Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên trong Nhật kí tù binh của Hồ Chí Minh

2 Bài viết mẫu Cảm nhận vẻ đẹp thiên nhiên trong Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh

Cảm nhận về thiên nhiên trong Nhật kí trong tù của Hồ Chí Minh, mẫu số 1:

Thiên nhiên, một đề tài thường xuất hiện trong thơ ca, càng trở nên phong phú khi được Bác thể hiện. Dù không tự xưng là nhà thơ, nhưng qua những bức tranh thơ tuyệt vời, Bác đã chứng minh tình yêu sâu sắc đối với thiên nhiên. Thiên nhiên trong Nhật kí Trong tù không chỉ là bức tranh đẹp mắt mà còn là lời nhắc nhở về niềm tin, triết lý sống và tâm hồn lãng mạn của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Thiên nhiên được mô tả tinh tế trong nhật kí trong tù, nơi đây là một không gian tươi mới, hùng vĩ và mộng mơ:

'Núi ôm mây, mây ôm núi

'Lòng sông tỏa sáng, bụi không mờ.'

Thiên nhiên, với núi cao và mây trắng, thể hiện sự hữu tình và hùng vĩ đặc biệt. Hình ảnh này giống như ánh sáng trong tâm hồn tinh tế của Bác, là nguồn động viên để vượt qua khó khăn. Dòng sông hiền hòa, sáng bóng như gương, là biểu tượng cho lòng tốt và sự trong sáng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Dù chân còn yếu đuối sau thời gian tù đày, Bác vẫn kiên định bước đi với niềm tin vững chắc hơn bao giờ hết.

Hoặc như trong bài thơ Giai đi sớm, thiên nhiên hùng vĩ được mô tả như sau:

'Gà gáy, đêm vẫn chưa tan,

'Chòm sao dẫn nguyệt vượt lên vạn ngàn'

Chòm sao ấy nâng ánh trăng cao tựa bóng vũ trụ bao la.

Không chỉ ban ngày, thiên nhiên ban đêm cũng tráng lệ như ban ngày. Đó là khoảnh khắc thiên nhiên bắt đầu một chuỗi sự sống. Trên con đường xa mịt mờ, Bác chứng kiến cảnh đẹp kia. Đó là sự khai sinh, là nguồn cảm hứng cho một ngày mới:

'Phương đông từ trắng bỗng chuyển sang hồng,

Những đám mây nhẹ nhàng bay lượn giữa bầu trời rộng lớn

Em gái ở làng núi xay nhuyễn ngô khi màn đêm buông xuống

Lò than chiếu sáng toàn bộ xóm làng trong bóng đỏ rực

Thiên nhiên ở vùng sơn cước tỏa ra vẻ cô đơn, nhưng không hề lạc lõng, mà ngược lại, nó luôn hướng về sự sống. Đặc biệt, vẻ đẹp của thiên nhiên được tô điểm thêm bởi ánh trăng, người bạn tri kỉ của Bác. Trăng, như một nguồn cảm hứng không ngừng trong thơ Bác:

'Người đắm chìm trong ánh trăng qua cửa sổ

Trăng lặng lẽ nhìn thấu khe cửa, chìm đắm trong thế giới thơ của nhà thơ.

Thật tuyệt vời

'Không gì làm chìm người trong trạng thái tự do hơn việc hòa mình vào bức tranh nguyệt đẹp

Đêm thu buông lạc lõng dưới ánh trăng mảnh. '

Bóng trăng ấy trở thành tri kỉ thân thiết của tâm hồn, dẫn đường cho những bước chân trong thơ và cuộc sống. Ánh trăng soi sáng hồn Bác, là nguồn an ủi vô tận. Thiên nhiên là nguồn cảm hứng, niềm tin và yêu thương cuộc sống cho người lính chiến sĩ. Nhưng đôi khi, nó cũng là thách thức mà họ phải vượt qua:

'Người bước chân trên con đường đêm thẳm

Rát mặt, đêm thu, cơn gió lạnh lùng. '

Nhìn thiên nhiên, ta thấy những thử thách khó khăn đầy cam go:

'Bước chân mới hiểu gian nan

Núi cao kềnh càng, chông chênh trở trên trời. '

Dù núi non cao vút, nhưng tinh thần bất khuất của con người Bác lại cao hơn cả. Họ vượt qua mọi khó khăn, đỉnh núi không là gì so với ý chí mạnh mẽ, và để 'Thu vào tầm mắt muôn trùng nước non'. Họ là những nhà leo núi vĩ đại, không bao giờ chùn bước.

Trong thơ Bác, thiên nhiên hiện lên phong phú và đa dạng. Từ vẻ đẹp của núi cao ngút trời đến bình minh hồng nhạt và ánh chiều trôi đẹp đẽ, mỗi câu thơ là biểu tượng cho ý chí mạnh mẽ của chiến sĩ cách mạng.

Khám phá thêm về văn mẫu và tác phẩm xuất sắc của Hồ Chí Minh trên Mytour

- Bài hát Côn Sơn của Nguyễn Trãi và Bức tranh khuya của Hồ Chí Minh
- Nhận định về tác phẩm Phong cách Hồ Chí Minh
- Hình ảnh Hồ Chí Minh qua bài thơ Tức cảnh Pác Bó

Đánh giá về thiên nhiên trong Nhật ký tù của Hồ Chí Minh, phiên bản số 2:

Nhật kí trong tù, tác phẩm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, được sáng tác khi Người bị giam cầm trong nhà tù Trung Quốc trong những năm 1942, 1943. Tập thơ không chỉ là biểu hiện nghệ thuật mà còn là sự khen ngợi cho những tháng ngày 'mất tự do'. Mặc dù không được tạo ra với mục đích nghệ thuật, nhưng Nhật kí trong tù đã trở thành một tác phẩm vĩ đại, mang giá trị lịch sử và văn hóa đặc sắc trong văn học Việt Nam.

Trải qua nhiều thập kỷ, từ khi tác phẩm được công bố, nhiều tác giả đã viết về nó. Đặc biệt, họ chú trọng vào giá trị thể hiện hiện thực và sức mạnh kêu gọi của Nhật kí trong tù đối với chế độ giam giữ của Tưởng Giới Thạch. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý: đây vẫn là một nhật kí thơ, một cái nhìn nội tâm, người tác giả viết chủ yếu cho bản thân. Vì vậy, sức hấp dẫn của tác phẩm chủ yếu nằm ở hình tượng của nhân vật chân thực - Chủ tịch Hồ Chí Minh, một chiến sĩ và nhà thơ đầy tâm huyết. Nhật kí trong tù thực sự là một 'bức chân dung tự họa' về tinh thần của người sáng tác.

Qua hàng trăm bài thơ, chúng ta có thể cảm nhận nỗi khao khát tự do sôi nổi, nổi loạn trong tâm hồn Chủ tịch Hồ Chí Minh. Mùa thu 1942, Nhà lãnh đạo cách mạng Việt Nam đã bị bắt giữ vô cớ khi sang Trung Quốc để thảo luận kế hoạch chống đế quốc, phát xít. Người đã trải qua nhiều nhà lao mà không được xét xử và không biết bao giờ mới được giải thoát. Hồ Chí Minh đau đớn vô hạn và cảm nhận sâu sắc nỗi 'mất tự do'. Những cảm xúc này được Người thể hiện qua nhiều bài thơ, như trong một lần chuyển nhà lao, Người viết về những cảnh đau lòng, là sự phản ánh của một qui luật trong cuộc sống, một qui luật Người rút ra từ cuộc sống đầy khổ của chính mình:

Trên thế gian này, vạn điều đau lòng

Không gì cay đắng bằng sự mất tự do?

Trong một tác phẩm thơ khác, Bị Hạn Chế của Hồ Chí Minh cũng khẳng định Đau

đau như thế nào khi mất tự do. Nỗi sốt ruột, niềm khắc khoải chờ đợi kéo dài qua ngày tháng đã biến thành sự tức giận, phẫn nộ. Tác giả đặt cho bài thơ một tựa độc đáo chỉ với một dấu hỏi chấm (?).

Ném xuống phương Tây, nỗi oan trái tràn ngập

Giải thoát đến bao lâu, giải thoát đến đâu?

Bên cạnh con người đầy nhiệt huyết, lòng sốt ruột, vô tận đau khổ vì sự mất tự do, trong Nhật kí trong tù, chúng ta còn gặp một tâm hồn hoàn toàn tự do tinh thần, luôn bình thản và sáng tạo, như một linh hồn vượt lên trên bầu trời tự do, không bị sức mạnh của nhà tù gìn giữ. Có thể nói rằng họ có thể giam giữ thân thể của Bác, nhưng họ không thể bao giờ giam giữ tinh thần của Bác. Điều này được tác giả thể hiện rõ qua hai câu thơ mở đầu, được coi là lời mở đầu cho tập Nhật kí trong tù:

Thân thể bị giam trong ngục

Tinh thần tự do bay ngoài tù.

Có ý nghĩa là:

Thân thể tận hưởng trong lao

Tinh thần tự do bay ngoài lao.

Và, nhiều lần, Hồ Chí Minh cảm nhận mình như một 'khách du lịch tự do', hạnh phúc, thoải mái, tự do như một hành khách tiên. Điều này được thể hiện qua nhiều bài thơ như Điều Nam Ninh, Giải cơn mơ, Bước vào nhà lao huyện Tĩnh Tây, và có lẽ đặc trưng nhất trong bài Ngắm trăng sau đây:

Trong tù, không có rượu, không có hoa

Cảnh đẹp đêm này khó lời miêu tả

Người đắm chìm trong ánh trăng bên cửa sổ,

Trăng lọt qua khe cửa, soi những đoạn thơ tuyệt vời.

Trong bài thơ này, không một lời than phiền về đau khổ, lo âu vì sự mất tự do, chỉ thấy hình tượng của một nhà thơ tinh tế và nhạy cảm đối diện với vẻ đẹp của thiên nhiên.

Thực tế, tại nơi lao tù khắc nghiệt, việc ngắm trăng có lẽ là xa xôi. Một chút ánh trăng chỉ đủ lọt qua khe cửa nhỏ. Nhưng với trí tưởng tượng phong phú và tình yêu thiên nhiên, Hồ Chí Minh vẫn cảm nhận được sự phong phú của tâm hồn, ngập tràn cảm xúc trước vẻ đẹp của đêm trăng. Câu thơ Hán Việt thứ hai nói:

Đối mặt với thực tế chi phí cơ bản không đủ sống qua ngày?

Có ý nghĩa là:

Trước vẻ đẹp của đêm nay, hiểu thế nào?

Câu thơ có vẻ hơi lạ lẫm, một chút bối rối. Sự bối rối thực sự rất thi hữu... Thật tiếc là dịch 'Cảnh đẹp đêm nay khó lời' đã làm mất đi cái bối rối của thi sĩ. Ngày xưa, khi thưởng thức trăng, người ta thường có rượu và hoa. Trong lao tù, Hồ Chí Minh làm sao có thể có những thứ này? Dù vậy, tâm hồn thi sĩ vẫn tràn ngập sáng tạo:

Người tận hưởng ánh trăng qua cửa sổ,

Trăng lọt qua khe cửa, soi sáng ngôi nhà thơ.

Thi nhân và ánh trăng hòa quyện như hai tình bạn tri âm, tri kỉ, tạo nên sự hòa quyện tuyệt vời. Ánh trăng vô tri vô giác, qua tâm hồn người tù thi sĩ, trở thành một nhân vật đáng yêu, đầy tâm trạng và linh hồn. Đây là những câu thơ đặc sắc, nảy sinh từ tâm hồn và cảm xúc của Hồ Chí Minh...

Đúng là khi đọc Nhật kí trong tù, chúng ta chứng kiến nhiều cuộc vượt ngục tinh thần của Hồ Chí Minh. Người có những giây phút theo đuổi hồn mình theo bóng mây trôi, chiếc cánh chim chiều, hoặc ánh trăng non. Cũng có những lúc Người lạc vào bức tranh một buổi sớm với ánh dương, làng xóm bên sông, hay cảnh buổi tối khi ngôi làng ửng hồng dưới ánh đèn than. Tâm hồn của Hồ Chí Minh luôn hướng về Tổ quốc, về đồng chí, đồng bào; thậm chí trong giấc mơ, Người cũng luôn mơ về đất nước yêu quý. Có những đêm, Bác thức trắng mãi không thể ngủ, đến 'Canh bốn, canh năm vừa chợp mắt - Sao vàng năm cánh mộng hồn quanh'. Ngoài ra, trong 'bức chân dung tự họa' của Hồ Chí Minh, chúng ta còn gặp một tâm hồn sâu sắc, một tầm tư tưởng lớn. Tâm hồn sâu sắc thường thể hiện qua cái nhìn sắc bén về hiện thực. Bác nhìn thấy rõ những bất công và phi lý trong nhà tù của Đảng Quốc dân Tưởng Giới Thạch. Nhà tù này như một phản ánh thu nhỏ của Trung Hoa lớn khi đó. Ngoài ra, từ những sự kiện nhỏ nhất trong cuộc sống hàng ngày, thông qua sự nhạy bén và chiêm nghiệm của bản thân, Hồ Chí Minh rút ra những khái niệm tổng quát, tìm ra luật lệ cuộc sống. Do đó, một số câu thơ và bài thơ của Người mang ý nghĩa triết học sâu sắc. Chẳng hạn như từ việc 'Học đánh cờ', Người suy luận về sức quan trọng của thời cơ đối với thành công và thất bại trong cuộc sống:

Lạc nước hai bánh đành phải bỏ lỡ,

Gặp thời cơ tốt cũng đồng nghĩa với thành công.

Ngày mới bắt đầu, nhà thơ khẳng định tính chất lương thiện của con người và ảnh hưởng mạnh mẽ từ hoàn cảnh giáo dục:

Mọi sự đối lập đến từ bản chất con người và môi trường giáo dục.

Mọi người khi ngủ đều tỏ ra lương thiện

Nhưng khi tỉnh dậy, tính cách chia ra thành người tốt, người xấu.

Tính hiền hay dữ, không phải là điều sẵn có

Phần lớn đến từ giáo dục và trải nghiệm.

Đồng thời, Bác Hồ cũng có những hiểu biết đúng đắn về những khó khăn, nguy hiểm trên con đường cuộc sống:

Người nhân gặp khó khăn như núi cao chạm mặt hổ.

Đường phẳng chẳng qua những người trải đắng cay lao tù

Tuy nhiên, Bác luôn nhìn nhận cuộc sống và con người một cách tích cực, khuyến khích họ thực hiện những hành động thiết thực để cải thiện bản thân và hoàn cảnh xung quanh. Điều này phản ánh lòng tin vững chắc của nhà thơ vào tố chất lương thiện, đức độ của con người. Bằng cách khẳng định 'Hiền dữ phải đâu là tính sẵn - Phần nhiều do giáo dục mà nên', Bác đặt vấn đề quan trọng về giáo dục và tin tưởng rằng nó sẽ tạo ra những thay đổi tích cực trong xây dựng lực lượng cách mạng trong tương lai. Bài thơ 'Đi đường' là sự tập trung vào ý tưởng về việc vượt qua khó khăn, hướng tới cuộc sống và tương lai:

Mở lòng ra đường mới biết gian lao,

Núi cao không là gì so với khát khao chinh phục.

Đỉnh núi cao đến phía chóp trời,

Thu nhỏ trong ánh mắt vạn dặm nước non.

Ngay cả trong khó khăn, gian truân, Bác vẫn nhìn thấy ánh sáng rạng ngời của tương lai!

Trong ngục tối, Bác vẫn cảm nhận ánh hồng trước mặt. Đèn sáng bừng lên. Hồ Chí Minh luôn có cái nhìn triết học về sự thay đổi của tự nhiên. Do đó, thơ của Bác viết trong tù vẫn truyền đạt niềm tin vào cuộc sống và con người. Một đêm, khi con gà gáy lần đầu tiên, trời tối, gió rét, Bác chuyển lao. Nhưng ngay lập tức, ánh sáng bình minh ấm áp mở ra, xua đi bóng tối. Bác trở thành nhà thơ nồng nàn với bức tranh sáng tạo... như trong bài thơ Giải đi sớm. Đây là một bài thơ quen thuộc mà nhiều người biết đến.

Tuy nhiên, còn một kỳ thiếu sót lớn nếu ta viết về 'bức chân dung tự họa' như đã nói mà không đề cập đến tình thương bao la, sâu sắc của Bác Hồ. Trong bài Bác ơi! Tố Hữu đã diễn đạt rất tốt về trái tim của Chủ tịch Hồ Chí Minh:

Bác ơi, trái tim Bác bao la thế

Ôm trọn non sông, mọi số phận con người!

Đầu tiên và trước hết, con tim đó dành cho những người chịu khổ, kể cả những người là người Trung Quốc

hoặc những người Việt Nam khác. Nhà thơ dễ dàng quên đi nỗi đau và khó khăn mà mình phải chịu đựng, nhanh chóng đồng cảm sâu sắc và phát hiện ra những đau khổ, bất hạnh của những người xung quanh để chia sẻ, thông cảm với họ. Bác thấu hiểu với Vợ của đồng tù khi đến thăm chồng, đối với Cháu bé trong nhà tù Tân Dương, hay với Một người tù cờ bạc mới qua đời... Nghe 'Người bạn tù thổi sáo', Bác không chỉ hiểu nỗi nhớ quê hương của anh ta, mà còn hình dung ra ở chân trời xa xôi kia có một phụ nữ bước lên một tầng lầu nữa để ngóng trông chồng:

Đột nhiên từ ngục vọng tiếng sáo vu vu

Khúc nhạc tình quê chuyển điệu buồn.

Muôn dải lụa hà khôn xiết nỗi thương,

Lên tầng cao có ai đó ngóng trông lẫn nhau.

Trong nhà tù, Bác gọi những người cùng bị giam là 'bạn đồng hành' và Người chia sẻ với họ những nỗi buồn sâu kín hoặc cùng đùa vui trong cảnh khó khăn:

Mặc cho gấm là bạn, tủ cũng là quý khách

Gảy đàn trong ngục phát ra âm thanh tri âm.

Nhìn toàn diện, tình thương của Hồ Chí Minh trải rộng như lòng nhân loại. Điều này tạo nên giá trị đặc sắc của tập thơ. Ở tác giả, sự nhạy cảm và tinh tế giao thoa hài hòa với ý chí sắt đá, nghị lực phi thường và bền bỉ. Chất 'tình' và chất 'thép' hòa quyện tự nhiên, tạo nên tư duy kiên cường, bất khuất trong Nhật kí trong tù. Đúng như nhận định của nhà thơ Hoàng Trung Thông hàng chục năm trước: 'Vần thơ của Bác vần thơ thép'. 'Thép' là tinh thần chiến đấu mạnh mẽ, bất khuất. Điều đặc biệt là chất 'thép' tỏa ra một cách tự nhiên, bình dị trong tư thế ung dung, tự do của một con người làm chủ mọi tình huống. Chuyển lao một lần, Bác bị xích chân vào thuyền, nhưng Người vẫn nhận ra cuộc sống sôi động và vui tươi của làng xóm bên sông, của những chiếc thuyền câu nhẹ nhàng. Một ngày, sau một ngày lao động vất vả, chiều tới, Bác đến một xóm núi, để lại ấn tượng không phải là về những gian truân đã trải qua hay sắp trải qua, mà là cảnh 'Cô em xóm núi xay ngô tối, Xay hết lò than đã rực hồng... Chất 'thép' thể hiện rõ ở sự kiên định vững vàng, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn thách thức. Đối với Bác, mọi thách thức đều là cơ hội rèn luyện con người trở nên vững vàng kiên định. 'Nghe tiếng giã gạo', Hồ Chí Minh như đang tự nhắc nhở mình:

Gạo giã xay qua bao nỗi đau đớn,

Nhưng khi giã xong, trắng tựa như bông.

Cuộc sống trên đời cũng vậy,

Khó khăn rèn luyện, thành công đến với người kiên trì.

Tâm niệm không bao giờ phai mờ, nhất là ở lời đề tập thơ Bác khẳng định 'Muôn nên sự nghiệp lớn - Tinh thần càng phải cao'. Hồ Chí Minh luôn đề cao việc tu dưỡng và rèn luyện con người, trở thành tấm gương sáng trong lĩnh vực này.

Nhật kí trong tù không chỉ là tập thơ có giá trị ở nhiều khía cạnh, mà còn là hiện thân của 'chân dung tinh thần của Chủ tịch Hồ Chí Minh'. Điều này tạo nên sức hấp dẫn, đặc biệt là sức hấp dẫn của 'chất người cộng sản Hồ Chí Minh' (Xuân Diệu)... Dù có nhiều cách diễn đạt, nhưng tất cả đều nhấn mạnh về tác giả của Nhật kí trong tù là một nhân vật xuất sắc, 'đại trí', 'đại nhân' và 'đại dũng'. Tập thơ sống động hóa hình ảnh nhân vật kiệt xuất này.