1. Cấu trúc cơ bản của hậu môn
Hậu môn nằm ở cuối cùng của hệ tiêu hóa, có chiều dài khoảng từ 2,5 đến 4cm và nằm giữa hai mông. Mép dưới của hậu môn mở ra bên ngoài, còn mép trên kết nối với trực tràng.
1.1. Các thành phần cơ bản tại hậu môn
Cấu tạo của hậu môn bao gồm van hậu môn, ống hậu môn, hang hậu môn và đầu vú hậu môn. Chi tiết như sau:
-
Ống hậu môn: nằm dưới trực tràng, dài khoảng 2 - 3 cm và có cấu trúc từ các cơ vòng trong và cơ vòng ngoài. Khi ở trạng thái bình thường, ống hậu môn có hình thái là các khía dọc, nhưng khi đại tiện, nó chuyển thành dạng ống;
-
Van hậu môn: nằm giữa phần cuối của 2 cột trực tràng, có cấu trúc từ các nếp gấp hình bán nguyệt. Van hậu môn hình thành từ niêm mạc của ống hậu môn và phần cuối của trực tràng;
-
Hang hậu môn: gồm những hốc nhỏ, được hình thành từ sự liên kết giữa các cột trực tràng và van hậu môn;
-
Đầu vú hậu môn: nổi lên và có màu hơi ngả vàng. Thường nằm ở vị trí giao nhau giữa ống hậu môn và cột trực tràng hoặc dưới van hậu môn.

Mô phỏng cấu trúc của hậu môn
1.2. Hệ thống cơ trong hậu môn
-
Cơ thắt bên trong hậu môn: đây là cơ trơn có khả năng điều khiển áp lực lớn tại hậu môn, giúp giữ lỗ hậu môn kín đáo;
-
Cơ thắt bên ngoài hậu môn: là một tổ hợp của nhiều dây thần kinh vận động và cảm giác. Nó phối hợp với bó mu trực tràng để giữ chặt phân, điều khiển các hoạt động như trung tiện và đại tiện, đồng thời có khả năng tự co lại nếu có vật lạ tiếp xúc, xâm nhập vào hậu môn. Cơ thắt bên ngoài cũng bao gồm các cơ dọc trên thành ruột, kèm theo đó là cơ nâng hậu môn.
Hậu môn cũng là điểm tập trung của nhiều dây thần kinh và mạch máu. Khi các mạch máu ở vùng này bị giãn ra quá mức, có thể dẫn đến tình trạng búi trĩ.
2. Hai vấn đề y tế thường gặp tại hậu môn
2.1. Triệu chứng của bệnh trĩ
Một số vấn đề y tế phổ biến mà chúng ta thường gặp hàng ngày là bệnh trĩ và nứt kẽ hậu môn. Những vấn đề này thường xảy ra khi tĩnh mạch ở vùng hậu môn bị căng và hình thành búi trĩ.
So với hậu môn bình thường, hậu môn của người bị trĩ sẽ có nhiều triệu chứng đặc trưng như:
-
Sưng vùi vùng hậu môn và xuất hiện búi trĩ: đây là trường hợp trĩ ngoại, khi búi trĩ bị sa ra ngoài hậu môn, bệnh nhân có thể cảm nhận và chạm thấy được. Do búi trĩ sưng to, phù nề, nên nó không thể tự động rút vào bên trong hậu môn, gây đau đớn cho bệnh nhân. Thậm chí, bệnh nhân có thể phải dùng tay để đẩy búi trĩ vào bên trong, nhưng cách này không hiệu quả;
-
Chảy máu: do tình trạng tĩnh mạch ở hậu môn bị căng quá mức, gây trở ngại cho chất thải di chuyển ra khỏi hậu môn. Khi đó, phân có thể vướng vào búi trĩ và gây chảy máu. Đây là lý do tại sao khi bị trĩ, phân thường có máu, máu có thể nhỏ giọt hoặc thành tia. Trong những trường hợp nghiêm trọng, khi bệnh nhân ngồi xuống, đi đại tiện hoặc hoạt động nhiều, máu sẽ chảy ra;
-
Thiếu máu: xảy ra khi mất máu quá nhiều;
-
Đau vùng hậu môn: có thể chia thành đau cấp, không đau, đau mạn tính. Thường do nứt hậu môn hoặc búi trĩ gây ra;
-
Ngứa, tiết dịch và cảm giác không thoải mái ở vùng hậu môn: do viêm nhiễm búi trĩ và vùng hậu môn, làm cho khu vực này ẩm ướt và tích tụ nhiều chất thải, dễ bị nhiễm khuẩn và gây ngứa.

Trĩ nội và trĩ ngoại
2.2. Triệu chứng của bệnh nứt kẽ hậu môn
Mặc dù nứt kẽ hậu môn và bệnh trĩ là hai loại bệnh khác nhau nhưng cùng có triệu chứng gây chảy máu trực tràng nên dễ bị nhầm lẫn.
Biểu hiện của bệnh nứt kẽ hậu môn:
-
Hậu môn chảy máu, phân có máu hoặc máu thấm vào giấy vệ sinh;
-
Đau vùng hậu môn, dấu hiệu đau dữ dội, nóng rát trong và sau khi đại tiện, kéo dài vài tiếng. Người bệnh lo lắng, da xanh xao, mất ngủ,...;
-
Ngứa ngáy, cảm giác khó chịu quanh hậu môn và xuất hiện vết rách trên da hậu môn;
-
Gần vết nứt sờ được phần da thừa.

Bệnh nứt kẽ hậu môn
3. Phòng ngừa các bệnh lý ở hậu môn như thế nào?
Để tránh bị trĩ hoặc nứt kẽ hậu môn, ta có thể thực hiện các biện pháp sau:
-
Dưỡng dạng đường điều trị hợp lý:
-
Tăng cấp chất xơ, đặc biệt là các thứ khoái làng, khải môn, củ cải,...;
-
Hạn chế ăn các món cây nóng (tiêu, ớt) hoặc thức ăn chứa nhiều dầu mỡ;
-
Tránh xa thuốc lá, không nên uống nhiều rượu bia, cà phê;
-
Uống nhiều nước mỗi ngày (ít nhất 2 lít/ngày). Bên cạnh nước lọc bạn có thể tăng cấp nước từ rau cải qủa, canh súp,... vì nước có tác dụng làm mềm phân, tránh nguy cơ táo bồn.
-
Điều chỉnh thời gian đi đại tình để tạo thói quen đi đại tình tích cực;
-
Khi gặp phải táo bồn thì bạn không nên dùng quá nhiều sức để rận, thay vào đó hãy tìm hiểu cách để thụt thao phân;
-
Vụ sinh sạch sẽ vùng hậu môn sau khi đi vù sinh, có dùng nước ấm để vù sinh, sau đó dùng giấy để lau khô. Nên tránh dùng giấy thơm vì có thể làm tăng kích ứng hậu môn và làm nghiêm trọng hơn tình trạng viêm nhiễm;
-
Nên lưyện tập thể dục, vận động hợp lý mỗi ngày, không nên ngồi lâu một chỗ trời nhiều giờ liên để tránh nguy cơ táo bồn.