Thách thức lớn đối với ngành công nghiệp ôtô Việt Nam khi phải cạnh tranh với các nước trong khu vực, đã tiến xa hơn VN trong nhiều thập kỷ.
Đã đến lúc ngành công nghiệp ôtô của Việt Nam cần điều chỉnh hướng đi, tập trung vào ưu điểm của thị trường nội địa.
Ngành công nghiệp ôtô đóng vai trò quan trọng trong cộng đồng ASEAN, với sản xuất ôtô tập trung chủ yếu tại Thái Lan, sau đó là Indonesia và Malaysia. Các nhà sản xuất ôtô từ Nhật Bản và Hàn Quốc đã thâm nhập thị trường này từ nhiều năm trước.
Sự chênh lệch về sản lượng ôtô giữa Việt Nam và các nước khác trong khu vực là quá lớn. Trong khi Thái Lan có thể sản xuất 2,3 triệu chiếc/năm thì Việt Nam chỉ đạt 400.000 chiếc xe vào năm 2016.
Việc đầu tư và cân nhắc để giảm bớt khoảng cách này vượt xa khả năng của Việt Nam hiện nay.
Sau nhiều năm mở cửa, thu hút vốn đầu tư nước ngoài, tỷ lệ nội địa hóa trong ngành lắp ráp ôtô ở Việt Nam chỉ từ 10% đến 30%, quá thấp để được hưởng thuế giảm trong khu vực ASEAN, và các ưu đãi thuế từ các hiệp định thương mại tự do khác.
Hiệp hội các nhà sản xuất ôtô Việt Nam dự đoán thị trường ôtô trong nước sẽ tiêu thụ gần 300.000 chiếc đến năm 2020.
Thị trường sẽ phát triển, nhưng câu hỏi là liệu tốc độ tăng trưởng này có đủ lớn để bù đắp cho chi phí đầu tư vào cơ sở sản xuất ôtô tại Việt Nam, khi các nhà đầu tư đã có cơ sở ở các nước láng giềng.
Toyota, BMW hoặc Mercedes... sẽ xem xét các yếu tố khác nhau khi đầu tư vào một thị trường mới, như dân số, tiềm năng thị trường, và hạn mức đầu tư...
Trận cạnh tranh khốc liệt trong ngành công nghiệp ôtô Việt Nam sẽ tiếp tục trong năm 2017 và những năm tiếp theo.
Các thông tin về việc các hãng xe nước ngoài muốn thu hẹp hoạt động lắp ráp ôtô tại Việt Nam và tăng nhập khẩu xe là dấu hiệu cho thấy ngành công nghiệp ôtô Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức.
Vì vậy, Việt Nam cần làm gì để phát triển ngành công nghiệp ôtô? Việt Nam không thể theo đuổi mục tiêu trở thành trung tâm sản xuất ôtô, nhưng vẫn còn cơ hội để trở thành trung tâm cung ứng linh kiện và bộ phận ôtô.
Việt Nam có những lợi thế về chi phí lao động thấp và cần tận dụng chuỗi cung ứng nội địa để cung cấp phụ tùng ôtô cho các nhà sản xuất ở các quốc gia khác.
Bằng cách này, Việt Nam có thể phát triển ngành sản xuất phụ tùng và tạo ra nhiều việc làm cho người dân. Khi ngành sản xuất phụ tùng ôtô phát triển mạnh mẽ, Việt Nam hoàn toàn có thể xem xét việc xuất khẩu sang các quốc gia khác như Indonesia để lắp ráp.
Để xuất khẩu phụ tùng ôtô ra thế giới, chúng ta cần tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế.
Ngay cả Thái Lan, đã tiên phong trong ngành công nghiệp ôtô hơn VN mười năm, vẫn đang gặp khó khăn về nguồn nhân lực kỹ thuật.
Vì vậy, Việt Nam cần đào tạo thêm nhiều kỹ sư chất lượng. Một trong những thách thức lớn nhất là cần phải đồng bộ hóa và cải tiến quy chuẩn kỹ thuật để phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế.
Việt Nam đã bỏ lỡ cơ hội trong ngành công nghiệp ôtô. Do đó, chúng ta cần phải tận dụng những điểm mạnh hiện có thay vì tìm kiếm nguồn lực lớn và công nghệ cao để bù đắp cho khoảng cách trong sản xuất ôtô - điều mà chúng ta không còn đủ thời gian để thực hiện.