Cách sử dụng và bảo dưỡng hệ thống phanh một cách hiệu quả

Hệ thống phanh có nhiệm vụ giảm tốc độ và dừng xe khi cần thiết để đảm bảo an toàn khi tham gia giao thông. Phanh là một thành phần quan trọng của ô tô và mọi phương tiện giao thông khác. Tình trạng hoạt động của hệ thống phanh ảnh hưởng trực tiếp đến an toàn của người lái xe và những người tham gia giao thông.

Vì vậy, việc sử dụng và bảo dưỡng hệ thống phanh một cách hiệu quả và thường xuyên kiểm tra là rất quan trọng để đảm bảo hệ thống luôn hoạt động tốt nhất. Dưới đây là một số cách sử dụng hiệu quả hệ thống phanh, cùng với các vấn đề thường gặp và cách kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống phanh cho xe của bạn.

Hệ thống phanh đĩa và phanh tang trống trên ô tô

1. Sử dụng phanh:

- Không phanh đồng thời khi vào cua: Khi vào cua, việc phanh cùng lúc sẽ làm cho xe mất khả năng đổi hướng và không giảm được tốc độ. Tách biệt hai hành động này giúp tăng cường sự bám đường giữa bánh xe và mặt đường. Ngoài ra, có thể thực hiện hai hành động phanh và đánh lái trong các trường hợp sau:

Trường hợp 1: Phanh trước khi đánh lái: Đánh lái theo hướng cua sau khi đạp phanh, giúp trọng lượng xe chuyển đến bánh trước, cải thiện sự bám đường.

Trường hợp 2: Kiểm tra phanh: Thử sức phanh khi đánh lái vào cua, đảm bảo an toàn khi trọng lượng xe dồn lên bánh trước, tăng cường lực bám đường.

Trường hợp 3: Phanh cấp tốc: Khi cần dừng xe gấp, đạp phanh mạnh ngay cả khi vào cua. Nếu xe có ABS, đạp phanh mạnh hết cỡ; nếu không, đạp phanh khoảng 70% và kết hợp đánh lái.

Phanh khi vào cua có thể làm xe trượt dài.

- Phanh nhẹ nhàng: Đạp chân phanh nhanh nhưng không giữ luôn. Cách tốt nhất là đạp chân phanh nhanh rồi nhả ra, sau đó tiếp tục đạp (nhấp phanh), khi tốc độ giảm, lái xe có thể nhẹ nhàng thả phanh đến khi cảm thấy hiệu quả phanh tốt nhất và giữ ở đó.

Tư thế đạp chân phanh.

- Đối với xe có hệ thống ABS: Khi đạp hết phanh, lái xe có thể cảm nhận được rung hoặc rung khi thả phanh, đó là hệ thống ABS hoạt động nên không cần phải lo lắng và buông chân phanh.

Nếu bàn đạp phanh kẹt và xe không dừng lại, có thể là do bó phanh. Trong trường hợp này, hãy chuyển tay số về vị trí trung gian (đối với xe tự động) hoặc số thấp hơn (đối với xe số sàn). Không chuyển về số dừng hoặc số lùi vì điều này có thể làm hỏng hộp số.

Hệ thống ABS trên xe Toyota Hilux

Hệ thống phanh luôn hoạt động dưới áp lực và nhiệt độ cao do ma sát. Sau một thời gian sử dụng, hệ thống phanh có thể gặp phải một số vấn đề cần bảo dưỡng và sửa chữa để đảm bảo hoạt động ổn định và an toàn cho xe của bạn. Một số vấn đề phổ biến trên hệ thống phanh bao gồm:

- Tiếng kêu từ hệ thống phanh: 

Ngày nay, hầu hết các ô tô đều sử dụng hệ thống phanh đĩa ở bánh trước hoặc cả bốn bánh. Hệ thống phanh tang trống thường được lắp ở bánh sau, đặc biệt trên các dòng xe cũ. Phanh tang trống thường được sử dụng cho phanh tay.

Hệ thống phanh tang trống ở bánh sau

Khi đạp phanh mà nghe thấy tiếng kêu ken két phát ra đều đặn, đó là dấu hiệu bố đã mòn đến giới hạn và cần được thay thế. Tiếng kêu này do đĩa phanh chạm vào phe báo giới hạn bố khi ta đạp phanh, đây là biện pháp an toàn được nhà sản xuất áp dụng.

Bố phanh mòn quá giới hạn.

Nếu tiếng kêu xuất hiện không liên tục và không lớn, điều này có thể do đất cát, rác lọt vào cơ cấu phanh. Sau khi vệ sinh cơ cấu phanh sẽ giải quyết được tình trạng trên.

Vệ sinh hệ thống phanh đĩa của ô tô.

Ngoài ra còn một số lý do khác như bố chất lượng kém, guốc phanh không phù hợp, guốc phanh không đồng trục, lò xo trong cơ cấu phanh bị gãy... Thỉnh thoảng, nếu bạc đạn bánh xe (moay-ơ) mòn nhiều cũng có thể gây ra tiếng kêu, không phải do cơ cấu phanh của xe bạn.

- Hệ thống phanh không hoạt động hiệu quả:

Khi bạn đạp phanh hết cỡ mà hiệu suất phanh không như bình thường. Mực dầu phanh giảm do rò rỉ hoặc dầu phanh bị nước pha trộn, làm giảm lực đạp phanh cần thiết đến cơ cấu phanh. Trong trường hợp này, bạn cần kiểm tra lại ống dẫn dầu và thêm dầu hoặc thay dầu mới.

Cupen heo con mở ra khiến dầu phanh rò rỉ.

Trong một số trường hợp, hệ thống cảnh báo phanh không hoạt động và không phát ra tiếng kêu từ hệ thống phanh. Khi đạp phanh nhẹ, không cảm nhận được hiệu quả phanh, điều này cho thấy bố phanh của xe bạn đã mòn nhiều và cần được thay mới.

Khi đạp phanh mà cảm thấy rất nhẹ, đạp bàn đạp phanh hết cỡ mà vẫn không có hiệu quả. Nguyên nhân chính có thể là do xi lanh chính bị hỏng hoặc hệ thống phanh bị hở gây ra sự hòa trộn giữa dầu và không khí. Khi có bọt khí trong dầu, việc nén bọt khí này lại dễ dàng, do đó không tạo ra đủ áp suất để cơ cấu phanh hoạt động tốt. Hãy tiến hành xả khí trong hệ thống phanh ở 4 bánh xe để loại bỏ khí ra ngoài.

Heo cái bị hở làm giảm áp lực dầu trong hệ thống phanh.

Xả khí trong xi lanh dầu ở bánh trước.

Trong trường hợp xi lanh chính bị hỏng (heo cái), bạn có thể cân nhắc thay cupen mới, tiến hành sửa chữa hoặc, tốt hơn hết, thay toàn bộ bộ phận mới để hệ thống phanh hoạt động hiệu quả.

- Tình trạng phanh không ổn định:

Khi bạn đạp phanh, cần phải cảm nhận được phản ứng đều đặn từ hệ thống phanh. Đôi khi, bạn có thể gặp tình trạng bàn đạp phanh bị giữ lại trong thời gian dài, lực phanh chỉ xuất hiện tạm thời rồi biến mất, và chu kỳ này lặp lại đều đặn. Điều này cho thấy má phanh hoặc đĩa phanh của bạn có thể đã hỏng và cần kiểm tra và thay thế. Trong trường hợp cần thay đĩa phanh, hãy thay cả cặp trước hoặc sau cùng một lúc, tránh việc chỉ thay một bên vì sẽ gây ra lực phanh không đều cho bánh xe.

- Đạp phanh cảm thấy nặng:

Trên các xe ô tô hiện đại, thường có hệ thống trợ lực chân không (bầu sẹc-vô thắng) để giảm lực đạp phanh cho người lái. Khi bạn cảm thấy đạp phanh nặng, có thể là do bầu sẹc-vô bị hỏng hoặc hở, không tạo ra áp suất đủ lớn để hỗ trợ lực từ bàn đạp phanh. Người lái phải đạp phanh với lực mạnh hơn để dừng xe. Khi gặp tình trạng này, hãy đưa xe đến garage để kiểm tra và thay thế hoặc sửa chữa bầu sẹc-vô.

Kiểm tra hệ thống trợ lực phanh.

Một nguyên nhân khác gây ra tình trạng trên là do đường ống dầu phanh bị tắc, làm tăng áp suất dầu nhưng không truyền đến cơ cấu phanh. Ngay cả khi bạn cố gắng đạp phanh, hiệu quả vẫn không cao hoặc giảm đi đáng kể.

Để tạo ra lực phanh mạnh mẽ, bạn cần điều chỉnh lại tư thế ngồi sao cho phần lưng và hông được tự nhiên nằm thoải mái trên ghế, tạo ra tư thế tốt nhất.

Điều chỉnh tư thế ngồi để tạo ra lực đạp phanh tốt nhất

- Phanh kẹt:

Khi đang di chuyển trên đường và đạp phanh, sau khi buông bàn đạp phanh mà xe không lướt đi nhẹ nhàng mà cảm giác như có lực cản, cần phải tăng ga mới xe chạy được. Điều này cho thấy hệ thống phanh của bạn bị kẹt. Có thể do ắc thắng của hệ thống phanh khô mỡ gây kẹt hoặc piston heo thắng kẹt làm piston không trở về vị trí ban đầu khi ta buông chân phanh.

Để khắc phục tình trạng trên, bạn cần kiểm tra ắc thắng và piston heo thắng, vệ sinh chúng và tra dầu bôi trơn để phanh hoạt động mượt mà.

Tra dầu bôi trơn cho ắc thắng khi bảo dưỡng hệ thống phanh

Trước khi sử dụng xe, hãy kiểm tra hệ thống phanh để đảm bảo hoạt động tốt. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường, hãy kiểm tra và xử lý vấn đề kịp thời.