Buzz
1. Trăng quầng và trăng tán là gì?
1.1. Định nghĩa trăng quầng
Trăng quầng thường biểu thị thời tiết khô ráo hoặc ít mây. Khi không khí rất khô và thiếu hơi nước, các tinh thể băng trong tầng khí quyển sẽ gây ra hiện tượng ánh sáng từ mặt trăng bị khúc xạ, tạo thành vòng sáng trắng xung quanh mặt trăng với bán kính khoảng 22 độ.
1.2. Định nghĩa về trăng tán
Khi có lớp mây dày trên tầng cao khí quyển chứa nhiều nước đá, ánh sáng mặt trăng xuyên qua sẽ bị khúc xạ nhiều lần và tạo thành vùng hào quang nhiều màu sắc, giống như cầu vồng, thay vì một vòng sáng trắng rõ nét. Hiện tượng này cho thấy trời có nhiều mây và có thể sắp mưa.
Tuy nhiên, sự chính xác của các kinh nghiệm dân gian không phải lúc nào cũng tuyệt đối. Ví dụ, khi thấy hiện tượng 'trăng quầng' rõ, điều đó có thể cho thấy trời oi bức, nhưng oi bức cũng có thể gây ra gió, bão và mưa. Hơn nữa, hiện tượng 'quầng' và 'tán' có thể xảy ra đồng thời tùy thuộc vào mật độ và số lượng mây.
2. Ý nghĩa của câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa”
Những hiện tượng thiên nhiên đều có sự liên kết với nhau. Câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” phản ánh sự dự đoán về thời tiết dựa vào sự xuất hiện của 'trăng quầng' và 'trăng tán'.
Hiện tượng “trăng quầng” xuất hiện khi có một vòng sáng trắng bao quanh mặt trăng, gọi là hào quang (moon’s halo). Đây là hiện tượng quang học xảy ra do ánh sáng bị khúc xạ trong khí quyển Trái Đất. Theo kinh nghiệm dân gian, khi trăng quầng, thời tiết thường oi bức hoặc trời ít mây. Giải thích khoa học cho thấy, khi trời nóng và hơi nước ít, ánh sáng mặt trăng bị khúc xạ tạo thành vòng sáng trắng.
Ngược lại, khi khí quyển trên cao có nhiều mây và nước đóng băng, ánh sáng mặt trăng sẽ bị khúc xạ nhiều lần, tạo thành vùng sáng nhiều màu quanh mặt trăng. Đây chính là hiện tượng “trăng tán”, báo hiệu trời có thể sẽ mưa.
Câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” dựa trên sự quan sát các hiện tượng mặt trăng để dự đoán thời tiết. Mặc dù không hoàn toàn dựa vào cơ sở khoa học, nhưng nó vẫn phù hợp với nhiều yếu tố khoa học và có giá trị thực tiễn.
3. Câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” có chính xác không?
Dù là kinh nghiệm dân gian từ trước khi có các chứng cứ khoa học, câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” vẫn thể hiện sự chính xác cao. Giải thích vật lý và thực tế đã chứng minh điều này, cho thấy giá trị của các kiến thức truyền thống trong ca dao tục ngữ vẫn còn quý giá.
Tuy nhiên, các câu ca dao và tục ngữ từ cha ông chỉ mang tính chất tương đối và không thể áp dụng một cách tuyệt đối. Ví dụ, mặc dù dân gian cho rằng trăng quầng báo hiệu thời tiết oi bức, hạn hán, nhưng thực tế, thời tiết oi nóng đôi khi lại là dấu hiệu của mưa bão sắp đến do sự chênh lệch áp suất khí quyển. Thậm chí, trăng có thể vừa quầng vừa hạn cùng lúc do sự thay đổi trong mật độ và số lượng mây.
Do đó, câu tục ngữ “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” có thể được sử dụng như một dấu hiệu tham khảo để dự đoán thời tiết, nhưng không nên coi là chính xác tuyệt đối trong mọi tình huống.
4. Những câu ca dao và tục ngữ dự đoán thời tiết
Trước khi công nghệ và kiến thức khoa học phát triển, các câu tục ngữ như “Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa” là phương pháp chính để dự đoán thời tiết, được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Dưới đây là một số câu ca dao, tục ngữ khác cũng có ý nghĩa về thời tiết.
1. Rằm tháng bảy nước tràn bờ.
2. Nắng nhiều thường dẫn đến mưa lớn.
3. Mây xanh thường báo hiệu trời nắng, còn mây trắng thường là dấu hiệu của mưa.
4. Nếu thấy chớp đông nhấp nháy và gà gáy, khả năng cao sẽ có mưa.
5. Khi sao nhiều, trời sẽ nắng; còn ít sao, trời sẽ mưa.
6. Tháng giêng rét đài, tháng hai rét lộc, tháng ba rét nàng Bân.
7. Khi ếch kêu ầm ầm, nước trong ao thường đầy.
8. Mống dài thường báo hiệu trời lụt, còn mống ngắn thường là dấu hiệu trời mưa.
9. Tháng ba thường có mưa dăm bữa, còn tháng tám hay có mưa rào.
10. Nếu thấy ráng mỡ gà, nên cẩn thận giữ nhà.
11. Nếu tháng bảy thấy kiến bò nhiều, có thể sẽ gặp lụt.
12. Khi mống ở phía đông và vồng ở phía tây xuất hiện, có thể dự đoán trời không chỉ mưa mà còn có thể có bão.
13. Sương muối đầu năm và gió nồm cuối năm là những dấu hiệu thời tiết phổ biến.
14. Mống cao thường dự báo gió mạnh, còn mống thấp thường đi kèm với mưa rào.
15. Quạ tắm mà không ướt thì thường không có mưa, nhưng nếu sáo tắm thì sẽ có mưa.
16. Tháng ba thường lạnh đến mức có thể làm người già bị chết cóng.
17. Nếu én bay thấp, có thể dự đoán mưa sẽ ngập bờ ao, nhưng nếu én bay cao thì có thể mưa rào sẽ sớm tạnh.
18. Chuồn chuồn bay thấp thường báo hiệu mưa, bay cao cho biết trời nắng, còn bay vừa thì trời có mây râm.
19. Khi trời nắng sẽ nóng lên nhanh chóng vào giữa trưa, còn khi trời mưa thì trời sẽ tối sớm hơn.
20. Nếu trăng mờ, lúa sẽ tốt hơn, nhưng nếu trăng sáng rõ, lúa có thể gặp vấn đề sâu bệnh.
21. Khi bầu trời nắng, mướp đắng thường có mưa, còn dưa thì sẽ gặp hạn hán.
22. Tháng bảy khi ngâu xuất hiện, mồng ba là thời điểm ngâu kết thúc.
23. Khi trời đang nắng và cỏ gà chuyển sang màu trắng, thường có dấu hiệu của mưa.
24. Đêm tháng năm trời chưa tối đã sáng, còn ngày tháng mười trời chưa tối đã sẫm.
25. Nếu cò bay ngược dòng nước, nước sẽ tràn vào nhà; còn cò bay theo dòng nước, nước sẽ rút ra biển.
26. Cơn mưa từ hướng Đông thường đến nhanh và đột ngột, trong khi cơn mưa từ hướng Nam đến từ từ và nhẹ nhàng.
27. Mây kéo xuống thấp khiến trời nắng gắt, còn mây bay lên cao thường báo hiệu mưa lớn.
28. Mưa vào tháng bảy thường làm gãy cành trám, trong khi nắng tháng tám khiến trái bưởi bị rám.
29. Chớp xuất hiện ở phía Đông thường dẫn đến nước tràn ngập, trong khi chớp ở phía Tây là dấu hiệu của mưa mà cần tát nước.
30. Khi kiến đen đưa trứng lên cao, chắc chắn sẽ có mưa rào lớn.
31. Khi Hòn đỏ đội mũ và Hòn Hèo mang tơi, đó là dấu hiệu trời sắp mưa.
32. Chớp dọc và chớp ngang thường báo hiệu mưa, trừ khi có bão.
33. Giông từ phía Đông thường khiến chúng ta phải rang thóc, trong khi giông từ phía Tây đòi hỏi phải phơi thóc.
Tóm lại, việc sử dụng các câu ca dao, tục ngữ về thời tiết có thể giúp chúng ta dự đoán thiên nhiên và giảm thiểu thiệt hại do thiên tai. Tuy nhiên, quan sát thiên nhiên cần phải kết hợp với căn cứ khoa học để đạt được sự chính xác.
Bài viết trên đây của Mytour giải thích về ý nghĩa của câu tục ngữ 'Trăng quầng thì hạn, trăng tán thì mưa'. Chúng tôi hy vọng bạn đã nhận được thông tin hữu ích. Xin cảm ơn bạn đã đọc bài viết của chúng tôi.
