Cây gòn

Cây gòn (tên khoa học: Ceiba pentandra) là một loài cây nhiệt đới thuộc bộ Cẩm quỳ (Malvales) và họ Cẩm quỳ mở rộng, trước đây thuộc họ Gạo (Bombacaceae). Loài cây này có nguồn gốc từ México, Trung Mỹ, Caribe, miền bắc Nam Mỹ và các vùng nhiệt đới phía tây châu Phi (phân loài Ceiba pentandra guineensis). Từ này cũng chỉ sợi được chiết xuất từ quả của nó. Cây gòn có thể là một biểu tượng linh thiêng trong thần thoại Maya. Nó còn được biết đến với các tên như cây bông Java, bông gòn Java hoặc cây bông lụa.

Mô tả

Loài cây này có thể đạt chiều cao từ 60 đến 70 mét; thân cây lớn với đường kính lên đến 3 mét và các rễ phụ hỗ trợ thêm. Thân và các cành lớn có nhiều gai to và cứng. Lá cây có dạng phức với 5 đến 9 lá chét, mỗi lá chét dài đến 20 cm và có hình dạng giống lá cọ (lá chân vịt). Cây trưởng thành tạo ra hàng trăm quả dài khoảng 15 cm mỗi quả. Quả có hạt được bao bọc trong các sợi bông mềm mại, một hỗn hợp của linhin và xenluloza.

Thu hoạch

Việc thu hoạch và tách sợi từ cây gòn là một quá trình thủ công yêu cầu nhiều công sức. Sợi bông gòn nhẹ, có độ đàn hồi tốt và nổi trên mặt nước. Vì không thấm nước nên sợi bông gòn dễ cháy. Do không thể dệt thành chỉ, sợi bông gòn chủ yếu được sử dụng làm chất độn cho nệm, gối, bàn ghế, đồ chơi trẻ em, cũng như các lớp cách âm và cách nhiệt. Trước đây, sợi bông gòn cũng được dùng trong áo bông và chăn bông, nhưng hiện nay thường bị thay thế bởi các sợi tổng hợp.

Hạt bông gòn chứa dầu có thể được dùng để chế biến xà phòng và làm phân bón.

Ở châu Á, đặc biệt là Java, việc canh tác và thu hoạch cây bông gòn được thực hiện trên quy mô lớn. Ngoài ra, một số khu vực khác ở Indonesia, Malaysia, Philippines và Nam Mỹ cũng trồng cây bông gòn.

Một loại sợi tương tự từ cây Bombax malabarica, còn gọi là bông lụa Ấn Độ, có màu sẫm hơn và nặng hơn so với sợi bông gòn, nên ít được ưa chuộng hơn.

Văn hóa

Cây gòn được coi là 'quốc thụ' của Puerto Rico, Guatemala, và Guinea Xích đạo. Nó còn được thể hiện trên huy hiệu và quốc kỳ của Guinea Xích đạo.

Cây bông gòn cũng là một trong những chủ đề nổi bật trong cuốn sách The Great Kapok Tree của tác giả Lynne Cherry.

Liên kết ngoài

• Tài liệu liên quan đến Ceiba pentandra trên Wikimedia Commons
• Cây gòn trên SVRVN
• Hoa trong nhạc: hoa gạo