Buzz
Rối loạn nhân cách phân ly (DID), trước đây được biết đến với tên gọi rối loạn đa nhân cách, là một trạng thái rối loạn nhận thức khi người bệnh trải qua ít nhất hai trạng thái cá tính riêng biệt. DID thường xuất phát từ những trải nghiệm traumatising trong thời thơ ấu. Chứng bệnh này gây khó khăn và hiểu lầm cho người bệnh và cả những người xung quanh. Nếu bạn nghi ngờ mình mắc DID, hãy tham khảo ý kiến chuyên gia, nhận biết các triệu chứng và dấu hiệu, hiểu rõ về DID, và đánh bại những hiểu lầm thông thường về bệnh rối loạn nhân cách phân ly.
Bước
Phân biệt các Triệu chứng
Thăm Dò Ý thức về Bản Thân. Người mắc DID thường trải qua nhiều trạng thái cá nhân khác nhau. Các trạng thái này là một phần của bản thân họ, nhưng được thể hiện một cách rời rạc, và trong những thời kỳ này, họ có thể không nhớ mọi chi tiết. Những biến đổi trong tính cách có thể làm xao lạc ý thức về bản thân của họ.
- Chú ý đến sự “chuyển đổi” trong cá nhân/ trạng thái. Khái niệm “chuyển đổi” chỉ đơn giản là sự chuyển đổi từ một cá nhân/ trạng thái này sang cá nhân/ trạng thái khác. Sự chuyển đổi của người mắc DID có thể xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài. Họ có thể chuyển đổi giữa các trạng thái này trong thời gian ngắn, từ vài giây đến vài giờ, và trong mỗi giai đoạn, cá nhân hay trạng thái thay thế có thể có những biểu hiện khác nhau mà người ngoài có thể nhận biết:
- Thay đổi giọng điệu/âm sắc khi nói.
- Bày tỏ sự đối lập trong cử chỉ hoặc tư thế cơ thể.
- Thay đổi cơ bản trong thái độ hoặc trạng thái vận động.
- Thay đổi trong khuôn mặt hoặc cách thể hiện tình cảm.
- Thay đổi trong cách suy nghĩ hoặc nói chuyện không có lý do cụ thể hoặc dấu hiệu cảnh báo nào đó.
- Đối với trẻ em, việc tưởng tượng và chơi với những người bạn không nhất thiết phản ánh chứng rối loạn đa nhân cách.
Nhận Diện Sự Biến Đổi Đột Ngột trong Cảm Xúc và Hành Vi. Người mắc DID thường thể hiện những biến đổi đáng chú ý trong cảm xúc (có thể quan sát được), hành vi, ý thức, ký ức, cảm nhận, tư duy (ý nghĩ), và chức năng cảm giác - vận động.
- Người DID đôi khi có thể đột ngột chuyển đổi chủ đề hoặc lối tư duy hoàn toàn. Họ cũng có thể thể hiện sự thiếu tập trung kéo dài, đôi khi chú ý vào nói chuyện, và đôi khi không.
Phát Hiện Những Vấn Đề về Trí Nhớ. Người mắc DID thường đối mặt với vấn đề nghiêm trọng về trí nhớ, bao gồm khả năng khó nhớ các sự kiện hàng ngày, thông tin cá nhân quan trọng hoặc những biến cố gây sốc.
- Các vấn đề về trí nhớ liên quan đến DID không giống như việc quên thông tin hàng ngày. Mất chìa khóa hoặc quên địa điểm đậu xe không phải là vấn đề lớn. Ngược lại, người DID có thể trải qua khoảng trống trong ký ức, thậm chí không nhớ được một số tình huống gần đây.
Đánh Giá Mức Độ Suy Sụp. Bạn chỉ được chẩn đoán mắc DID nếu các triệu chứng tạo ra tác động lớn đến cuộc sống xã hội, sự nghiệp hoặc các hoạt động hàng ngày của bạn.
- Triệu chứng (trạng thái khác nhau, vấn đề trí nhớ) có tạo ra đau khổ đáng kể không?
- Bạn có gặp khó khăn trong việc tham gia vào các hoạt động học tập, công việc hoặc sinh hoạt hàng ngày vì triệu chứng không?
- Các triệu chứng có tạo ra khó khăn trong quan hệ bạn bè và giao tiếp với người khác không?
Chấp Nhận Đánh Giá
Thăm Chuyên Gia Tâm Lý. Cách duy nhất để xác định liệu bạn mắc DID hay không là tham khảo ý kiến của chuyên gia tâm lý. Người mắc DID thường không nhớ được khi họ trải qua một trạng thái tính cách nào đó. Do đó, tự chẩn đoán rất khó khăn.
- Không nên tự chẩn đoán. Hãy đến với chuyên gia tâm lý để có đánh giá chính xác. Chỉ có chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ tâm thần mới có thể chẩn đoán bệnh này.
- Tìm kiếm chuyên gia tâm lý hoặc chuyên gia trị liệu chuyên sâu về đánh giá và điều trị DID.
- Nếu được chẩn đoán mắc DID, bạn có thể xem xét việc sử dụng thuốc điều trị, theo sự hướng dẫn của chuyên gia tâm lý, hoặc bác sĩ tâm thần.
Lời khuyên về Sức khỏe Người mắc DID đôi khi gặp vấn đề về trí nhớ và sự hứng thú do các vấn đề y tế khác nhau. Việc loại trừ các nguyên nhân y tế là quan trọng, đặc biệt là nếu bạn đang sử dụng chất kích thích. Mất trí nhớ do uống rượu hoặc nhiễm độc không phải là biểu hiện của DID.
- Liên hệ với bác sĩ nếu bạn trải qua cơn co giật. Đây là một vấn đề y tế khác và không liên quan trực tiếp đến DID.
Thời Gian và Kiên Nhẫn Chẩn đoán DID mất thời gian và bạn cần kiên nhẫn. Đôi khi, người mắc DID bị chẩn đoán nhầm lẫn với các vấn đề tâm thần khác như trầm cảm, stress sau chấn thương, rối loạn ăn uống, rối loạn giấc ngủ, rối loạn hoảng sợ hoặc rối loạn do lạm dụng chất. Sự phức tạp này làm cho việc chẩn đoán chính xác trở nên khó khăn.
- Không nên kỳ vọng chẩn đoán ngay sau buổi hẹn đầu tiên với chuyên gia sức khỏe tâm thần. Quá trình đánh giá đòi hỏi nhiều buổi.
- Hãy chia sẻ lo ngại về việc có thể mắc DID với bác sĩ. Điều này giúp quá trình đặt chẩn đoán diễn ra hiệu quả hơn, vì chuyên gia có thể đặt ra các câu hỏi và quan sát hành vi theo hướng chính xác.
- Trung thực khi mô tả trải nghiệm của bạn. Thông tin chi tiết hơn sẽ giúp chẩn đoán chính xác hơn.
Nhận Diện Dấu Hiệu
Quan Sát Dấu Hiệu và Triệu Chứng Có nhiều triệu chứng liên quan mà người mắc DID có thể thể hiện. Mặc dù không phải tất cả đều dùng để chẩn đoán DID, nhưng nhiều triệu chứng có thể liên quan chặt chẽ đến căn bệnh.
- Đặt ra danh sách chi tiết về mọi triệu chứng bạn trải qua. Mang theo danh sách này khi bạn đến gặp chuyên gia tâm lý giúp chẩn đoán.
Nhớ Về Quá Khứ Chứng DID thường xuất phát từ những năm tháng dài bị lạm dụng. Không giống như những cảnh trong phim như 'Trò chơi trốn tìm', DID thường phát triển từ sự lạm dụng liên tục. Những người trải qua nhiều năm lạm dụng về tình cảm, thể chất hoặc tình dục thường phát triển DID như một cơ chế tự vệ.
- Một sự kiện lạm dụng (hoặc một vài sự kiện không liên quan) không đủ để tạo ra DID.
- Triệu chứng có thể bắt đầu từ thời thơ ấu nhưng thường không được chẩn đoán cho đến khi vào độ tuổi trưởng thành.
Quan Sát Hiện Tượng “Thời Gian Mất” Thuật ngữ này mô tả việc đột ngột nhận ra môi trường xung quanh và quên hết về thời gian gần đây. Ghi chép về vấn đề trí nhớ có thể giúp xác định các tác nhân kích thích gây ra giai đoạn phân ly.
- Kiểm tra ngày giờ, ghi chú về vị trí và sự kiện cuối cùng bạn nhớ. Chia sẻ với chuyên gia tâm lý để được đánh giá nếu cần.
Phân Biệt Sự Phân Ly Sự phân ly là cảm giác tách khỏi cơ thể, trải nghiệm, cảm giác hoặc ký ức của bản thân. Người mắc DID có thể trải qua tình trạng này thường xuyên, như họ đang 'sống trong mộng du' và quan sát cơ thể từ bên ngoài.
Hiểu về Bệnh DID
Tìm Hiểu về Tiêu Chuẩn Chẩn Đoán Cảm hiểu về tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh DID giúp bạn xác định liệu nên đánh giá của chuyên gia tâm lý hay không. DSM-5, công cụ chủ yếu trong tâm lý học, quy định năm tiêu chuẩn cần đáp ứng để chẩn đoán DID. Tất cả cần được kiểm chứng lại trước khi chẩn đoán.
- Có từ hai trạng thái tính cách trở lên theo quy tắc văn hóa xã hội.
- Vấn đề về trí nhớ lặp lại, có khoảng trống ký ức, làm mất thông tin cá nhân hoặc các biến cố quan trọng.
- Xáo trộn lớn trong hoạt động hằng ngày, quan hệ với người khác, học tập, làm việc.
- Xáo trộn không phải là một phần của nghi thức văn hóa hoặc tôn giáo.
- Các triệu chứng không do lạm dụng chất hoặc bệnh tật gây ra.
Hiểu rằng DID là Phổ Biến Mặc dù trước đây được xem là hiếm, DID thực sự phổ biến, ước tính từ 1-3% dân số. Mức độ nghiêm trọng có thể khác nhau, nhưng điều này chỉ ra rằng bệnh không còn là hiện tượng quá lạ lẫm.
Chú ý Rằng DID Phổ Biến Hơn Ở Nữ Có thể là do yếu tố xã hội hoặc rủi ro lạm dụng cao hơn, nữ giới mắc bệnh DID nhiều hơn nam giới, thường gấp nhiều lần từ ba đến chín lần. Họ thường biểu hiện nhiều trạng thái/tính cách hơn, trung bình là 15+, so với nam giới là 8+.
Xóa Bỏ Câu Chuyện Hoang Đường
Chứng Rối Loạn Nhân Cách Phân Ly Là Thực Sự Mặc dù có tranh cãi, chứng bệnh DID là thực sự có thật. Các chuyên gia và nhà khoa học đồng lòng với điều này, không giống như những biểu hiện cực đoan trong phim và truyền hình.
- Chứng DID không xuất hiện đột ngột và mãnh liệt như trong các tác phẩm giả tưởng.
- Không có xu hướng bạo lực hoặc thú tính.
Chuyên Gia Tâm Lý Không Gây Ký Ức Sai Lầm Người DID hiếm khi quên mọi ngược đãi mà họ trải qua, thậm chí khi ở trong trạng thái thôi miên. Chuyên gia tâm lý có kinh nghiệm sẽ tránh những câu hỏi dẫn dắt, giúp bệnh nhân giữ ký ức đúng đắn. Sử dụng liệu pháp điều trị là một phương pháp an toàn và hiệu quả.
- Những ký ức sai lầm hiếm khi xuất hiện với chuyên gia có kinh nghiệm.
- Liệu pháp đã cho thấy hiệu quả trong việc điều trị DID.
Thấu Hiểu Rằng DID Không Phải Là “Bản Ngã Thay Đổi” Nhiều người nhầm lẫn giữa DID và việc thay đổi bản ngã. 'Bản ngã thay đổi' là tạo ra một tính cách khác với bản ngã bình thường, trong khi DID là trạng thái đa nhân cách không nhận thức được do mất trí nhớ.
- Ví dụ về 'Bản Ngã Thay Đổi': Eminem/Slim Shady và Beyonce/Sasha.
Mẹo Hữu Ích
- Có một số triệu chứng giống DID không đồng nghĩa với việc bạn mắc bệnh này.
- Hệ thống rối loạn nhân cách phân ly có thể hỗ trợ trong thời thơ ấu khi trải qua lạm dụng, nhưng có thể trở thành vấn đề khi không cần thiết, thường xảy ra khi người bệnh trưởng thành. Đây là thời điểm mà nhiều người tìm kiếm liệu pháp để đối phó với rối loạn trong thời kỳ trưởng thành.
