Phân xanh (như vỏ cây, hoa quả, cỏ, bã cà phê, vỏ chuối, lục bình, các loại cây thân thảo, ...) là vật liệu từ các loại cây xanh được sử dụng để làm phân hữu cơ tươi, chưa qua quá trình ủ và thường được sử dụng để bón lót cho cây hàng năm hoặc “ép xanh” (tủ gốc) cho cây lâu năm.
Cây được sử dụng rộng rãi để sản xuất phân xanh được gọi là cây phân xanh. Cây phân xanh dễ trồng, phát triển nhanh và mạnh mẽ. Ngoài việc được sử dụng làm phân bón cho cây trồng, các loại cây phân xanh còn được dùng để làm cây che phủ đất, cây che bóng, cây giữ đất chống xói mòn, cây cải tạo đất, nâng cao độ phì nhiêu của đất.
Trồng cây phân xanh là việc trồng những loài cây cụ thể như cây họ đậu để cải tạo đất trong nông nghiệp trước khi trồng các loại cây chính. Cây phân xanh thường được trồng xen kẽ, mỗi lần trồng cây chính lại trồng cây phân xanh, khi cây phân xanh ra hoa thì cày vùi vào trong đất để tăng cường độ phì mỡ cho đất. Không nên để cây ra hạt rồi mới cày vùi vào đất, vì lúc này hạt cây phân xanh có thể mọc và gây cản trở cho quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng chính.
Nguyên liệu để làm phân xanh thường là các cây cỏ dại, cây thảo mộc, lá xoan, cây họ đậu, ..., trong đó cây phân xanh được sử dụng phổ biến nhất cho các loại cây lâu năm và hàng năm là cây lạc dại (cỏ đậu).
Ở châu Âu, thường sử dụng những loại rau họ cải như mù tạc, cải dầu, cây họ đậu như đậu cánh chim, đậu tằm, đậu răng ngựa hoặc cỏ ba lá, cỏ như họ Hòa thảo và các loài khác như hướng dương,... để làm phân xanh.
Ở Việt Nam thường dùng những loại cây xanh như lạc dại (cỏ đậu), bèo hoa dâu, hoa bớp bớp, keo dậu, lục lạc sợi, điên điển, lục bình, dã quỳ, đậu triều, ...
Tuy nhiên để đảm bảo dinh dưỡng và phòng ngừa bệnh cho cây trồng, việc sử dụng phân xanh đã ủ hoai để bón lót cho cây đặc biệt là rau, củ sẽ hiệu quả hơn so với việc bón phân xanh chưa qua ủ hoai.