Cầu Ông Lãnh

Cầu Ông Lãnh là một cây cầu bắc qua rạch Bến Nghé, nối liền Quận 1 và Quận 4 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Cầu Ông Lãnh cũng từng là tên của một khu chợ bên rạch Bến Nghé, gần chân cầu, và là tên của khu dân cư xung quanh. Chợ Cầu Ông Lãnh, chợ đầu mối trái cây và thủy hải sản lớn nhất thành phố, đã hoạt động hơn một thế kỷ trước khi bị giải tỏa vào đầu những năm 2000 trong quá trình cải tạo rạch Bến Nghé và xây dựng đại lộ Võ Văn Kiệt.

Lịch sử

Hiện tại, có hai lý thuyết khác nhau về nguồn gốc tên gọi Cầu Ông Lãnh. Theo học giả Trương Vĩnh Ký, tên cầu xuất phát từ việc ông lãnh binh ở gần đó đã cho xây dựng cây cầu gỗ này, và có ý kiến cho rằng ông lãnh binh đó là Nguyễn Ngọc Thăng; sau này, tên cầu trở thành tên của khu vực xung quanh. Lý thuyết thứ hai cho rằng tên cầu gắn liền với nhà ông lãnh sự Nguyễn Thành Ý gần đó. Tuy nhiên, thuyết của Trương Vĩnh Ký được cho là thuyết phục hơn.

Trương Vĩnh Ký cũng cho biết rằng cầu Ông Lãnh trước đây bắc qua một con rạch dẫn vào lò mổ gia súc (hay còn gọi là rạch Cầu Ông Lãnh, hiện là đoạn cuối của đường Nguyễn Thái Học), chứ không phải qua rạch Bến Nghé như hiện tại. Gần cầu Ông Lãnh còn có một cây cầu khác là Cầu Muối, do nơi đây từng là điểm đến của các ghe biển chở muối. Lò mổ gia súc được người Pháp thành lập vào năm 1866 bên con rạch này, sau đó chính quyền mở con đường từ ngã sáu đi qua lò mổ rồi ra rạch Bến Nghé và đặt tên là Boulevard de l'Abattoir (đại lộ Lò mổ), năm 1917 đổi thành đại lộ Lord Kitchener. Đầu thế kỷ 20, các con rạch nhỏ dần bị lấp, hai cây cầu Ông Lãnh và Cầu Muối không còn tồn tại, và chưa có cây cầu nào bắc qua rạch Bến Nghé được xây dựng, chỉ có bến đò Cầu Muối nối hai bờ. Đến năm 1930, cầu bắc qua rạch Bến Nghé nối dài đại lộ Lord Kitchener sang bờ nam mới được xây dựng, và được gọi là cầu Ông Lãnh. Năm 1955, chính quyền Việt Nam Cộng hòa đổi tên đại lộ Lord Kitchener thành đại lộ Nguyễn Thái Học, tên này giữ nguyên đến hiện tại.

Vào tháng 8 năm 1864, phó đô đốc de La Grandière đã ký quyết định thành lập một ngôi chợ tại khu đất bên rạch Bến Nghé, phía đông cầu Ông Lãnh. Tuy nhiên, theo nhà văn Sơn Nam, đến năm 1874, chợ Cầu Ông Lãnh mới hoàn tất xây dựng. Chợ nhanh chóng phát triển thành khu chợ đầu mối trái cây và thủy hải sản lớn nhất Sài Gòn thời bấy giờ, với hàng hóa được vận chuyển qua sông và bằng xe tải. Vào năm 1947, khi lò mổ được di dời, khu vực này phát triển thêm chợ Cầu Muối chuyên bán rau cải từ Đà Lạt và Lâm Đồng. Đầu năm 1971, chợ Cầu Muối gặp hỏa hoạn lớn, chính quyền phải dùng trực thăng để dập lửa. Vào tháng 4 năm 1999, chợ Cầu Ông Lãnh cũng bị cháy lớn, làm hủy hoại toàn bộ khu nhà lồng chợ trái cây. Trong thời gian đó, Thành phố Hồ Chí Minh đã có kế hoạch di dời các chợ đầu mối ra ngoại thành.

Khoảng năm 2000, thành phố đã cho phá dỡ cầu Ông Lãnh cũ để xây dựng cầu mới với độ tĩnh không cao hơn. Ngày 30 tháng 4 năm 2003, cầu Ông Lãnh mới chính thức được đưa vào sử dụng. Đến tháng 10 và tháng 11 cùng năm, hai chợ đầu mối nông sản thực phẩm Thủ Đức và Hóc Môn bắt đầu hoạt động, các tiểu thương từ chợ Cầu Ông Lãnh và chợ Cầu Muối đã chuyển về đây. Chợ cá phải chuyển sang chợ tạm thủy hải sản Chánh Hưng (Bình Chánh), và đến năm 2006, được chuyển đến chợ đầu mối Bình Điền khi chợ này đi vào hoạt động.

• Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Thủ Đức
• Chợ đầu mối nông sản thực phẩm Hóc Môn
• Chợ đầu mối Bình Điền

Chú thích

Liên kết bên ngoài

• Phạm Đình (26 tháng 2 năm 2017). “Chợ Cầu Ông Lãnh - dấu vết xưa xe ngựa...”. Báo điện tử Pháp Luật Thành phố Hồ Chí Minh.