Cây nêu trong ngày Tết là gì? Sự tích và ý nghĩa của cây nêu

Bạn đã từng nghe về cây nêu ngày Tết nhưng có biết về sự tích và ý nghĩa của nó không?

Mỗi dịp Tết đến, hình ảnh cây nêu trở nên đẹp đẽ trên khắp các vùng của Việt Nam, đặc biệt là ở nông thôn.

Bạn có bao giờ tự hỏi tại sao vào ngày Tết lại dựng cây nêu và ý nghĩa của nó là gì không? Hãy đọc bài viết này để tìm hiểu nhé!

Sự tích về cây nêu ngày Tết

Trong thời xa xưa, khi loài quỷ còn hoành hành, họ chiếm đoạt đất đai và lương thực của loài người.

Thấy dân gặp khó khăn, một ông tiên xuất hiện và khuyên nông dân trồng khoai vì củ ở gốc rễ có thể ăn được. Quỷ biết, chuyển sang 'ăn gốc cho ngọn'. Ông tiên gợi ý trồng lúa, quỷ lại thất bại.

Quỷ tức giận, quyết ăn cả gốc lẫn ngọn. Tiên tặng giống bắp, loại cây không có trái ở thân, ngọn, và gốc. Quỷ phát điên, trả lại đất và cấm trồng trọt.

Tiên và dân đề xuất xin miếng đất bằng bóng chiếc áo treo trên cây tre. Khi áo được đưa lên, tiên phép hóa áo lớn dần, đuổi quỷ.

Quỷ cướp đất, tiên dạy dân tấn công bằng máu chó, lá dứa, tỏi.... Quỷ thua, xin trở về đất liền vào ngày đầu năm để thăm tổ tiên.

Mỗi Tết Nguyên Đán, đặt cây nêu trước nhà, treo chuông gió để nhắc quỷ nhớ lời hẹn xưa.

Xem video về sự tích cây nêu ngày Tết:

Ý nghĩa đằng sau cây nêu trong ngày Tết

Cây nêu là biểu tượng của cuộc đấu tranh giữa thiện và ác, đảm bảo cuộc sống bình yên trước ác quỷ.

Vào dịp Tết, khi thần linh rời trần gian, ác quỷ có thể xâm nhập, làm hỏng cuộc sống, vì vậy cây nêu là 'vũ khí' cần thiết. Nó không chỉ chống lại ma quỷ mà còn mong muốn một năm mới thịnh vượng, an khang thịnh vượng.

Các vật treo trên cây nêu có ý nghĩa đặc biệt: Cây tre biểu hiện cho sự sống, lọng tàn biểu thị cho cái chết. Lọng tàn thường có 5 con cá chép tượng trưng cho ngũ hành: Màu vàng ở giữa, màu trắng ở Nam, màu đen ở Bắc, màu xanh ở Đông và màu đỏ ở Tây.

Thời gian dựng và hạ cây nêu là khi nào?

Theo tín ngưỡng dân gian, cây nêu được dựng trước nhà vào mỗi Tết Nguyên Đán. Trên cây treo chuông gió và các vật dụng khác tùy theo phong tục của từng vùng.

Cây nêu thường là cây tre cao khoảng 6 mét, được dựng trước sân nhà. Người dân dựng nêu vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch, là ngày Táo Quân trở về trời. Khi đó, nhà không có thần linh canh giữ và ma quỷ có thể quấy rối, vì vậy người ta dựng cây nêu để xua đuổi ma quỷ.

Một số dân tộc khác như người Mường trồng cây nêu vào ngày 28/12 âm lịch. Người Hmông dựng cây nêu trong lễ hội cầu phúc từ mùng 3 đến mùng 5. Ngày dựng cây nêu gọi là lên nêu hay lễ thượng nêu, ngày hạ nêu hay lễ hạ nêu là vào mùng 7.

Trên cây nêu treo những gì?

Tùy theo vùng miền và phong tục, cây nêu sẽ treo những vật dụng khác nhau như túi nhỏ chứa trầu cau, những miếng kim loại lớn nhỏ...

Khi gió thổi, chúng va chạm với nhau và tạo ra âm thanh leng keng rất vui tai. Những vật treo trên cây nêu, cùng với tiếng động này, cho biết rằng nhà này có chủ, không được quấy rối.

Một số nơi vẫn treo chiếc đèn lồng trên cành nêu vào buổi tối để tổ tiên biết đường về nhà ăn Tết cùng con cháu. Vào đêm giao thừa, người dân VIệt xưa cũng thường đốt pháo tại cây nêu để mừng năm mới, xua đuổi ma quỷ hoặc những điều không may mắn.

Cây nêu trong ngày Tết ngày nay

Ngày nay, cây nêu không chỉ là cây tre kèm theo những vật truyền thống mà cây nêu cũng trở thành biểu tượng đặc trưng của ngày Tết hơn nữa.

Cây nêu ngày nay không nhất thiết phải là cây tre mà có thể là bất kỳ loại cây nào miễn là đủ cao để treo được. Cũng với các vật dụng treo trên cây nêu, chúng đã trở nên đa dạng hơn.

Nếu trước đây, người Việt thường treo chuông, trầu cau, lá dứa,... trên cây nêu thì ngày nay cây nêu được trang trí đẹp mắt hơn với các vật liệu như câu đối Tết, tiền xu đỏ với ý nghĩa không chỉ xua đuổi tà ma mà còn mang lại may mắn cho nhà cửa.

Cách dựng cây nêu trong ngày Tết

Cách làm cây nêu khá đơn giản, sử dụng cây tre thường là loại tre già, cao, to, thẳng, có lóng tre đều và giữ nguyên chùm lá tươi trên ngọn. Có thể thêm vài lá dứa trên ngọn để tượng trưng cho mây trời.

Thân cây có thể được trang trí bằng cờ, đèn lồng, câu đối, phong linh,… Dưới gốc có thể rắc bột vôi trắng tạo thành vòng tròn hoặc hình cánh cung, mũi tên hướng ra phía cổng để xua đuổi tà ma.

Ngày nay, việc dựng cây nêu ngày Tết dần trở nên ít phổ biến trong cuộc sống hiện đại vì hầu hết người Việt chỉ dùng cây nêu để trang trí nhà vào dịp Tết mà không hiểu hết về ý nghĩa tâm linh của nó.

Có câu ca dao về cây nêu như sau:
Cành đa lá dứa treo kiêu (cao)
Vôi bột rắc ngõ chớ trêu mọi nhà
Quỷ vào thì Quỷ lại ra
Cành đa lá dứa thì ta cứa mồm

Mong rằng thông qua bài viết này, mọi người sẽ hiểu rõ hơn về cây nêu và duy trì các phong tục truyền thống của tổ tiên.

Hãy thưởng thức trái cây sấy mùa Tết từ Mytour nhé: