Cấu trúc tổng quan của chương trình Pascal thường bao gồm lệnh tiêu đề, phần khai báo và phần thực thi được xếp theo thứ tự. Khi nắm vững những hàm Pascal, việc hiểu cấu trúc một chương trình Pascal giúp bạn áp dụng lệnh và hàm một cách hiệu quả.
Khám phá Cấu trúc một chương trình Pascal
Cấu trúc cơ bản của chương trình Pascal
- Đặc điểm chung của mọi chương trình Pascal bao gồm: Tên chương trình, Sử dụng lệnh, Kiểu khai báo, Khai báo liên tục, Khai báo biến, Khai báo hàm, Khai báo thủ tục, Khối chương trình chính, Báo cáo và biểu thức trong mỗi khối, Ghi chú
Mỗi chương trình Pascal thường có lệnh tiêu đề, phần khai báo và phần thực thi sắp xếp theo thứ tự. Đây là cấu trúc cơ bản của một chương trình Pascal:
chương trình {tên chương trình}
sử dụng {danh sách thư viện phân tách bằng dấu phẩy}
const {bảng khai báo hằng toàn cầu}
var {bảng khai báo biến toàn cầu}
function {các khai báo hàm, nếu có}
{ biến cục bộ }
begin
...
end;
procedure { các khai báo thủ tục, nếu có}
{ biến cục bộ }
begin
...
end;
begin { khối chương trình chính bắt đầu}
...
end. { kết thúc khối chương trình chính }
Ví dụ Pascal Chào thế giới
Dưới đây là đoạn mã Pascal đơn giản để hiển thị các từ như Chào, Thế giới:
chương trình ChaoTheGioi;
sử dụng crt;
(* Ở đây bắt đầu khối chương trình chính *)
begin
writeln('Chào, Thế giới!');
readkey;
end.
Đoạn mã trên tạo ra kết quả là các từ:
- Dòng đầu tiên trong chương trình được ghi là Chương trình Xin chào thế giới để chỉ định tên của chương trình.
- Dòng thứ hai của chương trình sử dụng crt, là một lệnh tiền xử lý, cho biết trình biên dịch sẽ bao gồm các đơn vị crt trước khi tiến hành biên dịch thực tế.
- Các dòng tiếp theo được đóng trong dấu ngoặc đơn là khối chương trình chính. Mỗi khối trong Pascal được kèm theo trong một câu lệnh begin (bắt đầu) và một câu lệnh end (kết thúc), tuy nhiên, theo sau câu lệnh kết thúc của chương trình Pascal chính là một dấu chấm (.) chứ không phải dấu chấm phẩy (;).
- Câu lệnh begin của khối chương trình chính là nơi bắt đầu thực thi chương trình.
- Các dòng tiếp theo, được bao quanh bởi dấu ngoặc đơn, tượng trưng cho khối chương trình chính. Mỗi khối trong Pascal bắt đầu với lệnh begin (bắt đầu) và kết thúc với lệnh end (kết thúc). Lưu ý rằng sau lệnh kết thúc của chương trình Pascal là một dấu chấm (.) thay vì dấu chấm phẩy (;).
- Lệnh begin của khối chương trình chính là điểm bắt đầu của quá trình thực thi chương trình.
- Các dòng mã bên trong (* ... *) sẽ bị trình biên dịch bỏ qua và dành để thêm bình luận trong chương trình.
- Lệnh writeln('Hello, World!'); sử dụng hàm writeln tích hợp trong Pascal để hiển thị thông điệp 'Hello, World!' trên màn hình.
- Lệnh readkey; được sử dụng để tạm dừng hiển thị thông điệp cho đến khi người dùng nhấn một phím bất kỳ. Đây là một phần của đơn vị crt, đơn vị chuẩn thường được sử dụng trong Pascal.
- Lệnh .end cuối cùng đánh dấu sự kết thúc của chương trình.
Biên dịch và thực thi chương trình Pascal
- Sao chép và dán đoạn mã từ trên vào trình soạn thảo văn bản trên máy tính của bạn.
- Lưu file với tên là hello.pas.
- Mở Command Prompt và truy cập thư mục nơi bạn lưu trữ file hello.pas.
- Gõ lệnh fpc hello.pas rồi nhấn Enter để biên dịch mã của bạn.
- Nếu không có lỗi, Command Prompt sẽ chuyển đến dòng tiếp theo và tạo ra file thực thi hello cùng với file hello.o object.
- Gõ lệnh hello vào cửa sổ Command Prompt để thực thi chương trình.
- Hello World sẽ xuất hiện trên màn hình và chương trình sẽ đợi cho đến khi bạn nhấn một phím bất kỳ.
$ fpc hello.pas
Trình biên dịch Free Pascal phiên bản 2.6.0 [2011/12/23] dành cho x86_64
Bản quyền (c) 1993-2011 bởi Florian Klaempfl và những người khác
Hệ điều hành đích: Linux cho x86-64
Đang biên dịch hello.pas
Đang liên kết hello
8 dòng đã biên dịch, 0.1 giây
$ ./hello
Xin chào, Thế giới!
Hãy chắc chắn rằng trình biên dịch Free Pascal fpc đã được cài đặt trong đường dẫn và bạn đang chạy trình biên dịch trong thư mục chứa file nguồn hello.pas.
Về cơ bản, cấu trúc một chương trình Pascal bao gồm một lệnh tiêu đề, phần khai báo và phần thực thi theo thứ tự. Để hiểu thêm về biến và cách khai báo trong Pascal, hãy đọc các bài viết tiếp theo của Mytour, đặc biệt là về cách viết hàm trong Pascal. Thông tin này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về cấu trúc và cú pháp của ngôn ngữ lập trình này.