Câu chuyện về việc đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường

Câu chuyện về việc đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường là một bài viết tóm tắt nội dung chính, phân tích cấu trúc, giá trị nội dung và nghệ thuật, cùng với hoàn cảnh sáng tác và tiểu sử của tác giả, quan điểm và phong cách sáng tác nghệ thuật, giúp sinh viên văn 12 hiểu biết sâu hơn về môn học này

I. Tác giả

1. Tiểu sử 

- Hoàng Phủ Ngọc Tường sinh ngày 9 tháng 9 năm 1937 tại thành phố Huế, nhưng quê gốc ở làng Bích Khê, xã Triệu Long, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị.

- Sau khi hoàn thành bậc trung học tại Huế, ông trải qua các giai đoạn sau:

+ Năm 1960: tốt nghiệp khóa I ban Việt Hán, Đại học Sư phạm Sài Gòn.

+ Năm 1964: đạt được bằng Cử nhân Triết tại Đại học Văn khoa Huế.

+ Từ năm 1960 đến năm 1966: làm giáo viên tại trường Quốc Học Huế.

+ Từ năm 1966 đến năm 1975: rời gia đình để tham gia chiến khu, tham gia vào cuộc kháng chiến chống Mỹ qua hoạt động văn nghệ.

+ Trong năm 1978, được nhận vào Hội Nhà văn Việt Nam.

- Ông từng giữ chức Tổng thư ký Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên - Huế, làm Chủ tịch Hội Văn học nghệ thuật Bình Trị Thiên, và là Tổng biên tập của tạp chí Cửa Việt.

2. Sự nghiệp văn học

a. Các tác phẩm chính

- Ngôi sao trên đỉnh Phu Văn Lâu (1971), Rất nhiều ánh lửa (1979), Ai đã đặt tên cho dòng sông (1986), Bản di chúc của cỏ lau (1984), Ngọn núi ảo ảnh (1999),...

b. Phong cách nghệ thuật

- Là một trong những tác giả nổi tiếng về lĩnh vực văn chương.

- Đặc điểm nổi bật trong việc sáng tác của ông là sự kết hợp mượt mà giữa sự sắc bén của trí tuệ và sự cảm động của tình cảm, sự phê phán sâu sắc đi kèm với suy ngẫm sâu sắc, tạo nên một bức tranh tinh tế kết hợp từ kiến thức phong phú về triết học, văn hóa, lịch sử, địa lý... Tất cả được thể hiện thông qua một phong cách viết sâu sắc, tinh tế, lôi cuốn và tài năng.

Sơ đồ tư duy - Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tường

II. Tác phẩm

1. Tóm tắt nội dung

     Bài viết tôn vinh vẻ đẹp của sông Hương, một biểu tượng của thành phố Huế thơ mộng, với những góc kỳ bí và lịch sử đậm đà.

     Khi ở nguồn, sông Hương hiện lên hùng vĩ và hoang sơ, với nhiều thác nước và vách đá núi uẩn khúc.

     Khi chảy qua đồng bằng, sông Hương tạo ra một khung cảnh thơ mộng và quyến rũ, với hai bên bờ đầy hoa đỗ quyên.

     Khi đi qua thành phố Huế, sông Hương chảy chậm và yên bình như một điệu nhạc slow. Sông Hương trở thành biểu tượng của lịch sử và văn hóa, mang lại nhiều cảm xúc cho người dân Huế và khách du lịch.

2. Tìm hiểu tổng quan

a. Nguồn gốc

- Được đặt tên cho dòng sông là ai? là một bài viết xuất sắc, được viết tại Huế vào ngày 4/1/1981, được công bố trong một tập sách mang cùng tên.

- Bài viết bao gồm ba phần chính:

+ Phần đầu tiên mô tả về cảnh quan tự nhiên của sông Hương

+ Phần 2 và 3 tập trung vào khía cạnh lịch sử và văn hóa của sông Hương

- Đoạn trích này được trích từ phần đầu của tác phẩm cùng với phần kết.

b. Sắp xếp nội dung (2 phần)

- Phần 1 (từ đầu … 'quê hương xứ sở'): hành trình của sông Hương

- Phần 2 (phần còn lại): sông Hương trong lịch sử và thơ ca

3. Chi tiết vẻ đẹp

a. Vẻ đẹp đa dạng của sông Hương

- Vẻ đẹp từ góc độ địa lý:

+ Ở nguồn: sông Hương khơi nguồn từ nơi vĩ đại, vững chãi, tự do (như bản ca cuồng nhiệt, cuộn trào, rạo rực, sức sống mạnh mẽ, lòng dũng cảm tự do, trong trắng), cũng như lãng mạn, êm đềm (như giấc mơ đẹp… dịu dàng giữa những cánh đồng đỗ quyên);

+ Ở ngoại ô thành phố: sông Hương trình diễn nhiều vẻ đẹp phong phú như nỗi nhớ thương, tình yêu lãng mạn (một người đẹp nằm ngủ say… dưới tán cây hoa dại); tính chất mạnh mẽ, quyến rũ, tìm kiếm tình yêu (lượn qua mọi nẻo đường, xoay chuyển, dịu dàng quay lại, ôm trọn,…); uy nghiêm, cổ kính (Trong họa cảnh sơn hà… như tư tưởng, như triết lý cổ điển); và giản dị (bề mặt nước phẳng lặng… vang vọng tiếng gà reo).

+ Ở bên trong thành Huế: trung thành, thuộc về một duy nhất thành phố là Huế; sông Hương hiện lên với vẻ đẹp ấm áp, dịu dàng, hạnh phúc của một người phụ nữ gặp người yêu mong chờ (vẽ nét thanh thản chắc chắn, hạnh phúc hơn, cong nhẹ đầu cung… tiếng “vâng” không lên tiếng của tình yêu); mang theo điệu nhạc slow dành riêng cho Huế.

- Vẻ đẹp từ góc độ lịch sử: chứng nhận lịch sử, kết nối mỗi biến cố của Huế (dòng sông chứng kiến thời vua Hùng mạnh mẽ, dòng sông đi qua thời trung đại hùng vĩ, dòng sông ngự lên thời Nguyễn Huệ, dòng sông hào hùng thời kỳ cách mạng tháng Tám).

- Vẻ đẹp dưới góc nhìn âm nhạc, thơ ca: sông Hương là nguồn cội của âm nhạc cổ điển Huế; dòng sông không bao giờ lặp lại chính mình trong cảm hứng của các nghệ sĩ (mang nhiều biến thể trong thơ Tản Đà, Cao Bá Quát, Bà Huyện Thanh Quan, Tố Hữu…).

- Nghệ thuật mô tả hình ảnh sông Hương: ngôn từ phong phú về hình ảnh; lối viết sâu sắc tài hoa; sự kết hợp tuyệt vời giữa sự thông thái và cảm xúc chân thành; hiểu biết sâu rộng về nhiều lĩnh vực như địa lý, lịch sử, âm nhạc, thơ ca; cảm xúc đầy đặn, chân thành; tính cách lôi cuốn, quyến rũ.

b. Ý nghĩa nội dung

- Trích đoạn từ bài bút kí Ai đã đặt tên cho dòng sông? là một đoạn văn ngắn, dày cảm xúc và tràn đầy sắc thái thơ về sông Hương.

c. Giá trị nghệ thuật

- Sử dụng ngôn từ phong phú, giàu hình ảnh, thể hiện cảm xúc mạnh mẽ, và áp dụng nhiều biện pháp như so sánh, ẩn dụ, nhân hóa.

- Sự kết hợp hài hòa giữa cảm xúc và trí tuệ, giữa quan điểm cá nhân và quan sát khách quan. Quan điểm cá nhân là trải nghiệm cá nhân. Quan sát khách quan là về đối tượng được mô tả - sông Hương.

Sơ đồ tư duy - Ai đã đặt tên cho dòng sông