Mẫu bài 1
Trong thơ ca truyền thống, trăng thường là đề tài quen thuộc để diễn tả tâm trạng, vẻ đẹp thơ mộng, sự suy tư... Mỗi loại thơ lại mang một vẻ đẹp độc đáo: thơ năm chữ ngắn gọn, đầy sức thu hút. Nguyễn Duy đã bắt đầu bài thơ bằng hồi ức về trăng:
Hồi nhỏ sống với đồng với sông rồi với bể hồi chiến tranh ở rừng vầng trăng thành tri kỉ
Chất thơ mộc mạc như câu chuyện tâm tình thủ thỉ, đầy tình cảm, khiến kỉ niệm thân thương hiện về trong kí ức của tác giả. Nguyễn Duy nhớ về tuổi thơ hạnh phúc ở nông thôn, nhớ về những thăng trầm trong thời chiến tranh - một vầng trăng tri kỉ luôn chia sẻ và đồng cảm với con người.
Tri kỉ với trăng là tri kỉ với con người; trăng đồng cảm với những khó khăn của đời người, đối xử bền chặt, sâu sắc. Tình bạn này không phải làm đẹp hay toan tính vụ lợi:
Trần trụi với thiên thiên hồn nhiên như cây cỏ
Trăng và con người, hai hình tượng thơ dệt nên một câu chuyện tình tri kỷ, thổ lộ từ nội tâm, lời hối lỗi muộn màng. Trăng luôn bên người, tri kỷ như thế, nhưng con người lại đôi khi coi trăng như người xa lạ, người dưng qua đường:
Từ hồi về thành phố quen ánh điện cửa gương vầng trăng đi qua ngõ như người dưng qua đường
Ảnh trăng trong hai khổ thơ này so sánh như một con người, nhưng người bị che khuất, giấu đi. Nhà thơ muốn thể hiện sự bất ngờ khi con người lãng quên những gì quý giá nhất, để rồi đột nhiên nhận ra, xót xa và ân hận.
Lại một lần nữa, hình ảnh trăng được nhân hóa. Đây không phải là trăng bình thường nữa. Đó là khuôn mặt của một người bạn tri kỷ đã từng hiện diện trong cuộc đời. Thế nhưng, lòng người đã thay đổi, coi trăng như người xa lạ, lạnh lùng như chưa hề quen biết, khiến trăng đành cô đơn trước sự thay đổi này.
Trăng cứ tròn vành vạnh kể chi người vô tình
Ảnh trăng im phăng phắc dủ cho ta giật mình.
Nghệ thuật sử dụng trong bài thơ khiến hình ảnh thơ sâu sắc, in sâu vào tâm trí, thúc đẩy người đọc suy ngẫm về bản thân và cuộc sống. Bài thơ của Nguyễn Duy gửi gắm thông điệp rằng, dù cuộc sống ồn ào và hối hả, những giây phút giật mình sẽ giúp chúng ta nhìn lại bản thân và trân trọng mọi điều xung quanh.