Buzz
Năm 2012, trong bữa tối với nhiều lãnh đạo đến từ các tên tuổi lớn như Netflix, Google, Facebook, Joe Biden, khi đó là phó tổng thống dưới thời Barack Obama, đã đặt câu hỏi khó khăn đến Tim Cook: Tại sao Apple không thể sản xuất iPhone tại Mỹ?
Mọi người trong buổi ăn đều thấu hiểu rằng việc sản xuất iPhone, hoặc bất kỳ thiết bị điện tử tiêu dùng nào, tại một nhà máy ở Mỹ là rất khó khăn. Những nhà thầu lớn ở Châu Á như Foxconn đã xây dựng những nhà máy với quy mô của cả một thành phố, sử dụng lực lượng lao động với chi phí rất thấp và có khả năng sản xuất liên tục. Điều này chưa kể đến việc chi phí lao động ở đây rất thấp.
Câu hỏi của Biden đặt ra thách thức lớn cho Cook. Ông là nhà lãnh đạo đã xây dựng chiến lược chuyển việc sản xuất của Apple sang Trung Quốc, gây lo ngại cho chính quyền Obama. Tuy nhiên, Cook, một chính trị gia khéo léo, đã xử lý tình huống tốt hơn tiền nhiệm của mình. Trước đó, Jobs đã nói rằng 'Những công việc đó sẽ không bao giờ trở lại' khi Obama đặt câu hỏi tương tự. Liệu Cook đã nói điều gì với Biden khiến Apple sau đó thông báo sản xuất máy Mac ở Mỹ?
Từ đó, sự phụ thuộc của Apple vào Trung Quốc không giảm mà ngược lại tăng cao. Dù dưới thời Trump, nếu Apple đưa việc sản xuất từ Trung Quốc về Mỹ có thể đối mặt khó khăn, thì thực tế Apple phát triển vượt qua mốc 2 nghìn tỉ USD. Tất cả nhờ vào sự lãnh đạo của Tim Cook.
Để tạo ra chiếc iMac đa màu, Tim Cook áp dụng chiến lược tương tự như HP, Dell, Compaq vào thời điểm đó: chuyển việc sản xuất ra nước ngoài. Khi Cook làm việc ở Compaq, ông đã thiết lập mối quan hệ với Terry Gou, sáng lập Foxconn. Ban đầu, Foxconn chỉ sản xuất các thành phần nhỏ như núm vặn cho TV, kết nối cho joystick của máy chơi game Atari... Nhưng đến cuối những năm 90, họ đã mở rộng sản xuất linh kiện máy tính, bao gồm cả vỏ máy cho Compaq, và nhanh chóng phát triển thành một nhà máy cung cấp đầy đủ linh kiện.
Khi Cook gia nhập đội ngũ Apple, mô hình nhà máy của họ trở nên hiệu quả hơn nhiều so với bất kỳ thứ gì ở Mỹ. Sau khi bán một nhà máy lớn ở Colorado vào năm 1996, Cook tạm thời dừng sản xuất tại Ireland, đóng cửa dây chuyền ở California, và ngày càng chuyển giao việc sản xuất nhiều sản phẩm hơn cho Trung Quốc, bắt đầu từ laptop và webcam. Hiện nay, Apple sử dụng cơ sở Elk Grove ở California cho việc tái chế và sửa chữa thiết bị.
Các đại gia máy tính như Dell, Compaq thường outhsource sản xuất và đưa ra quyết định quan trọng về thiết kế máy tính. Cook đặt ra ý tưởng ép Foxconn và các nhà cung cấp phải thay đổi theo yêu cầu chặt chẽ của Steve Jobs và Jony Ive. Kỹ sư của Apple phát triển công cụ sản xuất đặc biệt cho sản phẩm và thường xuyên kiểm tra chất lượng tại Trung Quốc, không chỉ để họp mà còn để đứng trong nhà máy kiểm tra chất lượng, tìm kiếm cách cải thiện phần cứng và xác định các vấn đề trong dây chuyền sản xuất.
Trong vai trò của các công ty cung ứng, họ bán linh kiện cho nhiều công ty khác nhau, nhưng Cook quyết liệt trong việc chi trả để mua linh kiện của tương lai, vượt qua đối thủ nhiều năm. Nhờ điều này, máy tính Apple có những tính năng độc đáo mà các hãng khác không có được.
Terry Gou, người sáng lập Foxconn, luôn nhanh chóng đáp ứng mọi yêu cầu của Apple. Foxconn không ngần ngại xây dựng nhiều nhà máy để sản xuất mọi thứ mà Apple muốn. Khi Jon Rubinstein, Phó Chủ tịch Kỹ thuật Phần cứng dưới thời Jobs, quay trở lại Apple, ông nhớ lại khoảnh khắc ông giật mình vào năm 2005. Cùng với Gou, ông thăm một khu đất trống tại Trung Quốc để đánh giá một nhà máy mới ở Thâm Quyến, nơi sản xuất iPod Nano - một sản phẩm đầy hứa hẹn của Apple. Mặc dù lúc đó nơi đó trống trải, nhưng chỉ vài tháng sau, những công trình lớn và dây chuyền sản xuất đã mọc lên. 'Ở Mỹ, bạn thậm chí chưa kịp xin giấy phép trong khoảng thời gian đó'.
Sở thích đắt tiền của Jobs và Ive làm cho việc đàm phán giá với nhà cung cấp trở nên càng quan trọng hơn. Để tạo ra vỏ bọc cổng USB đẹp mắt cho MacBook, do nhóm thiết kế của Jony Ive phát triển, Apple phải trả khoảng 15 cent, trong khi đối thủ chỉ cần 5 cent cho những linh kiện sẵn có. Để đạt được hiệu quả tài chính, một nguồn tin ẩn danh nói rằng đội ngũ của Tim Cook đã đàm phán giá xuống còn 4 chữ số sau dấu phẩy thập phân.
Quyền lực của Apple đối với nhà cung cấp tiếp tục gia tăng sau khi iPhone xuất hiện, và chiếc sản xuất bởi Foxconn đã bán được 4 triệu chiếc chỉ trong 200 ngày đầu tiên. Đến năm 2009, Apple đã áp đặt sức ảnh hưởng lớn lên các nhà sản xuất ở Châu Á, với thông điệp rõ ràng: hợp tác với chúng tôi, hoặc bạn sẽ mất cơ hội. Như một quản lý nói, Apple 'đè bẹp tất cả các đối tác của họ'.
Sau khi Jobs qua đời, nhiều người nghi ngờ về tương lai ổn định của Apple, nhưng thách thức thực sự là duy trì chuỗi cung ứng hiệu quả tại Trung Quốc. Các quản lý đã phải đối mặt với những khó khăn để đảm bảo đủ máy phay, máy cắt laser điều khiển bằng máy tính. Mọi chi tiết, từ milimet đến keo dán, đều được kiểm tra cẩn thận để tiết kiệm chi phí.
Tháng 11 năm 2019, một năm trước cuộc bầu cử Mỹ, Trump đến Austin để thăm nhà máy sản xuất Mac Pro và gặp gỡ Cook. Cook tuyên bố chiếc Mac Pro giá $5999 là 'minh chứng cho thiết kế Mỹ, sản xuất Mỹ và tài năng của người Mỹ'. Trước truyền thông, Cook trình diễn những linh kiện sản xuất tại Mỹ, và tổng thống đồng ý. Nhiều linh kiện đến từ Arizona, Pennsylvania - những tiểu bang quan trọng mà Trump hứa sẽ tạo thêm việc làm sản xuất.
Sau đó, Trump tuyên bố Apple sẽ xây dựng nhà máy ở Mỹ, nhưng thực tế, nhà máy đã hoạt động 6 năm trước đó.Không một ai có thể dự đoán được rằng có một ngày nào đó, Trump và Cook sẽ trở thành bạn bè. Trong cuộc bầu cử năm 2016, Cook đã ủng hộ Hillary Clinton và không đồng ý với những chính sách của Trump liên quan đến nhập cư, chủng tộc và biến đổi khí hậu... Tuy nhiên, Cook đã tham dự hội nghị CEO của Trump, dự bữa tối tại Nhà Trắng, và kết thân với con gái Trump là Ivanka và con rể Jared Kushner. Theo Gary Cohn, tư vấn kinh tế trưởng của Trump đến năm 2018, Cook thường bay đến Washington mỗi 4 đến 6 tuần để họp với những người có liên quan và thảo luận về cách mà Apple có thể hỗ trợ. '75% thời gian nói chuyện là về cuộc sống. Để trở thành một CEO xuất sắc, để đạt được những gì bạn muốn, bạn cần phải có tính cá nhân, khả năng giao tiếp tốt, khả năng lắng nghe tốt, và Tim Cook có tất cả những phẩm chất đó'. Điều này hoàn toàn trái ngược với tư duy của Steve Jobs.Cook sẵn lòng thực hiện mọi việc cần thiết để bảo vệ chuỗi cung ứng của Apple tại Trung Quốc, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải chấp nhận thông tin không chính xác từ Trump. Trump nói rằng Apple đang kế hoạch xây dựng 3 nhà máy ở Mỹ, điều này hoàn toàn không đúng, nhưng Apple cũng từ chối điều chỉnh bất cứ điều gì. Apple cũng quay lưng lại nhiều ý kiến khác của Trump.
Khi Apple bắt đầu xây dựng nhà máy ở Texas vào năm 2013, có thông tin cho rằng các nhà cung cấp địa phương không sẵn sàng điều chỉnh nhà máy của họ chỉ để phục vụ một dự án duy nhất. Một lượng lớn linh kiện phải được nhập khẩu từ Châu Á, do đó nếu có bất kỳ vấn đề nào xảy ra, sẽ tạo ra hiệu ứng domino. Nếu một số linh kiện trong một lô hàng bị hỏng, nhà máy của Apple ở Texas sẽ phải chờ đến lượt giao hàng kế tiếp (qua đường hàng không), trong khi ở Thâm Quyến, thời gian chờ chỉ là một khoảng ngắn trước khi có linh kiện thay thế. Điều này đặt ra yêu cầu cao cho Apple trong việc kiểm tra linh kiện một cách cẩn thận trước khi chúng được giao đến Texas, và đó là một quá trình đau đớn.Việc tuyển dụng cũng là một thách thức đặc biệt. Những người có kỹ năng như ở Foxconn thì rất khó kiếm ở Mỹ. Những người mới tuyển thường có kinh nghiệm từ Costco (một chuỗi cửa hàng ở Mỹ) thay vì từ môi trường làm việc trong nhà máy sản xuất điện tử. Có một sự cố nổi tiếng khi bo mạch Mac Pro ra khỏi dây chuyền bị cong, cuối cùng phát hiện ra do một công nhân gắn ốc từ trái sang phải thay vì theo thứ tự đúng. Tình trạng hỏng vặt là rất cao, dẫn đến việc Apple gặp khó khăn về thời gian giao hàng và chi phí.Khi dây chuyền sản xuất Mac Pro ổn định, nhân viên của Apple chuyển sang sản xuất các sản phẩm khác như Apple Watch, nhưng lại được thực hiện ở Trung Quốc chứ không phải ở Mỹ. Do nhu cầu cho Mac Pro thùng rác giảm, nhà máy ở Texas phải giảm số lượng nhân viên.Dù như thế nào, lợi ích chính trị vẫn là một yếu tố quan trọng. Tháng 9/2019, Mỹ giảm thuế nhập khẩu cho một số linh kiện quan trọng của chiếc Mac Pro trong tương lai. Ngay sau đó, Mac Pro mới được giới thiệu. Trump cũng đã thảo luận về việc giảm thuế cho Apple. Cook cũng đã tặng Trump một chiếc Mac Pro mới, sản xuất tại nhà máy ở Texas.Đồng thời, Apple cũng chuyển dây chuyền sản xuất AirPods và iPad sang Việt Nam, mở rộng sản xuất iPhone tại Ấn Độ. Tuy nhiên, công ty vẫn đối mặt với thách thức về việc mở rộng sản xuất và kiểm soát chất lượng. Việc mở rộng sang nhiều khu vực mới không phải là chuyện dễ dàng. Trong một cuộc họp, một người đã hỏi Dan Riccio, người đang chịu trách nhiệm về phần cứng của Apple vào thời điểm đó, vì sao Apple vẫn tiếp tục sản xuất tại Trung Quốc mặc dù gặp nhiều vấn đề về che giấu thông tin và điều kiện làm việc của công nhân không tốt... Câu trả lời duy nhất là “tôi không thể giải thích được”.Ngay cả khi Trung Quốc áp đặt lệnh cấm bay thương mại quốc tế, Apple vẫn sử dụng máy bay riêng để chuyển hàng trăm nhân viên đến Trung Quốc để giám sát, thử nghiệm, và đảm bảo rằng các mẫu máy mới sẽ xuất hiện đúng đợt mua sắm cuối năm. Bạn không thể dễ dàng tách khỏi sự liên kết với Trung Quốc, đặc biệt là với quy mô của Apple.Tham khảo: Bloomberg
