Buzz
Về tác giả và tác phẩm Cảm xúc mùa thu trong môn Ngữ văn lớp 10, sách Kết nối tri thức cung cấp thông tin chi tiết về cấu trúc, tóm tắt, nội dung quan trọng nhất, giá trị nghệ thuật, dàn ý,...
Tác giả và tác phẩm: Cảm xúc mùa thu - Môn Ngữ văn lớp 10: Kết nối tri thức
I. Tác giả của văn bản Cảm xúc mùa thu
- Đỗ Phủ (712 - 770), tự Tử Mĩ, hiệu Thiếu Lăng, là một nhà thơ danh tiếng của Trung Quốc thời kỳ nhà Đường.
- Dù chỉ đảm nhận các vị trí quan trọng trong thời gian ngắn nhưng ông gắn bó với đau khổ và bệnh tật.
- Năm 755, tướng An Lộc Sơn nổi dậy chống lại triều đình. Bị bỏ rơi và muốn tránh xa nguy hiểm, ông rút lui về quê ở phía Tây Nam.
- Đỗ Phủ và Lý Bạch được coi là hai nhà thơ vĩ đại và có ảnh hưởng sâu sắc nhất trong lịch sử văn học Trung Quốc.
- Các tác phẩm đáng chú ý bao gồm:
+ Tập thơ Ngao du nam bắc (731 - 745)
+ Tập thơ Trường An khốn khổ (746 - 755)
+ Tập thơ Lưu vong làm quan (756 - 759)
+ Tập thơ Phiêu bạc tây nam (760 - 770)
II. Khám phá tác phẩm Cảm xúc mùa thu
1. Thể loại: Bài thơ 'Cảm xúc mùa thu' được viết dưới dạng thể thất ngôn bát cú.
2. Nguyên nhân và hoàn cảnh sáng tác:
- Bài thơ được viết vào năm 766, khi Đỗ Phủ đang sinh sống tại Quỳ Châu.
- Đỗ Phủ sáng tác chuỗi thơ “Cảm xúc mùa thu” gồm 8 bài, trong đó bài cảm xúc mùa thu đứng đầu. Ông được xem là 'Thi thánh' của Trung Quốc.
3. Phương thức diễn đạt: Biểu cảm + Mô tả
4. Nội dung chính: Bài thơ là biểu hiện của tâm trạng riêng tư của Đỗ Phủ, cũng như là biểu tượng của tình yêu quê hương và tình thương đời thường.
Bao gồm hai phần:
- Phần 1: Bốn dòng đầu tiên. Mô tả bức tranh của mùa thu.
- Phần 2: Bốn dòng còn lại. Thể hiện tình cảm qua khung cảnh mùa thu.
6. Ý nghĩa nội dung:
- Bài thơ tạo ra hình ảnh mùa thu u ám, đặc trưng của vùng núi rừng và dòng sông Quỳ Châu. Đồng thời, nó cũng phản ánh tâm trạng lo âu của nhà thơ đối với tình hình xung quanh: lo cho quê hương, nhớ nhà và âu lo về tương lai.
7. Ý nghĩa nghệ thuật:
- Bốn dòng thơ mang đậm nét u buồn và sâu lắng.
- Thơ sâu lắng, thấm đẫm tình cảm, văn phong tinh tế
- Sử dụng kỹ thuật đối lập, mô tả cảnh vật tươi đẹp
- Sử dụng ngôn ngữ giàu ẩn dụ và nhiều ý nghĩa
III. Khám phá chi tiết bài thơ Cảm xúc mùa thu
1. Bốn dòng thơ đầu: Mùa thu trong tranh
a) Hai dòng mở đầu:
- Sử dụng hình ảnh truyền thống, là mô tả của mùa thu ở Trung Quốc: “ngọc lộ”, “phong thụ lâm”
+ Miêu tả Ngọc lộ: Hạt sương dày đặc như mọi nơi, làm cho mọi thứ trở nên xa cách, cảnh vật trở nên hoang vu, tiêu điều.
+ Phong thụ lâm: Một hình ảnh dùng để mô tả mùa thu.
- “Vu sơn Vu giáp”: Những địa danh nổi tiếng ở Quỳ Châu, Trung Quốc, khi mùa thu đến, trời âm u, sương mù mịt mù mịt.
- “Khí tiêu sâm”: Bầu không khí thu lạnh lẽo, u ám.
→ Bức tranh mùa thu ở vùng rừng núi lạnh lẽo, u ám, tiêu điều, hiu quạnh.
b) Hai dòng thực tế
- Góc nhìn của nhà thơ trong bức tranh di chuyển từ rừng núi xuống lòng sông và lan tỏa ra mọi nơi.
- Sự đối lập và phóng đại trong hình ảnh: sóng - vươn tới bầu trời (thấp - cao), mây - chìm xuống mặt đất (cao - thấp), mở rộng không gian theo nhiều chiều:
+ Chiều cao: sóng cao ngất ngưởng, mây chìm sâu xuống mặt đất
+ Chiều sâu: rất sâu
+ Chiều xa: cửa ải
→ Không gian rộng lớn, đẹp mắt
⇒ Bốn dòng thơ vẽ ra bức tranh mùa thu hoành tráng, u ám, đầy cảm xúc.
⇒ Tâm trạng buồn bã và lo lắng của nhà thơ trước hiện thực u ám, tiêu điều
2. Bốn dòng cuối cùng: Tình cảm thu
a) Hai dòng nhận xét
- Sử dụng hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng:
+ Hoa cúc: biểu tượng tượng trưng cho mùa thu
+ Khóm cúc đã nở hai lần: Có hai cách hiểu, khóm cúc nở ra làm rơi giọt nước mắt hoặc là giọt nước mắt.
→ Dù hiểu như thế nào, cũng thể hiện nỗi buồn trong tâm hồn của tác giả.
+ “Cô phàm”: là cách để tác giả quay trở lại quê hương, đồng thời gợi lên cảm giác cô đơn, bơ vơ của tác giả.
- Sử dụng từ ngữ độc đáo, sâu sắc, ngắn gọn:
+ “Lưỡng khai”: Nỗi buồn kéo dài từ quá khứ đến hiện tại
+ “Nhất hệ”: Dây buộc thuyền cũng là dây buộc tình cảm gia đình của tác giả.
+ “Cố viên tâm”: Tâm hồn hướng về quê hương cũ. Lòng nhà thơ luôn bị ràng buộc bởi nỗi nhớ quê.
- Tác giả đã kết hợp tình và cảnh trong hai dòng thơ
→ Hai dòng thơ thể hiện nỗi lòng sâu sắc, niềm nhớ nhà của tác giả.
b) Hai dòng kết thúc
- Hình ảnh:
+ Mọi người tấp nập may áo cho mùa lạnh
+ Giặt áo chuẩn bị cho mùa đông
- Âm thanh: Tiếng chày đập vải
→ Âm thanh báo hiệu mùa đông, cũng là tiếng tim đập, biểu hiện sự hồi hộp, mong chờ, chờ đợi ngày về quê
⇒ Bốn dòng thơ thể hiện nỗi buồn của người xa quê, khát khao, mong ngóng ngày trở về quê hương.
Học tốt bài Cảm xúc mùa thu
Những bài học giúp bạn hiểu sâu về bài thơ Thu hứng trong môn Ngữ văn lớp 10 và các bài thơ khác:
