Buzz
(Quê hương) - Một hiện tượng phụ đầy thú vị của việc Trái đất đang trải qua sự ấm lên toàn cầu, kèm theo những rủi ro như mực nước biển tăng cao, sự tuyệt chủng của các loài và sự giảm năng suất trong nông nghiệp.
Khi ánh sáng mặt trời chiếu vào giọt nước trong không khí, nó sẽ bị khúc xạ và phản chiếu, tạo ra một dải màu đa sắc trên bầu trời, từ đỏ, cam, vàng, xanh, lam, chàm đến tím. Đó chính là cầu vồng.
Nguyên lý này dễ hiểu, nhưng để có một cầu vồng đầy đủ thì không dễ dàng chút nào. Đầu tiên, cần có một trận mưa đủ lớn nhưng không phải là mưa dông.
Thứ hai, cần những giọt mưa lớn, vì giọt nhỏ sẽ không tạo ra cầu vồng rõ ràng do ánh sáng mặt trời bị phản chiếu liên tục.
Cuối cùng, ánh sáng mặt trời phải chiếu trực tiếp vào bầu khí quyển sau cơn mưa và ở góc 42° so với mắt người quan sát. Thường là vào buổi sáng sớm hoặc đầu buổi chiều tại hầu hết các nơi trên thế giới.
Chỉ khi đáp ứng đủ ba điều kiện này, bạn mới có thể chiêm ngưỡng hình ảnh đẹp của cầu vồng trên bầu trời.
Hình ảnh hiếm hoi ghi lại cảnh cầu vồng đôi.
Là một hiện tượng quang học trong khí quyển với điều kiện hình thành không quá phức tạp, cầu vồng thường xuất hiện ngẫu nhiên và khó để nhìn thấy. Điều này làm cho những người yêu cầu vồng thường phải tìm kiếm chúng khắp nơi. Có nhiều hội nhóm và tổ chức phải lập kế hoạch cụ thể để săn tìm và ghi lại hình ảnh của cầu vồng.
Tuy nhiên, có một nơi trên thế giới mà cầu vồng xuất hiện dễ dàng hơn bất kỳ nơi nào khác. Đó chính là quần đảo Hawaii thuộc Mỹ. Đặc biệt là đảo Kauai, với khí hậu ẩm ướt và núi Waialeale - một trong những nơi ẩm nhất trái đất. Do đó, cầu vồng thường xuất hiện ở đây nhiều hơn so với các vị trí khác trên thế giới.
Tuy nhiên, đối với Kimberly Carlson, một giáo sư khoa học môi trường tại Đại học New York, việc thấy cầu vồng thường xuyên ở quê nhà tại Hawaii lại khiến cô lo lắng. Cô lo lắng về việc liệu chúng ta có tiếp tục thấy được những cầu vồng tuyệt đẹp này trong tương lai hay không?
Hawaii là nơi dễ nhất để nhìn thấy cầu vồng trên Trái đất.
Vì vậy, nữ giáo sư này đã hợp tác với một nhóm đồng nghiệp cũng quan tâm đến cầu vồng và bắt đầu nghiên cứu về tương lai của cầu vồng.
Đầu tiên, họ đã tìm kiếm 120.000 hình ảnh được gắn nhãn là 'cầu vồng' trên khắp thế giới trong 16 năm từ 2004 đến 2019 trên trang web chia sẻ ảnh Flickr. Sau đó, họ đã lựa chọn 7.094 hình ảnh cầu vồng hiển thị trong bầu khí quyển có liên quan đến lượng mưa.
Sau đó, họ so sánh bản đồ phân bố cầu vồng với các mô hình dự đoán khí hậu đã được thiết lập để xem liệu các điều kiện phù hợp với cầu vồng tại thời điểm chụp ảnh hay không. Các dự đoán của mô hình khớp chặt với các quan sát hình ảnh, cho thấy rằng mô hình có thể được sử dụng để dự đoán cầu vồng trong tương lai.
Vào tháng 11 vừa qua, Carlson và các đồng nghiệp đã công bố kết quả dự đoán trên một tạp chí khoa học môi trường. Kết quả của báo cáo gây ngạc nhiên: Sự gia tăng nhiệt độ Trái đất sẽ khiến cầu vồng xuất hiện nhiều hơn.
Theo quan sát, số ngày xuất hiện cầu vồng hàng năm thấp nhất ở các vùng cực và sa mạc có ít mưa, cao nhất ở các vùng nhiệt đới ven biển và gần nhiệt đới có lượng mưa lớn. Tuy nhiên, với sự gia tăng của khí thải nhà kính, trong tương lai có thể sẽ có ít mây hơn và mưa nhiều hơn, dẫn đến số ngày trung bình xuất hiện cầu vồng tăng lên.
Ngày nay, số ngày trung bình xuất hiện cầu vồng trên đất liền mỗi năm là 117 ± 71 ngày, theo dự đoán của mô hình. Đến năm 2100, số ngày trung bình xuất hiện cầu vồng trên toàn cầu sẽ tăng thêm 4 đến 5 ngày dựa trên dự báo này.
Cầu vồng nhiều hơn không có nghĩa là mọi thứ tốt hơn.
Dường như mức độ trung bình toàn cầu không tăng nhiều, nhưng sự gia tăng nhiều nhất thường tập trung ở các vùng vĩ độ cao. Ở những vùng có độ cao lớn như dãy Himalaya, có thể sẽ có thêm 30-50 ngày cầu vồng.
Có nhiều ngày xuất hiện cầu vồng hơn, nhưng điều này không đồng nghĩa với việc mọi người trên thế giới sẽ có nhiều cơ hội nhìn thấy cầu vồng hơn. Các khu vực ở Địa Trung Hải, miền nam châu Phi và thậm chí Nam Mỹ nhiệt đới có thể trở nên khô hạn hơn trong tương lai.
Giáo sư Carlson nói rằng: “Những vùng này có thể mất hầu hết các ngày xuất hiện cầu vồng vào năm 2100.”
Ở Hawaii, 'thủ đô cầu vồng của thế giới', người bản địa có nhiều từ khác nhau để mô tả cầu vồng. Pūloʻu mô tả một cung cầu vồng không chạm đất; Kahili là một mảnh cầu vồng thẳng đứng, hướng lên bầu trời phía trên; còn Punakea là một loại cầu vồng gần như không thể nhìn thấy.
Mọi người thường nói rằng hãy kiên nhẫn chờ đợi cầu vồng sau cơn mưa, với ý nghĩa rằng cầu vồng là một biểu tượng đẹp. Tuy nhiên, trong các truyền thống cổ xưa, cầu vồng thường không phải là điềm báo tốt.
Trong thần thoại Hy Lạp cổ đại, Iris, nữ thần cầu vồng, luôn mang đến tin tức về chiến tranh và xung đột. Trong các cộng đồng thổ dân ở Úc, cầu vồng không chỉ tạo ra mà còn hủy hoại mọi thứ.
Trong văn hóa dân gian của người Karen ở Đông Nam Á, cầu vồng được coi là một con quỷ ăn thịt trẻ em. Ở một số nền văn hóa ở Trung và Nam Mỹ, cầu vồng được xem là một thế lực xấu có thể gây hại.
Ở Babylonia cổ đại, nhiều tai họa thường xảy ra trước khi xuất hiện cầu vồng ấn tượng, làm tăng thêm sức mạnh của chúng như một điềm báo nguy hiểm.
Ngày nay, hình ảnh cầu vồng bảy màu đẹp đẽ có thể là dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng khí hậu lớn hơn. Trong những ngày nóng hơn, Bắc Cực sẽ thấy nhiều cầu vồng hơn khi nước rơi từ trên cao xuống dưới dạng tuyết và có thể rơi xuống dưới dạng mưa. Trong khi đó, số ngày có cầu vồng ở rừng nhiệt đới Amazon có thể giảm do lượng mưa - yếu tố quan trọng trong rừng nhiệt đới - sẽ dần biến mất với sự gia tăng của hiện tượng hạn hán.
Sẽ là điều may mắn khi chứng kiến nhiều cầu vồng hơn sau một trận mưa. Tuy nhiên, hãy cẩn trọng vì đằng sau những dải màu tuyệt đẹp ấy có thể ẩn chứa những dấu hiệu nguy hiểm.
Tham khảo NatGeo, iFeng
