Cách xử lý khi trẻ bị sốt? Những điều ba mẹ cần biết

Trẻ bị sốt là hiện tượng phổ biến ở trẻ nhỏ. Tuy nhiên, những ba mẹ mới nuôi con có thể cảm thấy lo lắng. Hãy cùng Mytour tổng hợp thông tin hữu ích để ba mẹ biết cách xử lý đúng khi con bị sốt nhé!

Nguyên nhân gây sốt ở trẻ

Trước hết, bố mẹ cần hiểu rằng sốt không phải lúc nào cũng là điều xấu. Đây là cách cơ thể của trẻ đối phó với vi rút hoặc vi khuẩn.

Khi tiếp xúc với các vi khuẩn hoặc vi rút gây bệnh, cơ thể sẽ nóng lên. Đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch đang hoạt động để chống lại chúng.

Trẻ bị sốt khiến ba mẹ lo lắng. Nguồn: internet

Hầu hết tình trạng sốt ở trẻ đều do vi rút hoặc vi khuẩn phổ biến và sẽ tự khỏi. Một số nguyên nhân thường gặp khiến trẻ bị sốt bao gồm:

• Cảm lạnh và cúm
• Viêm đường hô hấp trên và dưới
• Nhiễm trùng tai
• Tiêm phòng

Cũng có những nguyên nhân khác ít gặp khiến trẻ bị sốt. Một số tình trạng bệnh nghiêm trọng cũng có thể gây sốt, như:

• Rối loạn miễn dịch tự nhiên
• Nắng và cảm nhận nhiệt đột ngột
• Viêm màng não
• Viêm phổi
• Nhiễm trùng đường tiết niệu

Về việc răng mọc ở trẻ nhỏ, các nghiên cứu vẫn chưa đồng nhất liệu răng mọc có gây sốt hay không. Bác sĩ cảnh báo rằng trước khi kết luận về nguyên nhân của sốt, bố mẹ cần đảm bảo bé đang mọc răng mà không có bất kỳ dấu hiệu nhiễm trùng nào khác. 

Dấu hiệu phát hiện trẻ bị sốt

Nếu bố mẹ nghĩ rằng bé đang bị sốt nhưng không thể đo nhiệt độ, thì quan sát một số dấu hiệu sau có thể tạm thời xác định:

• Bé mệt mỏi hoặc buồn ngủ
• Bé khó chịu hoặc cáu kỉnh
• Bé ăn không ngon, bỏ bữa
• Da bé xanh hoặc phát ban
• Da nóng khi chạm vào, đặc biệt ở trán hoặc thân
• Bé bị co giật

Một số trẻ không bộc lộ dấu hiệu sốt ra ngoài. Trong khi hầu hết trẻ thường phản ứng với sự biến đổi nhiệt độ của cơ thể.

Làm thế nào để đo nhiệt độ cho trẻ khi trẻ bị sốt?

Có nhiều vị trí để đo nhiệt độ của bé, bao gồm trán, tai, miệng, nách và hậu môn. Đối với trẻ nhỏ, đo nhiệt độ hậu môn thường chính xác hơn. Hơn nữa, bố mẹ nên sử dụng nhiệt kế điện tử để có kết quả nhanh chóng và chính xác nhất.

Sử dụng nhiệt kế để xác định tình trạng sốt của trẻ. Nguồn: internet

Biểu hiện của sốt ở trẻ theo từng vị trí nhiệt độ bao gồm:

• Nhiệt độ hậu môn (thực tràng) trên 38°C.
• Nhiệt độ ở miệng trên 37,5°C.
• Nhiệt độ ở nách trên 37,5°C.
• Nhiệt độ tai trên 38°C.

Bên cạnh đó, mỗi loại nhiệt kế đều có sai số khác nhau.

Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ (AAFP) khuyến cáo không nên đo nhiệt độ của trẻ ngay sau khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Ví dụ như sau khi tắm nước nóng, sau khi uống đồ uống nóng hoặc lạnh, sau khi mặc quần áo ấm.

Các loại nhiệt kế phù hợp khi trẻ bị sốt

Việc sử dụng nhiệt kế thủy ngân đã không được khuyến nghị do vấn đề về an toàn khi bé có thể làm rơi và vỡ. Thay vào đó, các loại nhiệt kế điện tử được đề xuất để đo nhiệt độ của bé một cách chính xác và an toàn hơn. Có nhiều loại nhiệt kế mà bố mẹ có thể tham khảo.

• Nhiệt kế đo nhiệt độ trên trán hoặc thái dương là phương pháp nhanh chóng để kiểm tra nhiệt độ của bé. Loại nhiệt kế này được xem là khá chính xác cho trẻ ở mọi độ tuổi, bao gồm cả trẻ sơ sinh.
• Nhiệt kế đo nhiệt độ trong tai cũng giúp bố mẹ dễ dàng đo nhiệt độ của bé, tuy nhiên, bé cần phải từ 6 tháng tuổi trở lên.
• Nhiệt kế đo nhiệt độ trực tràng, dưới cánh tay, hoặc dưới lưỡi là lựa chọn phổ biến cho trẻ nhỏ. Khi sử dụng nhiều loại nhiệt kế để đo ở các vị trí này, mẹ cần phải đánh dấu để tránh nhầm lẫn.

Thường thì, mẹ nên ưu tiên đo nhiệt độ trực tràng cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 2 tuổi. Đo nhiệt độ ở trán và miệng thích hợp cho trẻ từ 4 đến 5 tuổi. Việc đo nhiệt độ dưới cánh tay có thể áp dụng cho bé ở mọi độ tuổi nhưng không phải lúc nào cũng chính xác.

Khi nào thì sốt ở bé trở nên nguy hiểm?

Đối với trẻ khỏe mạnh, sốt thông thường không đe dọa và bé thường sẽ hồi phục sau một khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên, có một số trường hợp sốt có thể trở nên nguy hiểm và ba mẹ cần liên hệ ngay với bác sĩ trong những trường hợp sau:

• Trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi có sốt (nhiệt độ ở nách từ 37.5°C hoặc ở hậu môn từ 38°C trở lên): đây là trường hợp nguy hiểm, bạn nên đưa bé đến bệnh viện ngay lập tức. Đối với trẻ sơ sinh, một cơn sốt nhẹ cũng có thể là dấu hiệu của một vấn đề nhiễm trùng nghiêm trọng.
• Trẻ từ 3 tháng - 3 tuổi bị sốt kéo dài > 3 ngày (nhiệt độ ở nách từ 37.5°C hoặc ở hậu môn từ 38°C trở lên)
• Ở mọi độ tuổi, nếu trẻ có nhiệt độ từ 40°C trở lên (đo ở hậu môn) hoặc 39.5°C trở lên (đo ở nách)
• Sốt kéo dài hơn 72 giờ do bất kỳ nguyên nhân nào
• Sốt kéo dài hơn 24 giờ mà không rõ nguyên nhân
• Trẻ cảm thấy đau khi đi tiểu
• Hạ sốt nhưng sốt lại tăng trở lại sau hơn 24 giờ

Đối với những trẻ lớn hơn và khỏe mạnh, cần theo dõi các hành vi kèm theo của trẻ. Nếu trẻ vẫn sinh hoạt, vui vẻ, ăn uống và đi tiểu bình thường, và màu da vẫn tốt thì có thể cơn sốt không nguy hiểm.

Khi trẻ bị sốt, nên dùng thuốc hay lau mát trước?

Lau mát bằng nước ấm là một cách tác động từ bên ngoài nhằm giúp cơ thể trẻ nhiệt lên từ bên trong. Việc bốc hơi từ nước sẽ làm giãn mạch máu, giúp giảm nhiệt độ cơ thể. Để lau mát, ba mẹ nên sử dụng 5 chiếc khăn mềm, nhúng vào nước ấm và vắt ráo, sau đó chườm lên các vị trí như trán, cổ, 2 nách, 2 bên. Thay khăn sau mỗi 2 - 3 phút, nhúng khăn mặt vào nước ấm và chườm lại, thêm nước ấm nếu cần. Không nên lau mát quá 30 phút và nên lau trong phòng kín. Đặc biệt, không nên lau mát trẻ bằng nước lạnh. Các hướng dẫn hạ sốt cho trẻ như sau:

• Sốt từ 38.5 - 39°C: không nên sử dụng thuốc giảm sốt.
• Từ 39°C - 40°C: sử dụng một loại thuốc giảm sốt đơn giản (nếu không hạ sốt, mới dùng loại thứ hai).
• Từ 40°C trở lên: lau mát trước để nhiệt độ cơ thể giảm xuống dưới 40°C rồi hãy sử dụng thuốc giảm sốt. Vì khi nhiệt độ vượt quá 40°C, sự hiệu quả của thuốc giảm sốt sẽ giảm đi hoặc hoàn toàn không có hiệu quả.

Lau mát giúp giảm sốt nhanh chóng. Nguồn: Internet

Phương pháp chăm sóc khi trẻ bị sốt

Khi trẻ bị sốt, những ba mẹ mới nuôi con lần đầu thường rất lo lắng và bối rối. Để xử lý tình huống này, điều quan trọng là bình tĩnh. Thông thường, có những nguyên tắc chung sau để giảm sốt cho trẻ.

Đảm bảo trẻ uống đủ nước và ăn thức ăn dễ tiêu hóa

Khi trẻ bị sốt, cơ thể mất nước. Vì vậy, ba mẹ cần cho bé uống nhiều nước như nước ép, nước dừa, nước dùng, trà thảo mộc,... Ba mẹ cũng cần cho trẻ uống các loại chế phẩm có chất điện giải như Hydrat hóa, Pedialyte...

Trẻ bị sốt thì thường mất hứng thú với việc ăn uống. Ba mẹ cần cho bé ăn những món như cháo, súp, phở,... nấu với các loại thịt, cá để đảm bảo bé nhận đủ dưỡng chất để đối phó với bệnh tình. Hơn nữa, các món ăn cần bổ sung các loại gia vị như lá hành, gừng, tỏi,... để tăng cường hệ miễn dịch cho bé.

Mặc quần áo rộng rãi

Khi trẻ bị sốt, thường cảm thấy lạnh. Người bé bị sốt nhưng cảm giác lạnh. Ba mẹ không nên đắp mền hay ủ ấm cho bé mà ngược lại, cần cho bé mặc quần áo thoải mái, đủ mát mẻ để tỏa nhiệt nhanh, giúp giảm sốt.

Nếu trẻ bị sốt mà vẫn chơi đùa, sinh hoạt bình thường, ăn uống đủ, đi tiểu tiện bình thường thì ba mẹ không cần cho bé uống thuốc. Chỉ cần cho bé mặc quần áo thoải mái để bé giảm sốt nhanh chóng.

Chăm sóc bằng phương pháp làm lạnh

Chăm sóc bằng phương pháp làm lạnh cho trẻ là một cách hiệu quả để giúp trẻ giảm nhiệt độ và hết sốt. Nhớ rằng, không nên làm lạnh quá 30 phút.

Điều chỉnh nhiệt độ phòng hợp lý

Khi trẻ bị sốt, cần giữ cho nhiệt độ phòng vừa phải, không quá nóng cũng không quá lạnh. Ba mẹ có thể mở hết cửa sổ và bật quạt máy để tạo không khí thông thoáng và mát mẻ.

Sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách

Khi trẻ bị sốt cao có thể gây co giật. Vì vậy, khi nhiệt độ nách đo đạt 38,5 độ C, ba mẹ cần cho trẻ dùng thuốc giảm sốt. Lưu ý rằng, liều lượng thuốc cần dùng phải phù hợp với độ tuổi và cân nặng của trẻ. Thông thường, liều lượng là 10mg - 15mg cho mỗi kg cân nặng, và mỗi lần dùng cách nhau 6 tiếng. Không nên dùng thuốc giảm sốt quá 5 lần trong một ngày.

Nếu trẻ khó uống thuốc, ba mẹ có thể sử dụng thuốc tạo hình đặt hậu môn. Dán thuốc giảm sốt cũng là một phương tiện hiệu quả giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn.

Khuyến khích trẻ nghỉ ngơi

Sau khi uống thuốc giảm sốt và thuốc có hiệu quả sau khoảng 30 - 60 phút. Lúc này, trẻ có thể cảm thấy có nhiều năng lượng hơn và muốn tham gia các hoạt động vận động nhiều. Tuy nhiên, cơ thể của trẻ cần nhiều năng lượng hơn để chống lại vi khuẩn và virus. Vì vậy, ba mẹ nên khuyến khích trẻ nghỉ ngơi nhẹ nhàng, thư giãn trên giường, ví dụ như đọc sách, hát ru, hoặc xếp hình,...

Khi trẻ bị sốt, ba mẹ nên cho trẻ ăn thức ăn nhẹ. Nguồn: internet

Khi nào nên đưa bé đến bệnh viện?

Ba mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện cấp cứu khi thấy một trong những dấu hiệu sau.

Trẻ có hành động lạ

Nếu trẻ có các hành động kỳ lạ như: quấy khóc không rõ nguyên nhân, khuôn mặt mệt mỏi, lơ phơ, thường hay cáu kỉnh và khó chịu thì cha mẹ nên liên hệ ngay đến bác sĩ để được tư vấn.

Trẻ mất nước

Khi cha mẹ nhận thấy trẻ có những dấu hiệu của tình trạng mất nước như thay tã ít hơn thường và ít lần hơn khi đi tiểu, họ nên liên hệ với bác sĩ để được tư vấn và hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của trẻ.

Trẻ dưới 3 tháng tuổi

Khi bị sốt, trẻ lớn hơn 3 tháng thường được kiểm soát và điều trị tại nhà, nhưng bất kể cơn sốt của bé có nặng như thế nào, để yên tâm, cha mẹ cũng nên gọi cho bác sĩ, đặc biệt là trong những trường hợp trẻ có các triệu chứng nguy hiểm.

Đối với trẻ dưới 3 tháng bị sốt trên 38 độ C hoặc mắc các bệnh tiềm ẩn như bệnh thiếu máu hồng cầu hình lưỡi liềm, cha mẹ nên liên hệ với bác sĩ ngay lập tức.

Bên cạnh đó, còn có những bệnh tiềm ẩn khác có thể gây ra cơn sốt ở trẻ như ung thư, vấn đề về hệ thống miễn dịch và việc sử dụng corticosteroid trước đó.

Trẻ không giảm sốt sau khi sử dụng thuốc

Một lý do khác để cha mẹ nên liên hệ ngay với bác sĩ nhi khoa để được tư vấn là khi đã cho trẻ sử dụng các loại thuốc giảm sốt an toàn như paracetamol và ibuprofen mà sốt vẫn không hạ.

Cơn sốt kéo dài vài ngày

Nếu cơn sốt kéo dài hơn 3 ngày mà không có bất kỳ triệu chứng khác đi kèm, cha mẹ nên đưa bé đến bác sĩ để được kiểm tra và chẩn đoán.

Trẻ bị co giật do sốt

Đôi khi trẻ có thể gặp phải co giật khi sốt, đặc biệt là khi nhiệt độ cơ thể tăng đột ngột. Những cơn co giật này thường chỉ kéo dài trong vài phút, nhưng chúng có thể gây ra lo lắng cho các bậc phụ huynh. Các triệu chứng bao gồm co giật, trợn mắt, rên rỉ và mất ý thức.

Các cơn co giật do sốt ngày nay khá phổ biến, đây chính là một dấu hiệu cho thấy trẻ đã phát triển ra bệnh thần kinh mãn tính. Vì vậy, các bậc phụ huynh cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để tránh các tình huống nghiêm trọng.

Dấu hiệu của tình trạng khẩn cấp

Nếu bé sốt cao hơn 38 độ C và có các triệu chứng sau đây, bạn nên ngay lập tức đưa bé đến bệnh viện:

• Thóp trên đầu bé sưng lên hoặc lõm xuống
• Bé nôn hoặc tiêu chảy liên tục
• Đỏ, sưng hoặc tiết dịch ở mắt, rốn hay vùng kín
• Ngủ li bì, không muốn vận động
• Đau đầu dữ dội hoặc đau bụng
• Các dấu hiệu suy hô hấp, bao gồm môi hoặc lưỡi xanh, thở khò khè hoặc thở hổn hển
• Cứng cổ hoặc sưng khớp
• Khóc liên tục không thể dỗ

Khi cần thiết, cần đưa bé đi khám bác sĩ. Nguồn: internet

Phòng tránh triệu chứng sốt ở trẻ em

Sốt là triệu chứng không thể phòng tránh nhưng mẹ có thể ngăn ngừa những bệnh gây ra sốt. Mẹ hãy giúp con vệ sinh tay chân sạch sẽ trước khi ăn hoặc sau khi tiếp xúc với người bệnh. Một số loại vắc-xin sau tiêm cũng có thể gây sốt, vì vậy mẹ có thể cho trẻ uống thuốc hạ sốt. Tuy nhiên, đối với hầu hết trẻ nhỏ, điều này là không cần thiết.

Đôi lời từ Mytour

Sốt ở trẻ em là hiện tượng phổ biến và cần ba mẹ bình tĩnh để xử lý. Mặc dù có những trường hợp không đáng lo ngại, nhưng ba mẹ cũng nên liên hệ với bác sĩ để bé được kiểm tra và tìm ra nguyên nhân chính xác. Hy vọng thông tin tổng hợp từ Mytour đã giúp ba mẹ chăm sóc con tốt hơn.

Vân Nguyễn tổng hợp

[source click='1'] [nguon] Noor-Mohammed R, Basha S. Teething disturbances; prevalence of objective manifestations in children under age 4 months to 36 months. Med Oral Patol Oral Cir Bucal. 2012[/nguon] [nguon] Stanford Children's Health. Fever in children.[/nguon] [nguon] Nemezio M, Mh De Oliveira K, Romualdo P, et al. Association between fever and primary tooth eruption: a systematic review and meta-analysis. Int J Clin Pediatr Dent. 2017 [/nguon]