Cặp đũa

So đũa hay điền thanh hoa lớn (tên khoa học: Sesbania grandiflora Pers, trước đây là Aeschynomene grandiflora) là một loại cây lớn thuộc chi Sesbania trong họ Đậu (Fabaceae). Được cho là có nguồn gốc từ Ấn Độ hoặc Đông Nam Á, cây này thường mọc ở những khu vực có khí hậu nóng ẩm.

Cây còn được biết đến với các tên gọi như dank kaa, angkea dey chhmol (Campuchia), phak dok khe (Lào-Viênchian), và fayotier (Pháp).

Mô tả

Cây có thân gỗ cao từ 5 đến 25 mét, mọc thẳng và mềm. Cành phân nhánh lớn, mọc vòng và hơi rủ xuống. Cây phát triển nhanh với vỏ tiết ra mủ màu đỏ. Lá kép lông chim chẵn dài từ 15 đến 30 cm, với 50-60 lá phụ hợp thành. Các lá chét rất nhiều, lên đến 30 đôi, hình bầu dục, dài khoảng 25mm và rộng 8-10mm, thường dày hơn ở giữa và mỏng dần về phía ngọn, lá bẹ rụng sớm. Hoa được sắp xếp thành chùm ở nách, thõng xuống. Chùm hoa lớn, dài từ 7 đến 8 cm, có màu trắng, đôi khi hồng hoặc cam tím, hình lưỡi liềm. Quả dài từ 30 đến 35 cm, thẳng, thót lại ở gốc và đỉnh, thu hẹp ở phần giữa các hạt nhưng không chia thành đốt. Hạt rất nhiều, hình quả thận, dẹt, màu vàng sậm hoặc nâu, với vỏ có chất màu đỏ và vàng.

Giống Tứ Quý

Cây gỗ cao từ 4 đến 10 mét, có cành phân nhánh thấp. Vỏ cây không tiết mủ đỏ, nứt nẻ và có màu xám nâu. Lá ngắn, màu xanh bạc và hơi sần sùi, quả nhỏ dài từ 5 đến 10 cm, không phân đốt, hạt nhỏ hình quả thận. Hoa lớn, màu trắng, dài từ 5 đến 15 cm, có hình lưỡi liềm.

Phân bố

So đũa được trồng chủ yếu ở miền Nam Việt Nam, thường dùng làm cây cảnh vì hoa đẹp, đôi khi còn làm cây chủ cho hồ tiêu leo. Ngoài ra, cây cũng xuất hiện ở Lào, Campuchia và nhiều quốc gia nhiệt đới khác ở châu Á.

Địa điểm sống

Quá Trình Phát Triển

+ Tăng trưởng trong các khu rừng đất thấp, có thể là khô hoặc ẩm ướt. Khi bị ngập nước, cây có thể mở rộng gốc để thở và một số rễ nổi có thể phát triển để thích nghi với điều kiện ngập úng. Cây còn mang lại một số lợi ích môi trường.

Khả Năng Cộng Sinh

Là một loài thuộc họ đậu có khả năng cố định Nitơ nhờ vi khuẩn nốt rễ (nốt sần), cây không chỉ cung cấp đạm cho bản thân mà còn cho các loài thực vật xung quanh, góp phần cải thiện chất lượng đất. Với tốc độ phát triển nhanh, cây thường được sử dụng để phục hồi rừng ở những vùng bị xói mòn và nâng cao độ màu mỡ của đất. Nó cũng thường được trồng làm hàng rào, tạo bóng mát, chắn gió, và hỗ trợ các loại cây trồng khác.

Thành Phần Hóa Học

Vỏ cây so đũa chứa gôm nhựa, ban đầu có màu hồng đỏ khi tươi, sau đó chuyển sang màu nâu. Gôm nhựa này có khả năng tan trong nước và cồn. Nó chứa các hợp chất màu như agathin (màu đỏ) và xanthoagathin (màu vàng), cùng với basorin, chất nhựa và tannin.

Lá, hoa và quả của cây so đũa đều chứa nhiều đường. Đặc biệt, hoa có lượng vitamin C cao (0.1%), vitamin B, muối canxi và sắt, cùng các amino acid.

Ứng Dụng

Vỏ cây được sử dụng làm thuốc bổ, kích thích tiêu hóa, và điều trị tiêu chảy. Phần vỏ xanh trắng bên trong, sau khi loại bỏ lớp vỏ cứng, có thể nhai và nuốt để giảm đờm, ho ngứa cổ, và giúp lành miệng. Ngọn non, lá và hoa của cây cũng được dùng như rau ở Đông Nam Á, đặc biệt là tại Lào, Java (Indonesia), Việt Nam và vùng Ilocos (Philippines).

Tại Việt Nam, hoa so đũa thường được dùng để nấu canh chua, ngọn non ăn với mắm sống, làm món kho, v.v. Quả so đũa khi non có thể bẻ đôi, cắt khúc và ngâm nước khoảng mười phút để giảm vị chát, sau đó xào với thịt hoặc luộc. Mùi vị tương tự như đậu đũa hoặc đậu ve. Trong tiếng Thái Lan, hoa cây này được gọi là dok khae, còn trong tiếng Indonesia là bunga turi hoặc kembang turi.

Hình Ảnh

Các liên kết tham khảo

• Thông tin về Sesbania grandiflora