Dàn ý
I. Mở đầu
- Giới thiệu về Nguyễn Du và Truyện Kiều.
- Đoạn trích tả cảnh ngày xuân trong tiết Thanh minh và hành trình du xuân của hai chị em Thúy Kiều.
II. Phần thân bài
1. Bối cảnh mùa xuân
- Không gian rộng mở: cảnh ngày xuân trong lành, đầy sức sống.
- Các chi tiết tả cảnh: chim én, thiều quang, cỏ non, cành lê trắng.
- Bút pháp gợi hình, nhịp nhàng: bức tranh ngày xuân tràn đầy năng lượng.
2. Lễ hội Thanh minh
- Hoạt động tảo mộ và hội đạp thanh: người người tụ tập thăm viếng mộ và tham gia hội đạp thanh.
- Ngôn từ sinh động: miêu tả không khí lễ hội sôi động và trang nghiêm.
3. Cảnh chị em Thúy Kiều ra về
- Bóng ngả về tây: không gian và thời gian chuyển sang buổi chiều.
- Tâm trạng chị em Thúy Kiều: thanh thản, xao xuyến và cảm nhận thời gian trôi qua.
III. Kết bài
- Tóm tắt: miêu tả bức tranh thiên nhiên mùa xuân đẹp và những nét độc đáo trong tác phẩm.
Bài mẫu
Tham khảo số 1:
“Truyện Kiều” của Nguyễn Du là tuyệt tác văn học mang giá trị sâu sắc về mặt xã hội, đồng thời khiến người đọc say đắm bởi những đoạn thơ tả cảnh tuyệt vời. Đoạn trích “Cảnh ngày xuân” (trích Truyện Kiều, sách Ngữ văn 9, tập một - NXB Giáo dục, 2008) là một ví dụ điển hình.
Đoạn trích nằm ở phần mở đầu của tác phẩm, khi Thúy Kiều và em gái đi tảo mộ ngày Tết Thanh minh. Cảnh sắc ngày xuân hiện lên qua đôi mắt trẻ trung, rực rỡ của các chàng trai, cô gái độ tuổi đôi mươi.
Bốn câu thơ đầu tái hiện mùa xuân trong trẻo, thanh khiết:
“Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”...
Không gian mùa xuân được phác họa qua cánh én bay lượn rập rờn như thoi đưa, thể hiện sự viên mãn của mùa xuân. “Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi” gợi ý rằng tháng ba đang diễn ra.
Nền cảnh của bức tranh thiên nhiên được tạo nên bởi màu xanh non tươi mát của thảm cỏ trải dài: “Cỏ non xanh tận chân trời”, tạo nên một bức tranh thiên nhiên thanh bình, yên ả. Cành lê trắng điểm xuyết sắc trắng tinh khôi. Những hình ảnh này làm nên vẻ đẹp độc đáo cho bức tranh.
Hai câu thơ tả thiên nhiên ngày xuân của Nguyễn Du có thể gợi liên tưởng đến hai câu thơ cổ của Trung Quốc. Tuy nhiên, điểm nổi bật của bức tranh mùa xuân của Nguyễn Du là thảm cỏ non trải dài đến tận chân trời, điểm xuyết vài bông lê trắng tinh khôi.
Mùa xuân trong sáng, tươi tắn và tràn đầy sức sống, con người cũng trở nên rộn ràng, nhộn nhịp hòa cùng thiên nhiên.
Sáu câu thơ tiếp theo của đoạn trích tái hiện phong tục tảo mộ và hội đạp thanh trong tiết Thanh minh. Bầu không khí sôi nổi của lễ hội được tạo nên bởi hàng loạt từ ngữ miêu tả sự náo nhiệt và vui tươi.
“Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm”...
Cuối cùng, sau những khoảnh khắc vui tươi, Thúy Kiều và em gái ra về:
“Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dắt nhau ra về.
Bước lần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.”
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang”...
Cảnh vật và con người trở nên thưa thớt, để lại cảm giác buồn bã, lưu luyến và dự cảm về tương lai. Các từ láy như “tà tà”, “thơ thẩn”, “thanh thanh”, “nao nao”, “nho nhỏ” tạo nên không gian nhẹ nhàng, man mác buồn.
Đoạn trích “Cảnh ngày xuân” có bố cục cân đối, từ mở đầu, diễn biến đến kết thúc. Nguyễn Du thể hiện nghệ thuật miêu tả thiên nhiên điêu luyện, kết hợp với biểu cảm và tự sự, tạo nên một bức tranh thiên nhiên ngày xuân đầy sức sống và cảm xúc.
“Cảnh ngày xuân” là một trong những đoạn thơ tả cảnh hay nhất trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du. Đọc đoạn trích, người đọc không chỉ ngạc nhiên trước bức tranh thiên nhiên trong sáng mà còn cảm nhận được vẻ đẹp của lễ hội truyền thống đầy ý nghĩa. Đoạn thơ là một tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.