Viêm mũi dị ứng là một vấn đề phổ biến trong hệ hô hấp, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Để tránh những diễn biến phức tạp, cha mẹ cần lưu ý một số điều khi sử dụng thuốc chống viêm mũi dị ứng cho bé.

Trước khi tìm hiểu về các thuốc viêm mũi dị ứng cho trẻ em, phụ huynh cần xác định được bệnh lý này là gì. Viêm mũi dị ứng xảy ra khi lớp niêm mạc lót bên trong mũi bị viêm do tiếp xúc với các dị nguyên bên trong cơ thể hoặc bên ngoài môi trường. Cơ chế bệnh sinh của viêm mũi dị ứng là khi tiếp xúc với dị nguyên, cơ thể sẽ giải phóng ra histamin gây sưng, ngứa và kích hoạt bài tiết nhiều chất lỏng tích tụ trong mũi. Đây là cơ sở để bác sĩ chỉ định một số thuốc chống viêm mũi dị ứng cho bé.

Một số yếu tố thuận lợi như thời tiết lạnh, ô nhiễm không khí kết hợp sức đề kháng suy giảm (do nhiều nguyên nhân) sẽ khiến bé dễ bị viêm mũi dị ứng hơn với các triệu chứng nhận biết đặc trưng là hắt hơi, ngứa mũi, sổ mũi, quấy khóc nhiều hơn, đặc biệt vào ban đêm và có thể dẫn đến một số biến chứng thường gặp như viêm xoang, viêm họng...

Hiện nay, viêm mũi dị ứng được các bác sĩ phân chia làm 2 thể:

• Viêm mũi dị ứng theo mùa với các tác nhân gây bệnh chủ yếu là khói bụi, phấn hoa, lông thú cưng (chó mèo), bào tử nấm cùng điều kiện thời tiết thay đổi thất thường. Chẳng hạn ở miền Bắc nước ta, viêm mũi dị ứng xuất hiện phổ biến hơn vào mùa đông và mùa xuân, thời điểm mà phấn hoa phát tán nhiều và độ ẩm không khí cao tạo điều kiện cho nấm mốc sinh sôi phát triển;
• Viêm mũi dị ứng quanh năm: Thể bệnh này xảy ra chủ yếu ở những trẻ có cơ địa dị ứng. Khi đó, cơ thể nhạy cảm của bé sẽ phản ứng với các ác nhân từ môi trường xung quanh nên bệnh xảy ra quanh năm. Với thể bệnh này, việc sử dụng thuốc chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ em muốn hiệu quả cần phải tìm ra nguyên nhân, tác nhân gây bệnh để phòng tránh tình trạng tái đi tái lại nhiều lần.

Một vấn đề cực kỳ quan trọng mà phụ huynh phải đặc biệt lưu ý và tuân thủ chính là khi trẻ có các dấu hiệu viêm mũi thì nhanh chóng đưa đi khám thay vì tự ý sử dụng thuốc viêm mũi dị ứng cho bé tại nhà. Trẻ em là đối tượng rất đặc biệt nên việc sử dụng thuốc phải thật thận trọng và nói không với các loại thực phẩm chức năng. Mục tiêu của việc dùng thuốc chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ em là hạn chế tối đa triệu chứng với yêu cầu ít tác dụng phụ nhất có thể.

Trong quá trình điều trị, cha mẹ cần xác định tác nhân hoặc yếu tố gây dị ứng cho con, qua đó có biện pháp hạn chế tiếp xúc để tránh bệnh nặng hơn và không tái phát nhiều lần. Các tác nhân thường gặp nhất là lông vậy nuôi, phân chim, khói bụi, phấn hoa...

Hiện nay có nhiều loại

2.1. Thuốc viêm mũi dị ứng cho trẻ em dùng tại chỗ

• Natri Clorid 0.9%, hay còn gọi là dung dịch nước muối sinh lý, có thể được dùng như một thuốc chống viêm mũi dị ứng cho bé bằng cách nhỏ mũi trực tiếp. Ưu điểm của dung dịch này là rất an toàn với khả năng làm sạch mũi và làm loãng dịch mũi rất hiệu quả. Ngoài cách nhỏ mũi, phụ huynh còn có thể dùng NaCl dạng phun xịt để làm sạch và thông mũi tốt hơn;
• Thuốc xịt mũi chứa Glucocorticoid như Becotide, Nasacort hay Flixonase... có thể sử dụng trong các đợt cấp viêm mũi dị ứng. Tuy nhiên, cha mẹ không nên cho con dùng loại thuốc này kéo dài bởi nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe và suy tuyến thượng thận;
• Thuốc viêm mũi dị ứng cho bé nhóm nhỏ mũi gây co mạch, trong đó hay gặp là Oxymetazolin, Naphazolin... Tuy nhiên, cha mẹ không nên tự ý sử dụng cho trẻ vì một số tác dụng phụ nghiêm trọng như gây tím tái, choáng, khó thở...

2.2. Thuốc chữa viêm mũi dị ứng cho trẻ em đường toàn thân

Nhóm thuốc này chỉ được sử dụng cho bé khi có hướng dẫn và chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa, bao gồm:

• Nhóm kháng histamin đường uống: Các thuốc như Loratadin, Clorpheniramin, Cetirizin được sử dụng rất phổ biến trong điều trị viêm mũi dị ứng khi giúp bé giảm nhanh các triệu chứng như sổ mũi, nhầy mũi, ngứa mũi, chảy nước mắt. Tuy nhiên nhóm kháng Histamin không giúp cải thiện tình trạng nghẹt mũi;
• Kháng sinh uống: Loại thuốc này chỉ dùng trong trường hợp trẻ bị viêm mũi dị ứng bội nhiễm vi khuẩn. Phụ huynh tuyệt đối không tự ý cho con dùng để tránh vấn đề bất thường xảy ra;
• Glucocorticoid uống: Nhóm thuốc này thường được bác sĩ chỉ định cho các trường hợp viêm mũi, viêm xoang nặng, mạn tính và khi trẻ không đáp ứng với các thuốc điều trị khác;
• Một số loại thuốc uống thường dùng trong điều trị viêm mũi dị ứng, viêm xoang ở người lớn như nhóm cường giao cảm (Phenylephrine, Ephedrin, Pseudoephedrin) đều không được sử dùng cho trẻ em.

Để tăng cường hiệu quả điều trị với các thuốc chống viêm mũi dị ứng cho trẻ em, chúng ta cần đặc biệt chú ý đến dinh dưỡng.

3.1. Thực phẩm nên thêm vào khẩu phần

Các thực phẩm hỗ trợ cho trẻ mắc viêm mũi dị ứng bao gồm:

• Rau củ quả: Vitamin C có nhiều trong các loại ổi, ớt chuông, bông cải xanh, cherry, bưởi, cam... giúp củng cố hệ miễn dịch và chống viêm mũi dị ứng. Các chất chống oxi hóa trong nhóm này cũng hỗ trợ hiệu quả;
• Thực phẩm giàu Omega-3 như cá hồi, cá mòi, cá nục... giảm sưng tấy đường hô hấp. Bổ sung nhóm thực phẩm này vào chế độ ăn hàng ngày của bé;
• Thực phẩm tính ấm: Các gia vị có tính ấm như hành, gừng, tỏi... giúp phòng ngừa viêm mũi dị ứng và viêm xoang;
• Cây gia vị: Bổ sung các loại cây hoặc rau gia vị có tinh dầu như rau mùi, bạc hà... giúp giảm triệu chứng viêm mũi;
• Thực phẩm giàu kẽm: Kẽm là nguyên tố quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch và giảm viêm. Rau củ, đậu, ngũ cốc... là nguồn kẽm tốt cho trẻ mắc viêm mũi dị ứng.

3.2. Thực phẩm nên hạn chế

Trẻ mắc viêm mũi dị ứng nên giảm tiêu thụ:

• Đồ ăn cay nóng, chứa nhiều ớt, tiêu, mù tạt có thể làm tăng triệu chứng viêm mũi như ngứa mũi, hắt xì, chảy nước mũi... và ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa;
• Thực phẩm gây dị ứng như đậu phộng, nấm, đào, cần tây, hải sản... cần được hạn chế để tránh kích thích cơn ngứa họng và gây ho;
• Sữa và các sản phẩm từ sữa có thể làm tăng chất nhầy và ẩm ướt, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, làm nặng triệu chứng viêm mũi dị ứng;
• Chất phụ gia trong thực phẩm như mì chính, nhuộm màu vàng số 5, Benzaldehyde... nên được hạn chế để tránh làm trầm trọng tình trạng viêm mũi dị ứng.

Trẻ em có cơ địa nhạy cảm dễ mắc viêm mũi dị ứng cần những biện pháp phòng ngừa hiệu quả như:

• Sử dụng nước muối sinh lý rửa mũi hàng ngày, đặc biệt sau khi vận động ngoại ô hoặc khi trời lạnh;
• Dọn dẹp phòng sạch sẽ để tạo môi trường sống lành mạnh. Trước khi đi ngủ, cha mẹ có thể dùng khăn ấm lau 2 bên cánh mũi để giúp trẻ dễ ngủ hơn;
• Giảm trồng hoa và tránh nuôi chó mèo, những nguồn gây viêm mũi dị ứng phổ biến;
• Duy trì vệ sinh răng miệng hàng ngày và dạy bé cách đánh răng, sử dụng nước súc miệng để duy trì sức khỏe của đường hô hấp và răng miệng;
• Tăng cường sức đề kháng: Chế độ dinh dưỡng cân đối, giàu rau củ, hoa quả bổ sung vitamin (đặc biệt là vitamin C), giấc ngủ đều đặn sẽ giúp trẻ có sức đề kháng tốt hơn, chống lại các tác nhân gây bệnh và viêm mũi dị ứng;
• Cha mẹ hãy chú ý giữ ấm cơ thể cho trẻ để đảm bảo sức khỏe tốt nhất.