Câu chuyện ngắn

Truyện ngắn là một thể loại văn học độc đáo. Nó thường là những câu chuyện được viết bằng văn xuôi, ngắn gọn và súc tích hơn các tác phẩm dài như tiểu thuyết. Độ dài của truyện ngắn thường chỉ từ vài dòng đến vài chục trang, trong khi tiểu thuyết có thể kéo dài hàng trăm trang. Vì vậy, tình huống trong truyện ngắn là yếu tố quan trọng nhất của nghệ thuật này.

Truyện ngắn thường tập trung vào một tình huống hoặc chủ đề cụ thể, trong khi tiểu thuyết có thể bao quát nhiều vấn đề và khía cạnh rộng lớn của cuộc sống. Truyện ngắn hạn chế về số lượng nhân vật, thời gian và không gian, có thể chỉ là một khoảnh khắc trong đời sống. Ví dụ, tác phẩm 'Nhà chứa Tellier' của Maupassant diễn ra trong 24 giờ; Lời phán quyết của Kafka chỉ trong vài tiếng. Ngược lại, tiểu thuyết như Đi tìm thời gian đã mất kéo dài khoảng 50 năm với hơn 3000 trang, và Chiến tranh và hòa bình có tới hơn 500 nhân vật.

Paul Bourget, nhà văn và nhà phê bình nổi tiếng người Pháp thế kỷ 20, đã nêu rõ sự khác biệt giữa hai thể loại: 'Phong cách của truyện ngắn và tiểu thuyết rất khác nhau. Truyện ngắn tập trung vào một tình tiết cụ thể, làm nổi bật và cô lập nó. Tiểu thuyết kết nối nhiều tình tiết để tạo thành một tác phẩm lớn hơn. Tiểu thuyết mở rộng qua nhiều tình tiết, còn truyện ngắn tập trung vào một điểm duy nhất... Truyện ngắn như một bản độc tấu, tiểu thuyết như một bản giao hưởng.'

Vì vậy, tiểu thuyết thường dài hơn truyện ngắn. Tuy nhiên, không phải tác phẩm dài nào cũng là tiểu thuyết. Độ dài chỉ là một yếu tố tương đối để phân biệt, trong khi cấu trúc của tác phẩm mới là yếu tố quan trọng để xác định nó có phải là tiểu thuyết hay không.

Có hai tiêu chí chính để phân biệt giữa truyện ngắn và tiểu thuyết:

• Dựa trên số trang mà tác phẩm có thể đạt được.
• Dựa trên cách kể chuyện: Tiểu thuyết hay truyện dài thường kéo dài qua nhiều thời gian, thậm chí có thể có hồi tưởng. Ngược lại, truyện ngắn thường tạo ra một tình huống căng thẳng, một vấn đề cần giải quyết. Tình huống này dần dần lên đến đỉnh điểm và sau đó được giải quyết một cách bất ngờ, mang lại sự thoải mái cho người đọc.

Phương Đông

Ở Trung Quốc và Nhật Bản, trước đây truyện ngắn được xem như một loại tiểu thuyết ngắn, gọi là 'tiểu thuyết đoản thiên' để phân biệt với tiểu thuyết dài tập, hay 'tiểu thuyết trường thiên'.

Ngày nay, người Việt Nam sử dụng thuật ngữ truyện ngắn để chỉ 'tiểu thuyết đoản thiên' và dùng từ tiểu thuyết để chỉ 'tiểu thuyết trường thiên'.

Phương Tây

Ở phương Tây, truyện ngắn xuất hiện khá muộn, lần đầu tiên được công bố trên các tạp chí vào đầu thế kỷ 19. Thể loại này đạt đến đỉnh cao nhờ những tác phẩm xuất sắc của các nhà văn như E.T.A. Hoffmann và Anton Chekhov, sau đó trở thành một hình thức nghệ thuật quan trọng trong văn học thế kỷ 20. Mặc dù trước đó, hình thức truyện ngắn đã tồn tại dưới dạng truyền miệng trong dân gian như truyện ngụ ngôn, nhưng sự phát triển mạnh mẽ của tầng lớp độc giả biết đọc biết viết ở thế kỷ 19 đã thúc đẩy sự phát triển của thể loại này.

Liên kết ngoài

• Truyện ngắn trên DMOZ
• Short story etexts và nhiều hơn nữa tại Project Gutenberg
• Hành trình của các truyện ngắn Mỹ