Trong thời kỳ chiến tranh, Lê Minh Khuê viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ trên tuyến đường Trường Sơn. 'Những ngôi sao xa xôi' là tác phẩm đầu tiên của bà, viết năm 1971 giữa thời điểm cuộc kháng chiến chống Mỹ đang diễn ra khốc liệt. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu hơn về cuộc sống của những cô gái thanh niên xung phong trên một điểm cao trọng yếu của tuyến đường Trường Sơn.
Câu chuyện xoay quanh ba nhân vật nữ thanh niên xung phong trong đội trinh sát mặt đường. Mặc dù là ba cá nhân, nhưng công việc gắn bó đã làm họ trở thành một thể thống nhất. Họ cùng nhau sống và chiến đấu trong hoàn cảnh cực kỳ khó khăn và nguy hiểm: trên một điểm cao quan trọng của tuyến đường Trường Sơn, họ phải thực hiện công việc đặc biệt nguy hiểm như 'đo lượng đất lấp vào hố bom khi có bom nổ, đếm bom chưa nổ và phá bom khi cần thiết'.
Điều đó có nghĩa là họ phải làm việc tại nơi mà có nhiều bom đạn, luôn đối mặt với nguy cơ tử thần. Họ cảm nhận rõ ràng rằng: 'Đất bốc khói, không khí kinh hoàng, tiếng máy bay rền rệt xa xăm. Tâm trí căng thẳng, trái tim đập loạn nhịp, chạy trốn mà vẫn biết rằng xung quanh có nhiều quả bom chưa nổ.' Công việc mạo hiểm hàng ngày đòi hỏi họ phải là những người dũng cảm, kiên định và có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, không sợ khó khăn và sẵn sàng hy sinh.
Dù phải sống ly biệt, xa đồng đội và thực hiện công việc nguy hiểm, ba cô gái vẫn gắn bó và không mất đi những đặc điểm đáng yêu của tuổi trẻ. Họ luôn quan tâm, chăm sóc lẫn nhau, tâm hồn trong sáng, giàu mơ ước, dễ vui, dễ buồn và đặc biệt, đam mê làm đẹp cho cuộc sống của mình.
Chị Thao là người lớn tuổi nhất, thích hát, sợ máu và vắt. Nho thích thêu thùa, ưa kẹo, có vẻ dễ thương và dịu dàng. Người thứ ba nổi bật nhất, biểu tượng cho tổ trinh sát mặt đường là Phương Định. Là một cô gái xinh đẹp đến từ Hà Nội, với hai bím tóc dày mềm, cổ cao và đôi mắt đẹp xa xăm. Cuộc sống trên chiến trường đã biến Định thành một chiến sỹ kiên cường, dũng cảm. Mỗi ngày, Định đều đối mặt với bom nổ nhiều lần, cô luôn cân nhắc về cái chết nhưng quan trọng hơn là cách thức phá bom một cách an toàn.
Tâm trạng của Phương Định khi phá bom được mô tả rất cụ thể, tinh tế từ cảm giác căng thẳng đến sự tự tin được nâng cao bởi lòng tự trọng. Cảm giác căng thẳng khi ở gần quả bom, sát cánh với cái chết và sự bất ngờ được mô tả chi tiết đến từng cảm xúc: 'thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người, cắt vào da thịt tôi. Vỏ quả bom nóng. Một dấu hiệu không lành.' Công việc mạo hiểm hàng ngày đã làm cho ba cô gái trẻ trở nên đặc biệt và đáng kinh ngạc.
Dù chiến trường ác liệt, nhưng đời sống tinh thần trong sáng, phong phú của Định không bị ảnh hưởng. Cô thích mơ mộng, hát, thậm chí 'bịa lời ra mà hát', yêu thích dân ca quan họ, hành khúc, Cachiusa và dân ca Ý. Định thường ngồi bó gối mơ màng, nhớ về gia đình, quê hương. Cô tự hào về bản thân và cho rằng 'những người đẹp nhất, thông minh, dũng cảm và cao quý nhất là những người mặc quân phục, có sao trên mũ'. Định thực sự là một cô gái mơ mộng, trong sáng và dũng cảm.
Cách kể chuyện tự nhiên, ngôn ngữ sống động, trẻ trung cùng với việc miêu tả tâm lý nhân vật sắc nét của tác giả đã góp phần không nhỏ vào việc vẽ nên thế giới tinh thần phong phú và trong sáng của những cô gái trẻ.
Dù truyện đã kết thúc, nhưng dư âm của câu chuyện vẫn vương mãi trong lòng tôi. Vẻ đẹp tinh thần của họ, những thành tựu vĩ đại của họ luôn tỏa sáng, rực rỡ và bí ẩn như những ngôi sao xa xôi.