hoành và nằm ở bên phải ổ bụng. Gan nặng từ 1,4 đến 1,6kg, nhưng nếu tính cả lượng máu gan chứa thì trọng lượng của nó có thể từ 2,3 đến 2,4kg. Trung bình, gan có chiều dài khoảng 28cm, chiều rộng trước sau khoảng 20cm và chiều cao khoảng 8cm.
Bức tranh về mặt hoành của gan
Gan đảm nhận nhiều nhiệm vụ quan trọng bao gồm:
- Là nơi dự trữ protein, glycogen, lipid, sắt, và các loại vitamin. Gan cũng lưu trữ sắt từ hemoglobin để tạo ra các tế bào hồng cầu mới.
- Chức năng chuyển hóa thức ăn thành những chất cần thiết, đảm bảo sự sống và sự phát triển của cơ thể.
- Chuyển hóa carbohydrate để duy trì mức đường máu ổn định.
- Chuyển đổi chất béo để cung cấp năng lượng cho cơ thể.
- Chuyển đổi protein với mục đích phá vỡ protein để tiêu hóa.
- Chức năng tổng hợp của gan:
+ Tổng hợp protein: Các tế bào gan đảm nhận nhiệm vụ sản xuất khoảng 50% lượng protein trong cơ thể. Do đó, gan có khả năng tái tạo rất cao. Khi gan bị cắt bỏ, nó có thể tự phục hồi.
+ Tổng hợp các yếu tố trong quá trình đông máu.
+ Tổng hợp angiotensinogen để duy trì áp lực huyết áp ổn định.
+ Tổng hợp albumin, giữ áp lực máu và ngăn ngừa rò rỉ máu.
- Gan sản xuất mật: Trung bình, gan sản xuất khoảng 0,5 lít mật mỗi ngày. Mật giúp ruột non phân giải và hấp thụ chất béo cũng như vitamin. Mật có màu xanh với thành phần chính bao gồm muối mật, sắc tố mật, bilirubin, cholesterol, các chất điện giải và nước.
- Các chức năng khác: Ngoài các chức năng đã nêu, gan còn thực hiện nhiều nhiệm vụ quan trọng khác trong cơ thể bao gồm:
+ Lọc và loại bỏ chất độc hại khỏi cơ thể, như một số loại hormone, thuốc hoặc chất độc trong rượu.
+ Chuyển hóa thành phần trong thuốc giúp chúng có hiệu quả nhanh chóng đối với cơ thể.
+ Gan chính là nơi tạo hồng cầu chính của thai nhi trong 3 tháng đầu tiên của thai kỳ. Sau đó, nhiệm vụ này được thực hiện bởi tủy xương.
+ Gan cũng đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp ngăn chặn các tác nhân gây bệnh xâm nhập vào gan.
+ Đảm bảo sự cân bằng hormone trong cơ thể.
2. Phân loại các cách gan hoạt động như thế nào?
Có nhiều cách để phân chia thùy gan hoặc phân thùy gan, ví dụ như sau:
Hình ảnh của bề mặt của gan
- Phân loại thùy gan theo các điểm giải phẫu:
+ Phần trên của gan được chia thành 2 thùy là thùy bên phải và bên trái.
+ Phần dưới của gan được phân thành 4 thùy bao gồm: Thùy bên phải, thùy bên trái, thùy vuông và thùy đuôi.
- Phân chia thùy gan dựa trên hệ thống tĩnh mạch gan theo Goldsmith và Woodburne:
+ Tĩnh mạch trên gan giữa được chia thành 2 phần, gồm một phần ở bên phải và một phần ở bên trái.
+ Tĩnh mạch trên gan phải chia gan thành 2 phần thùy là phần trước và phần sau.
+ Tĩnh mạch trên gan trái chia gan thành 2 phần thùy là phần giữa và phần bên.
+ Thùy đuôi độc lập.
Phân chia thùy gan theo Couinaud
- Phân thùy gan theo Couinaud: Gan sẽ được chia thành 8 hạ phân thùy. Trong đó:
+ Các nhánh tĩnh mạch gan sẽ chia ra thành thùy gan phải và thùy gan trái.
+ 5 phân thùy gồm đuôi, bên, giữa, trước và sau.
- Phân chia thuỳ gan theo Giáo Sư Tôn thất Tùng:
Gan bao gồm 2 thùy trái và phải, cùng với đó là 5 phân thuỳ (trước, sau, giữa, bên và lưng). Trong đó, phân thuỳ lưng là thuỳ đuôi hay chính là hạ phân thuỳ I. Gan gồm có 6 hạ phân thuỳ. Đó là II, III, V, VI, VII, VIII và phân thùy giữa chính là phân thùy IV, hay cũng có thể gọi là thùy vuông. So với cách phân thùy gan của Couinaud, cách phân chia thùy gan của GS. Tôn Thất Tùng mang tính ứng dụng cao hơn trong phẫu thuật cắt gan.
Có thể nói rằng, việc phân thùy gan chính là yếu tố quan trọng để giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh và đưa ra các phác đồ điều trị gan hiệu quả.
3. Những mẹo nhỏ giúp bạn bảo vệ lá gan
Để bảo vệ sức khỏe gan, bạn có thể thực hiện những biện pháp sau:
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì là nguyên nhân hàng đầu gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Vì vậy, duy trì trọng lượng cơ thể ở mức hợp lý là quan trọng để bảo vệ sức khỏe gan và giảm nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Nếu bạn đang gặp vấn đề về cân nặng, đặc biệt là thừa cân hoặc béo phì, hãy giảm cân một cách khoa học và lành mạnh.
Ăn uống lành mạnh để bảo vệ sức khỏe gan
- Chế độ ăn cân đối, bổ sung đủ dinh dưỡng: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, vitamin và chất béo không no từ dầu thực vật. Hạn chế tiêu thụ carbohydrat đã qua xử lý, đường, thịt đỏ,... Đồng thời, đảm bảo uống đủ nước để hỗ trợ quá trình chuyển hóa và loại độc tố của cơ thể.
- Thực hiện thường xuyên bài tập thể dục để cải thiện sức khỏe và ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ.
- Tránh tiếp xúc với các chất độc hại và hạn chế tiêu thụ thực phẩm nấm mốc hoặc thực phẩm đã qua chế biến ở nhiệt độ cao.
- Giảm thiểu việc uống bia rượu.
- Không chia sẻ đồ dùng cá nhân với người khác để ngăn chặn lây lan virus, đặc biệt là virus viêm gan B và C.
- Thực hiện quan hệ tình dục an toàn và có ý thức về sức khỏe.
- Thường xuyên vệ sinh tay để ngăn ngừa lây nhiễm bệnh, đặc biệt là đề phòng nguy cơ lây nhiễm virus gây viêm gan.
- Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn của bác sĩ để tránh gây ra những tổn thương nghiêm trọng cho gan.
- Tiêm phòng phòng tránh viêm gan.
- Thực hiện kiểm tra sức khoẻ định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường về gan để có biện pháp xử lý kịp thời, giảm nguy cơ biến chứng.
