Catenaccio

Catenaccio là một chiến thuật bóng đá tập trung vào phòng ngự. Từ tiếng Ý catenaccio có nghĩa là 'cái then cửa', mô tả một hệ thống phòng ngự có tổ chức và hiệu quả để bảo vệ khu vực khung thành.

Lịch sử

Hệ thống này trở nên nổi tiếng khi HLV người Argentina Helenio Herrera của Inter Milan áp dụng vào những năm 1960 để giành các chiến thắng tối thiểu 1-0 trước các đối thủ trong giải vô địch quốc gia. Catenaccio lấy cảm hứng từ hệ thống 'khoá cửa' (verrou) do HLV người Áo Karl Rappan phát minh. Ông là HLV ở Thụy Sĩ trong những năm 1930 và 1940, phát triển vị trí hậu vệ gọi là 'cầu thủ chốt' (verrouiller), đặt ngay trước thủ môn để tập trung vào phòng ngự. HLV Nereo Rocco của AC Milan đưa hệ thống này vào Ý từ những năm 1950, trước khi được áp dụng rộng rãi vào đầu những năm 1960.

Rappan giới thiệu hệ thống 'khoá cửa' vào năm 1932 khi làm HLV cho Servette. Hệ thống này sử dụng bốn hậu vệ cố định (ngoài hậu vệ quét), chơi theo chiến thuật một kèm một, với một tiền vệ kiến thiết ở giữa sân và hai tiền vệ cánh.

Chiến thuật của Rocco gần với khái niệm catenaccio hơn, được áp dụng từ năm 1947 cho câu lạc bộ Triestina với hình 1-3-3-3 phòng ngự chặt chẽ. Dưới sự dẫn dắt của catenaccio, Triestina bất ngờ giành ngôi á quân Serie A mùa đó. Một số biến thể khác là 1-4-4-1 hoặc 1-4-3-2.

Catenaccio là chiến thuật phòng ngự tập trung vào kỹ năng phòng thủ cá nhân của hậu vệ để chiến thắng trong các tình huống 1vs1. Trong thời điểm mà phòng ngự chỉ đơn giản là cài các cầu thủ vào phía sau để tranh chấp bóng, catenaccio và những nguồn gốc của nó đã đặt ra thách thức đối với các tiền đạo bởi sự gần gũi của hậu vệ. Tuy nhiên, điều này không đủ để làm cho hệ thống phòng ngự này trở thành vô địch suốt một thập kỷ. Sức mạnh chính của chiến thuật này nằm ở vai trò của hậu vệ tự do (hậu vệ quét, sweeper), vừa làm người thứ ba đảm bảo chiến thắng tuyệt đối trong các tình huống 1vs1, vừa là hệ thống phòng ngự cuối cùng đảm bảo khoảng cách giữa các cầu thủ trong đội hình khi các hậu vệ tiến hành phòng ngự kĩ thuật.

Catenaccio không chỉ là phòng ngự. Inter Milan dưới thời Herrera đã ghi được 43 bàn thắng trong 18 trận đấu mùa giải 1962-1963 (trung bình 2.3 bàn/trận). Những pha tấn công nhanh chính là chìa khóa: Herrera sử dụng hậu vệ cánh trái Giacinto Facchetti có tốc độ, tiền vệ sáng tạo Luis 'Luisito' Suarez, và tài năng Sandro Mazzola chơi ngay phía sau tiền đạo để liên kết với hàng công.

Zona Mista

Zona Mista là một hệ thống phòng ngự hậu kỳ của Catenaccio. Khi sức mạnh toàn diện của Hà Lan và kỹ thuật vượt trội của các cầu thủ Latin Mỹ làm suy yếu chiến thuật phòng ngự huyền thoại Catenaccio, hệ thống phòng ngự khu vực đã được phát triển. Tuy nhiên, phòng ngự khu vực đơn giản, mỗi cầu thủ chịu trách nhiệm bảo vệ một vùng riêng biệt, không thể chống lại sức mạnh tấn công toàn diện của bóng đá (mặc dù cải thiện tốc độ phản công và các pha tấn công nguy hiểm từ các đối thủ sử dụng bóng đá toàn diện) hoặc các cầu thủ siêu việt như Maradona. Hơn nữa, chiến thuật này có mâu thuẫn với triết lý chơi bóng của người Ý và Catenaccio nói chung. Kết quả là, Zona Mista ra đời, kết hợp sự tổ chức chặt chẽ từ phòng ngự khu vực và khả năng 'kèm người kép' (1 hậu vệ + hậu vệ quét bổ sung) của Catenaccio. Với hệ thống này, hậu vệ quét có thể di chuyển tự do trong khi các trung vệ phòng thủ theo khu vực, tiền vệ phòng ngự luôn sẵn sàng lùi sâu để đá như một trung vệ thứ ba, và tiền vệ điều tiết lối chơi được yêu cầu trám vào khu vực bỏ trống của tiền vệ phòng ngự... Chiến thuật phòng ngự của Enzo Bearzot có thể coi là mẫu mực của hệ thống phòng ngự hiện đại nói chung và 'Catenaccio mới' nói riêng.