Cắt cành

Cắt cành là một trong những phương pháp nhân giống vô tính cây trồng. Bằng nhiều bước kỹ thuật, người ta làm cho một cành hay một đoạn cành ra rễ trên cây, sau đó tách khỏi cây mẹ và trồng thành cây mới.

Đối với việc nhân giống cam, quýt… nên áp dụng phương pháp cắt cành. Cắt cành là cách tạo ra cành cây giống để trồng bằng cách tạo ra rễ trên vỏ liễu của cành cắt. Cành cắt cần chọn cành khỏe, không mọc xiên, cây có quả ngon và ngọt. Hiện nay, phương pháp cắt cành dần được thay thế bởi phương pháp nhân giống bằng ghép, nhưng phương pháp này vẫn được áp dụng rộng rãi cho các loại cây ăn quả như chanh, vải, nhãn, mơ, mận, hồng xiêm, khế, quýt...

Nền tảng khoa học

• Nền tảng của phương pháp cắt cành là hiện tượng nguyên phân
• Nguyên lý: tách vỏ và loại bỏ một lớp vỏ bao gồm cả mạch libe (mạch rây), chỉ giữ lại phần gỗ (mạch gỗ) trong thân cây. Mạch gỗ dẫn nước và muối khoáng từ dưới lên, và mạch rây dẫn chất tổng hợp từ lá xuống dưới như tinh bột, auxin... Khi auxin được vận chuyển đến vị trí bị cắt, do mạch rây bị đứt, nên chất dinh dưỡng và auxin sẽ bị ngưng lại, dẫn đến việc rễ được hình thành tại phần cành bị tách vỏ. Nếu cung cấp chất dinh dưỡng cho phần rễ này thì nó sẽ phát triển mạnh hơn và đoạn cành đó sẽ phát triển thành cây con khi được trồng lại.

Công cụ, nguyên liệu

Bao gồm:

- Dụng cụ cắt tỉa chuyên dụng

- Dây buộc

- Bọc bầu bằng nilon hoặc vải, chai lọ...

- Phân bón, mùn, đất, rơm rạ...

- Cây mẹ để thực hiện chiết cành.

Các bước tiến hành

• Bước 1: Lựa chọn cành cắt

- Nên chọn những cành khỏe mạnh, không bị sâu bệnh, và có đầy đủ các đặc điểm hình thái của giống cây.

- Thường lựa chọn cành cấp 2 trở lên.

• Bước 2: Khoanh vỏ cành cắt

- Đây là bước rất quan trọng, nếu thực hiện không đúng có thể làm cho cành cắt bị chết vì khoanh vỏ quá sâu, làm đứt các mạch dinh dưỡng. Đối với các loại cây ít nhựa như cam quýt, có thể bó bầu ngay sau khi khoanh vỏ. Đối với cây nhiều nhựa như xoài, mít, cần cạo sạch lớp màng nhựa quanh thân gỗ chính và để khô 3-4 ngày trước khi bó bầu.

• Bước 3: Đóng bầu

- Bọc rễ bằng rơm nhồi đất bùn ướt, vôi, tro bếp…, ngoài cùng bọc lớp vỏ chiếu cũ hoặc nilon có lỗ để thoát nước vào phần cành đã khoanh vỏ.

- Chú ý: không được để lộ vùng khoanh vỏ vì nếu lộ ra có thể dễ bị nhiễm vi khuẩn, vi sinh vật... gây hỏng hoặc chết cành cắt.

• Bước 4: Tách cây hoàn chỉnh

- Sau khi cành cắt đã phát triển rễ khỏe mạnh và phát triển bình thường, thì cắt hoặc cưa bỏ toàn bộ phần bầu rễ trước khi mang đi trồng.

Điều kiện

• - Cành chiết: từ cây khoẻ mạnh, không có dấu hiệu bệnh để cây con sau này khỏe mạnh, có khả năng phát triển tốt.
• - Đất trồng thường là đất vườn, đất pha cát, sét, đảm bảo độ thoáng và độ ẩm phù hợp. Độ pH thích hợp từ 5-6, cần bón đầy đủ phân hữu cơ và phân tổng hợp.
• - Nguyên liệu bó bầu phải là sạch, tránh mang bệnh và vi sinh vật có hại cho cành ghép.
• - Thời tiết: không nên chiết cây vào những thời điểm mưa nhiều hoặc nắng nóng quá. Thời gian tốt nhất là vào những ngày mát mẻ.

Ứng dụng và lợi ích

- Chiết cành là phương pháp thuận tiện cho việc nhân giống cây trồng khi hạt cây quá cứng hoặc thời gian sinh trưởng từ cây con đến trưởng thành quá dài. Do đó, chiết cành giúp giảm thiểu thời gian cho đến khi cây trưởng thành.

- Cây con từ phương pháp chiết sẽ giữ nguyên các đặc tính của cây mẹ như màu sắc, hương vị hoa quả... Điều này giúp con người lựa chọn những đặc điểm tốt của cây để nhân giống rộng rãi.

Liên kết đến bên ngoài

• Thông tin và hướng dẫn chi tiết bằng hình ảnh về phương pháp tạo ngọn